Οι κυρώσεις στην Ρωσία αποδίδουν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι κυρώσεις στην Ρωσία αποδίδουν

Γιατί είναι σημαντικό να διατηρηθεί η πίεση
Περίληψη: 

Οι επικριτές των κυρώσεων πρέπει να εξηγήσουν το πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους θα μπορούσαν να επιτύχουν καλύτερα τους στόχους ασφαλείας τους. Κανένα εργαλείο δεν είναι τέλειο. Ωστόσο, οι κυρώσεις είναι έξυπνες, χαμηλού κόστους και μη θανατηφόρες, και παίζουν στα φυσικά πλεονεκτήματα της Δύσης.

Ο NIGEL GOULD-DAVIES είναι λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Mahidol και συνεργάτης στο Chatham House.

Στις 8 Αυγούστου, η κυβέρνηση Trump ανακοίνωσε [1] νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ως απάντηση στην χρήση του νευροτοξικού παράγοντα Novichok από αυτήν για να δηλητηριάσει τον Σεργκέι Σκρίπαλ, πρώην αξιωματικό της Ρωσικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, και την κόρη του Γιούλια στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον Μάρτιο. Οι κυρώσεις πρόκειται να τεθούν σε ισχύ τις επόμενες ημέρες. Το Κογκρέσο θα εξετάσει σύντομα περαιτέρω σαρωτικά μέτρα κατά της Ρωσίας σε αντίποινα για την χημική επίθεση. Αλλά οι επικριτές [2] γίνονται πιο ηχηροί. Υποστηρίζουν ότι οι κυρώσεις είναι αναποτελεσματικές, αντιπαραγωγικές και υπερβολικές. Ποιες είναι οι επιδόσεις των κυρώσεων κατά της Ρωσίας και ποιες είναι οι προοπτικές τους;

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΙΤΥΧΙΩΝ

Οι επικριτές κάνουν λάθος. Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές [3], πιο γρήγορα από όσο περίμεναν οι υποστηρικτές τους. Ακόμη και αν η διοίκηση και το Κογκρέσο δεν λάβουν περαιτέρω μέτρα, οι τρέχουσες κυρώσεις θα χτυπήσουν πιο σοβαρά με την πάροδο του χρόνου. Και οι νεώτερες, πιο ισχυρές κυρώσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν σημαντική αλλαγή μέσα στην Ρωσία.

24082018-1.jpg

Συγκέντρωση που σηματοδοτεί την τέταρτη επέτειο της προσάρτησης της ουκρανικής Κριμαίας στην Ρωσία, στην Σεβαστούπολη της Κριμαίας, τον Μάρτιο του 2018. MAXIM SHEMETOV / REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Θυμηθείτε πώς φτάσαμε εδώ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλαν για πρώτη φορά κυρώσεις [4] στην Ρωσία ως απάντηση στην κατοχή και την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Αυτό ήταν μια καμπή στην σχέση. Μέχρι τότε, η Δύση είχε επιδιώξει να ενσωματώσει τη μετασοβιετική Ρωσία στην παγκόσμια οικονομία. Πλέον άρχισε να την εξαιρεί.

Αυτό ήταν επίσης ένα ορόσημο στην ιστορία των κυρώσεων. Καμία οικονομία τόσο μεγάλη όσο η Ρωσία δεν έχει υποστεί σημαντικές κυρώσεις τον τελευταίο καιρό. Μόνο οι περιορισμοί που επέβαλε η Κοινωνία των Εθνών στην Ιταλία, και οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Ιαπωνία, πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αντέχουν σε σύγκριση. Ωστόσο, σε αντίθεση με την Ιταλία και την Ιαπωνία, η Ρωσία είναι βασικός προμηθευτής πετρελαίου και φυσικού αερίου στον υπόλοιπο κόσμο. Ένα εμπάργκο στις κύριες εξαγωγές του -ένα παραδοσιακό εργαλείο των κυρώσεων- δεν είναι καθόλου αδιανόητο. Ο σχεδιασμός αποτελεσματικών κυρώσεων κατά ενός τόσο σκληρού στόχου ήταν μια νέα πρόκληση.

Πώς επιβλήθηκαν οι κυρώσεις; Η Ρωσία δεν επέστρεψε την Κριμαία ούτε αποχώρησε από την Ουκρανία. Ούτε η οικονομία της κατέρρευσε. Αλλά οι κυρώσεις ουδέποτε προορίζονταν να επιτύχουν αυτά τα πράγματα. Αντίθετα, είχαν σχεδιαστεί για τρεις στόχους: Πρώτον, να αποτρέψουν την Ρωσία από την κλιμάκωση της στρατιωτικής επιθετικότητας˙ δεύτερον, να επιβεβαιώσουν τους διεθνείς κανόνες και να καταδικάσουν την παραβίαση τους˙ και τρίτον, να ενθαρρύνουν την Ρωσία να επιτύχει μια πολιτική διευθέτηση -συγκεκριμένα, να εφαρμόσει πλήρως τις συμφωνίες του Μινσκ, οι οποίες την υποχρεώνουν να εφαρμόζει την κατάπαυση του πυρός, να αποσύρει στρατιωτικό εξοπλισμό και να επιτρέψει στην Ουκρανία να αποκαταστήσει τον έλεγχο των συνόρων της- με το να αυξάνουν τα κόστη εάν δεν το κάνει.

Κρίνοντας έναντι αυτών των στόχων, οι κυρώσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό λειτουργήσει. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι σε περιόδους έντονων συγκρούσεων το 2014-15, η προοπτική σημαντικών περαιτέρω κυρώσεων μείωσε την ρωσική κλιμάκωση στο πεδίο και, μαζί με την ανθεκτικότητα της Ουκρανίας, ανάγκασε την Ρωσία να υποβαθμίσει τις φιλοδοξίες της.

Οι κυρώσεις επιβεβαίωσαν επίσης δυναμικά τις αρχές της διεθνούς τάξης που παραβίασε η Ρωσία. Δεδομένου ότι οι κυρώσεις δημιουργούν κόστος για τις χώρες που τις επιβάλλουν, μεταφέρουν την αποφασιστικότητα καλύτερα από την φραστική καταδίκη. Η συνοχή και η σκοπιμότητα που ενσταλάζουν συνέβαλαν σε μια αποτελεσματική απάντηση στην δηλητηρίαση του Skripal. Η άνευ προηγουμένου απέλαση 150 Ρώσων αξιωματικών πληροφοριών από τις Ηνωμένες Πολιτείες και από πολλούς Δυτικούς συμμάχους ήταν ένας διπλωματικός θρίαμβος που βασίστηκε σε προηγούμενο συντονισμό σχετικά με τις κυρώσεις.

Οι κυρώσεις απέτυχαν μόνο στον πιο φιλόδοξο στόχο τους, να ωθήσουν την Ρωσία στην εκπλήρωση των συμφωνιών του Μινσκ. Οι συνήθεις παραβιάσεις των συμφωνιών από την Ρωσία και οι άλλες πράξεις της, όπως η αναγνώριση εγγράφων ταυτότητας που εκδίδονται από τις δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουάνσκ στην Ουκρανία, καθιστούν την επίτευξη αυτού του στόχου λιγότερο πιθανή παρά ποτέ. Η Ρωσία είναι έτοιμη να αναλάβει μεγάλο κόστος για να διατηρήσει την επιρροή της στην Ουκρανία.

Ωστόσο, οι ρωσικές κυρώσεις λειτουργούσαν πολύ καλύτερα από ό, τι θα περίμενε κανείς. Πράγματι, είναι σπάνιο για κάθε μέσο εξωτερικής πολιτικής να επιτυγχάνει όλους τους στόχους του. Η πιο ολοκληρωμένη μελέτη των κυρώσεων [5], η οποία βασίζεται σε περισσότερες από 100 περιπτώσεις, θεωρεί ότι [οι κυρώσεις] είναι πιο αποτελεσματικές όταν επιβάλλονται σε δημοκρατίες, σε χώρες που μπορούν να απομονωθούν, και μεταξύ κρατών που προηγουμένως είχαν στενή σχέση. Καμία από αυτές τις συσχετίσεις επιτυχίας δεν υπάρχει στην ρωσική υπόθεση. Ωστόσο, οι κυρώσεις έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά επιτυχείς και έχουν φέρει αποτελέσματα σε μικρότερο χρονικό διάστημα από τα έτη ή ακόμη και τις δεκαετίες που συνήθως απαιτούν οι κυρώσεις.