Ο επόμενος πόλεμος του Ιράκ

Οι σιιτικές πολιτοφυλακές δεν υποβάλλονται σε κυβερνητικό έλεγχο, αλλά είναι εδραιωμένες στα κρατικά όργανα και εκμεταλλεύονται κρατικούς πόρους. Η πιο ισχυρή και παλαιότερη πολιτοφυλακή του Ιράκ, η ταξιαρχία Badr (που σχηματίστηκε στην δεκαετία του 1980 στο Ιράν), διοικεί την ομοσπονδιακή αστυνομία και είναι επικεφαλής στο Υπουργείο Εσωτερικών από το 2003. Μετά την πτώση του πρώην δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν, η ταξιαρχία Badr πολέμησε σε αιματηρές μάχες με τον αντιδυτικό κληρικό Muqtada al-Sadr και την πολιτοφυλακή του «Στρατός του Mahdi». Το Ισλαμικό Κόμμα Dawa του πρωθυπουργού Αμπαντί δεν έχει την δική του πολιτοφυλακή αλλά έχει καταχραστεί τον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων για να καταστείλει τους αντιπάλους του. Έχει επίσης κινητοποιήσει και εξοπλίσει φυλετικές φατρίες.

Οι αντιπαλότητες μεταξύ των σιιτικών φατριών προηγήθηκαν της εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003. Από το 2003, οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ Ιρακινών Σιιτών απαιτούσαν έντονη διαμεσολάβηση από πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων, σε ορισμένες περιπτώσεις, από ξένες δυνάμεις, όπως το Ιράν. Το 2005, ο Μεγάλος Αγιατολάχ Σιστανί, ο κορυφαίος Σιίτης κληρικός, αναγκάστηκε να διαμεσολαβήσει μεταξύ αντίπαλων σιιτικών ομάδων εν μέσω μιας θανατηφόρας σουνιτικής εξέγερσης. Το Ιράκ απέφυγε μια ολομέτωπη εσωτερική σιιτική σύγκρουση ως τώρα επειδή έχει ασχοληθεί με τις σουνιτικές εξεγέρσεις, την Αλ Κάιντα στο Ιράκ και στην συνέχεια με το ISIS. Αυτές οι απειλές εξακολουθούν να κρύβονται στο βάθος, αλλά δεν είναι οι επικείμενες, υπαρξιακές απειλές που κάποτε ήταν για την κυρίαρχη σιιτική κοινότητα.

Οι διαφωνίες για τους κρατικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένης της υψηλού ρίσκου, ταλαιπωρημένης από αντιμαχίες διαδικασίας σχηματισμού κυβέρνησης (που καθορίζει το μερίδιο της άρχουσας τάξης στο ιρακινό κράτος και τους πόρους του) μετατρέπεται γρήγορα σε παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Σε αντίθεση με το παρελθόν, οι σιιτικές παρατάξεις του Ιράκ δεν μπορούν να συνεχίσουν να τη γλιτώνουν με το να μοιράζουν το κράτος μεταξύ τους, ενώ προσφέρουν κενές υποσχέσεις σε έναν δυσαρεστημένο πληθυσμό. Η λαϊκή απαίτηση για μεταρρυθμίσεις είναι τόσο επείγουσα και τόσο μεγάλη που ακόμη και το σιιτικό θρησκευτικό κατεστημένο παρενέβη για να επιμείνει ότι η κυβέρνηση πρέπει να την αντιμετωπίσει. Ωστόσο, ο πραγματικός κίνδυνος ότι μια και μόνη φατρία θα χρησιμοποιήσει ως όπλο τα κρατικά ταμεία και θα εκμεταλλευτεί την διαδικασία μεταρρυθμίσεων τα επόμενα χρόνια, καθιστά αυτές τις πολιτικές συγκρούσεις δυνητικά υπαρξιακές για τις εμπλεκόμενες ομάδες.

Το πολιτικό και στρατιωτικό τοπίο του Ιράκ έχει αλλάξει σημαντικά από το 2003. Στα χαρτιά, η 100.000 ανδρών οργάνωση-ομπρέλα των πολιτοφυλακών, γνωστή ως η Δύναμη Λαϊκής Κινητοποίησης (PMF), που σχηματίστηκε μετά την κατάρρευση του ιρακινού στρατού όταν το ISIS κατέλαβε την Μοσούλη, είναι ένα κρατικό όργανο που υποβάλλεται σε κυβερνητικό έλεγχο. Στην πραγματικότητα, όμως, ηγείται και κυριαρχείται από πληθώρα αυτόνομων ομάδων πολιτοφυλακής που ευθυγραμμίζονται με το Ιράν, οι οποίες δεν λογοδοτούν στην κυβέρνηση και έχουν ιστορικό βίαιης αντιμετώπισης του ιρακινού στρατού. Η PMF ανεβαίνει τόσο γρήγορα ώστε θα μπορέσει σύντομα να απορροφήσει τις συμβατικές ένοπλες δυνάμεις του Ιράκ.

Οι εντάσεις αυξήθηκαν μεταξύ του Abadi (που είναι και ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων) και της υποστηριζόμενης από το Ιράν ηγεσίας του PMF. Ο Hadi al-Ameri, επικεφαλής της ταξιαρχίας Badr και de facto επικεφαλής της PMF, προειδοποίησε τον Ειδικό Απεσταλμένο των ΗΠΑ, Brett McGurk, ότι θα ανατρέψει οποιαδήποτε κυβέρνηση σχηματιστεί ως αποτέλεσμα παρέμβασης των ΗΠΑ. Μέσα από αδιάλειπτες απειλές εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών από πολιτοφυλακές ευθυγραμμισμένες με το Ιράν, την Πέμπτη, αναφέρθηκε ότι πολλαπλοί όλμοι είχαν στοχεύσει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην οχυρωμένη Πράσινη Ζώνη της Βαγδάτης. Στην Βασόρα, πληρεξούσιοι των Ιρανών εκτόξευσαν πυραύλους εναντίον του προξενείου των ΗΠΑ που βρίσκεται στο αεροδρόμιο της πόλης.

Ήδη, η PMF προειδοποίησε τον ιρακινό στρατό να μην παρέμβει στην διχαστική πολιτική που έχει κατακλύσει την χώρα. Ο ιρακινός στρατός θα χάσει σχεδόν σίγουρα έναν πόλεμο με την PMF και τις σιιτικές πολιτοφυλακές της, οι οποίες τώρα συγχωνεύονται κάτω από ένα λάβαρο και δεν είναι πλέον ανόμοιες και άτακτες ομάδες όπως ήταν πριν από μια δεκαετία. Αυτές οι ομάδες έχουν πραγματοποιήσει έναν ριζικό μετασχηματισμό σε βιώσιμα, αξιόπιστα και εμπειροπόλεμα κοινωνικοπολιτικά κινήματα. Η PMF κατέβασε για πρώτη φορά υποψηφίους στις εκλογές και κατέλαβε την δεύτερη θέση, κερδίζοντας αντιπάλους με δεκαετίες πολιτικής κινητοποίησης και εμπειρίας. Η PMF δεν είναι μόνο καλύτερα εκπαιδευμένη και πειθαρχημένη από τον στρατό, αλλά, κρισίμως, απολαμβάνει πολύ περισσότερη νομιμοποίηση και υποστήριξη από τον πληθυσμό λόγω των επιτυχιών στα πεδία μάχης και της λαϊκής προέλευσής της. Ο στρατός, αντίθετα, είναι κληρονόμος μιας μιαρής ιστορίας και θεωρείται γενικώς διεφθαρμένος και αναποτελεσματικός.

ΣΩΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΙΡΑΚ

Οι δομικές συνθήκες στο Ιράκ είναι τέτοιες που οι πολιτικές αντιπαλότητες και οι μακροχρόνιες διαμαρτυρίες έχουν όλες τις πιθανότητες να κλιμακωθούν σε εμφύλια σύγκρουση. Οι κοινωνικές αναταραχές, όπως οι διαδηλώσεις στην Βασόρα, θα μπορούσαν να προκαλέσουν έναν ακόμη πόλεμο μεταξύ αντίπαλων φατριών που αμφισβήτησαν και εκμεταλλεύτηκαν τα πλούτη και τα λάφυρα της χώρας από το 2003.