Οι χειρότερες συμφωνίες που έγιναν ποτέ

Το μυστικό της επιτυχημένης εξωτερικής πολιτικής του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, όπως συχνά υποστηρίζει, είναι η ικανότητά του να συνάπτει καταπληκτικές συμφωνίες [1]. Μεγιστάνας των ακινήτων και συγγραφέας πολλών βιβλίων για την τέχνη των διαπραγματεύσεων, ο Trump έκανε την επίτευξη συμφωνιών (dealmaking) ένα κεντρικό θέμα της καμπάνιας του το 2016. Κατηγόρησε τις διεθνείς συμφωνίες που διαπραγματεύθηκαν οι προκάτοχοί του ως τις "χειρότερες συμφωνίες" και ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσε να κάνει πολύ καλύτερη δουλειά εκ μέρους του αμερικανικού λαού. Μετά από δεκαετίες «απωλειών» στο εμπόριο και εξαπάτησης από τζαμπατζήδες συμμάχους, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είχαν επιτέλους έναν ηγέτη πρόθυμο να «βάλει πρώτα την Αμερική». Ο Trump δεν θα δίσταζε να διατυπώσει πιο φιλόδοξες απαιτήσεις και να αντιμετωπίσει αντίπαλους και συμμάχους με τον ίδιο τρόπο. Και αντί να πληρώνει τους λογαριασμούς για κάποια πλασματική φιλελεύθερη διεθνή τάξη, θα εκμεταλλευόταν την τεράστια οικονομική και στρατιωτική ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών, στο όνομα της διεξαγωγής πιο σκληρών διαπραγματεύσεων που θα εξυπηρετούσαν το εθνικό συμφέρον.

Ο τότε προεδρικός υποψήφιος Ντόναλντ Τραμπ, στην Iowa, τον Σεπτέμβριο του 2016 . JONATHAN ERNST/REUTERS
--------------------------------------------------------------------

Πολλοί υποστηρικτές του Trump [2] εξακολουθούν να στηρίζουν αυτή τη νέα προσέγγιση. Επικροτούν το συγκρουσιακό στυλ του Trump και φαίνεται να πιστεύουν στον επαναλαμβανόμενο ισχυρισμό του [3] ότι "άλλες χώρες που μας εκμεταλλεύτηκαν δεν μας εκμεταλλεύονται πλέον".

Αυτό που οι υποστηρικτές αυτοί παραλείπουν, ωστόσο, είναι ότι όταν πρόκειται για πραγματικά επιτεύγματα, ο Trump δεν έχει σχεδόν τίποτα να δείξει για τις προσπάθειές του. Μέχρι στιγμής, καμία από τις προσπάθειές του για επαναδιαπραγμάτευση παλαιών συμφωνιών ή για την σύναψη νέων δεν έχει πετύχει, και οι περισσότερες έχουν αποτύχει άσχημα. Στην πραγματικότητα, ο Trump είναι ένας αναποτελεσματικός διαπραγματευτής, όχι μόνο επειδή είναι ελάχιστα εξοικειωμένος με βασικά γεγονότα, ασυνεπής στις κατώτατες γραμμές του και ευαίσθητος στην κολακεία, αλλά και επειδή ολόκληρη η προσέγγισή του βασίζεται σε μια θεμελιώδη παρεξήγηση της επίτευξης συμφωνιών. Θεωρεί εσφαλμένα τις διεθνείς σχέσεις ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και συγχέει την τιμωρία των άλλων με την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ευημερίας, της ασφάλειας και της ευημερίας της δικής του χώρας.

Μερικοί υπερασπιστές του παραδέχονται ότι η προσέγγιση του Trump έχει κόστος αλλά ισχυρίζονται ότι η ενδεχόμενη ανταπόδοση θα το αντισταθμίσει. Για παράδειγμα, σε ένα πρόσφατο άρθρο του στο Foreign Affairs ("Three Cheers for Foreign Policy" [4], Σεπτέμβριος/Οκτώβριος 2018), ο πολιτικός επιστήμονας Randall Schweller υποστηρίζει ότι "οι απειλές του Τραμπ περί επιβολής δασμών και άλλων προστατευτικών μέτρων είναι καλύτερο να θεωρηθούν ως διαπραγματευτικά χαρτιά σχεδιασμένα να ανοίξουν τις αγορές άλλων χωρών" και είναι χρήσιμα εργαλεία για να “πιέσουν τα κράτη να κάνουν πράγματα που θέλει η Ουάσινγκτον, αλλά που διαφορετικά δεν θα έκαναν». Ακόμη και με αυτό το πρότυπο, όμως, ο Trump αποτυγχάνει άθλια. Σχεδόν δύο χρόνια αφότου ανέλαβε την προεδρία, οι αγορές των άλλων χωρών δεν είναι πιο ανοικτές αλλά πιο κλειστές. Και οι ξένοι ηγέτες δεν κάμπτονται στην βούληση της Ουάσιγκτον περισσότερο από ό, τι πριν. Από το εμπόριο μέχρι τον έλεγχο των όπλων και μέχρι την διπλωματία, οι μέχρι στιγμής επιδόσεις του Trump στην επίτευξη συμφωνιών είναι όλο πόνος και κανένα κέρδος.

ΜΙΑ ΚΑΚΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗ 

Πάρτε την εμπορική πολιτική, δήθεν το κορυφαίο παράδειγμα για την διαπραγμάτευση του Trump. Ο Trump φαίνεται να πιστεύει ότι τα εμπορικά ελλείμματα των Ηνωμένων Πολιτειών σημαίνουν ότι η χώρα "χάνει" [5]" προς όφελος άλλων χωρών που "κλέβουν τον πλούτο μας" [6]. Αυτή η λανθασμένη άποψη παραβλέπει το γεγονός ότι όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ένα διμερές εμπορικό έλλειμμα, οι καταναλωτές και οι παραγωγοί τους δεν στέλνουν μόνο χρήματα στο εξωτερικό˙ λαμβάνουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες που επιθυμούν στις καλύτερες διαθέσιμες τιμές. Οι δασμοί και άλλα προστατευτικά μέτρα θα μπορούσαν θεωρητικά να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα με μια συγκεκριμένη χώρα, όπως η Κίνα. Αλλά αυτό θα οδηγήσει απλώς σε εμπορικό έλλειμμα με μια διαφορετική χώρα εφόσον οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμείνουν κοντά στην πλήρη απασχόληση και διατηρούν δημοσιονομικά ελλείμματα που χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό, τα οποία αυξάνουν την αξία του δολαρίου και καθιστούν τα αγαθά των ΗΠΑ λιγότερο ανταγωνιστικά.