Πώς οι πολιτικές του Trump βοηθούν την Κίνα

Στο πρώτο έτος της προεδρίας του Donald Trump, οι περισσότεροι Δυτικοί σχολιαστές των σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας είδαν την προσέγγιση της κυβέρνησης Trump προς την Κίνα ως μια στρατηγική αποτυχία˙ ορισμένοι μέχρι που συμπέραναν ότι ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, είχε εξαπατήσει τον Trump. Πρόσφατα όμως, στα Δυτικά μέσα ενημέρωσης προέκυψε ένα διαφορετικό αφήγημα. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η πίεση του Trump στην Κίνα λειτουργεί [1], και οι Κινέζοι ηγέτες ανησυχούν [2]. Οι δασμοί 25% του Trump σε κινεζικές εισαγωγές ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων πλήττουν την κινεζική οικονομία σε μια εποχή όπου η Κίνα είναι υπερμοχλευμένη και η ανάπτυξη επιβραδύνεται, ισχυρίζονται οι υποστηρικτές αυτής της άποψης. Εν τω μεταξύ, λένε, η συνάντηση του Τραμπ τον Ιούλιο με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, ήταν μια λαμπρή τακτική αντιπερισπασμού: Με τη διαπραγμάτευση μιας «συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός» για το εμπόριο με την ΕΕ, ο Trump ενώνει την Δύση εναντίον της Κίνας. Τον Σεπτέμβριο, ο Trump έδειξε την αποφασιστικότητά του επιβάλλοντας [3] δασμούς σε πρόσθετες κινεζικές εισαγωγές αξίας 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με ορισμένες εκθέσεις [4], οι διαφωνούντες σχετικά με τον ενός ανδρός έλεγχο της κινεζικής στρατηγικής από τον Xi αυξάνεται εντός της Κίνας, και οι Κινέζοι ηγέτες αναζητούν τρόπους να κατευνάσουν τον Τραμπ.

Ο Trump και ο Xi στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού στο Πεκίνο, στην Κίνα, τον Νοέμβριο του 2017. JONATHAN ERNST / REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Ωστόσο, αυτό το αφήγημα είναι σχεδόν το ακριβώς αντίθετο της αλήθειας. Το γεγονός είναι ότι, παρά τις κλιμακούμενες εμπορικές εντάσεις, το Πεκίνο και πάλι να βλέπει τον Trump ως τον ιδανικό πρόεδρο των ΗΠΑ για την Κίνα. Η απόσυρση του Trump από την Trans-Pacific Partnership, η σκληρή προσέγγισή του σχετικά με το εμπόριο με την Ιαπωνία, και η ρητορική του για την απομάκρυνση αμερικανικών στρατευμάτων από τη Νότια Κορέα, όλα εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Κίνας, επιταχύνοντας την παρακμή της αμερικανικής επιρροής στην Ασία κι ανοίγοντας χώρο για την επέκταση της Κίνας πιο γρήγορα από όσο μπορούσε κάποιος να πιστέψει ποτέ. Η Κίνα δεν μπορούσε να ελπίζει σε έναν πιο συνεργάσιμο κάτοικο του Λευκού Οίκου. Υπάρχει επίσης καλός λόγος να πιστεύουμε ότι η Κίνα παραμένει βέβαιη για την ικανότητά της να διαχειρίζεται τον Trump. Με βάση τις συνομιλίες που είχα με κάποιον κοντά στην κινεζική ηγεσία, το Πεκίνο εξακολουθεί να βλέπει τον Trump ως έναν πολύ καλύτερο πρόεδρο των ΗΠΑ για τα συμφέροντα της Κίνας από τις [όποιες άλλες] εναλλακτικές λύσεις.

ΝΙΚΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

Η αυτοπεποίθηση του Πεκίνου έχει τις ρίζες της στα οικονομικά. Στο παιχνίδι που παίζουν η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο στο εμπόριο, η Κίνα κατέχει μια σειρά από χαρτιά που δεν εκτιμώνται καλά από τους Αμερικανούς αναλυτές -και ίσως ούτε από τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ. Οι στατιστικές για το ισοζύγιο συναλλαγών δείχνουν ότι η Κίνα διαθέτει εμπορικό πλεόνασμα ύψους 370 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δεν δείχνει ποιος συσσωρεύει τα κέρδη από αυτές τις εξαγωγές. Οι περισσότερες από τις κινεζικές εξαγωγές που ο Trump προσπαθεί να στραγγαλίσει με τους δασμούς είτε παράγονται είτε διατίθενται στην αγορά όχι από Κινέζους, αλλά από εταιρείες της Ταϊβάν, της Νότιας Κορέας και των ΗΠΑ. Ένα παράδειγμα αυτού είναι το iPhone, το οποίο παράγεται με κινεζική εργασία από εργοστάσια που ανήκουν στην Ταϊβάν και διατίθενται στην αγορά από την Apple, μια εταιρεία των ΗΠΑ. Όπως δήλωσε ο Κινέζος πρωθυπουργός, Li Keqiang, προειδοποιώντας κατά του εμπορικού πολέμου τον Μάρτιο του περασμένου έτους, «Πάνω από το 90% των κερδών [σε παραδείγματα όπως αυτό] έχουν καρπωθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχουμε στατιστικά στοιχεία που δείχνουν ότι πέρυσι, το εμπόριο και οι επενδύσεις Κίνας-ΗΠΑ δημιούργησαν περισσότερες από ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Επιπλέον, μεγάλο μέρος των χρημάτων που κερδίζουν οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ στην Κίνα δεν αντικατοπτρίζεται στις εμπορικές στατιστικές, επειδή συσσωρεύεται σε εταιρείες των ΗΠΑ και σε κοινές επιχειρήσεις ΗΠΑ-Κίνας που παράγουν εντός της Κίνας για την κινεζική αγορά. Για ορισμένες από τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευαστών αυτοκινήτων και αεροσκαφών, η κινεζική αγορά είναι πιο σημαντική για μελλοντική ανάπτυξη από όσο η αγορά των ΗΠΑ. Και αν ο εμπορικός πόλεμος θερμανθεί, η Κίνα έχει πολλούς νόμιμους τρόπους για να αποτρέψει την επιτυχία των αμερικανικών επιχειρήσεων στην κινεζική αγορά. Η Ουάσιγκτον δεν θα έχει κανένα τρόπο να αντιδράσει, επειδή η αγορά των ΗΠΑ δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις κινεζικές επιχειρήσεις.

TRUMP, INC.

Οι Κινέζοι ηγέτες μέτρησαν εδώ και πολύ καιρό τον Τραμπ. Είναι πρωτίστως ένας επιχειρηματίας, όχι στρατηγιστής. Επιπλέον, η κύρια μακροχρόνια ανησυχία του είναι η κερδοφορία των δικών του επιχειρήσεων, ένας στόχος στον οποίον δίνει προτεραιότητα έναντι της προώθησης των εθνικών συμφερόντων των ΗΠΑ. Η Κίνα έχει ήδη βοηθήσει στα προσωπικά [οικονομικά] αποτελέσματα του Trump. Έχει, για παράδειγμα, επιταχύνει την έγκριση των εμπορικών σημάτων που ανήκουν στην Ivanka Trump και υποστήριξε αναπτυξιακά προγράμματα στην Ινδονησία που αφορούν τον Οργανισμό Trump. Και το Πεκίνο, το οποίο είναι σπάνια σεμνό στο να προσφέρει επιχειρηματικές ευκαιρίες ως κίνητρα ή αποδόσεις σε ξένους πολιτικούς, μπορεί να είναι ακόμα πιο χρήσιμο για τον Trump στο μέλλον.

Όπως θα είναι σαφές στο Πεκίνο, το πρωταρχικό ενδιαφέρον του Trump, αναμενόμενα, είναι να παραμείνει στην εξουσία. Για να γίνει αυτό, πρέπει να προσφέρει μια σειρά από νίκες στην εκλογική του βάση. Η μέθοδός του έχει γίνει ξεκάθαρη: Δημιουργεί μια ατμόσφαιρα κρίσης και στην συνέχεια εκτελεί μια δραματική αλλά διακοσμητική λύση που δεν αλλάζει τίποτα. Αυτό ήταν το μοτίβο στις αρχικές συναλλαγές του με την Κίνα, όταν μιλούσε σκληρά, και στην συνέχεια φιλοξένησε τον Xi σε μια συνάντηση «αγάπης» στο Mar-a-Lago. Ακολούθησε το ίδιο σενάριο με την Βόρεια Κορέα, απειλώντας πρώτα με πόλεμο και στην συνέχεια αναγγέλλοντας το τέλος της βορειοκορεατικής απειλής, ακόμα και όταν η Πιονγκγιάνγκ συνεχίζει να κατασκευάζει το πυρηνικό της οπλοστάσιο. Η συνάντησή του με τον Juncker για την επίλυση της εμπορικής διαμάχης μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης ήταν μια άλλη ψεύτικη λύση σε μια κατασκευασμένη κρίση. Το Πεκίνο παραμένει αδιάφορο για μια κοινή εμπορική πολιτική ΗΠΑ-ΕΕ εναντίον της Κίνας: Η αγορά της Κίνας είναι πολύ σημαντική για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις για να πάρουν τόσο ξεκάθαρα μέρος.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Σύμφωνα με την πηγή μου, η Κίνα είναι πρόθυμη να παίξει μαζί με τον Trump. Το Πεκίνο έπαιξε τον ρόλο του στο πρώτο μέρος του μικρού του παιχνιδιού, αντιδρώντας εναντίον των δασμών του, ώστε να συμβάλει στην δημιουργία μιας αίσθησης κρίσης. Αλλά το Πεκίνο δεν κλιμάκωσε: Οι κορυφαίοι Κινέζοι ηγέτες διατήρησαν μια ευγενική σιωπή. Άφησαν την πρωτοβουλία στον Trump.

Τον Μάιο, το Πεκίνο προσέφερε αυτό που στα κινεζικά ονομάζεται «πλατφόρμα αποβίβασης» (stepping-down platform) όταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Liu He πρότεινε η Κίνα να αυξήσει τις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων κατά 200 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2020. Όμως, ο Trump προφανώς δεν ήταν έτοιμος για την δεύτερη πράξη στο δικό του δράμα και προχώρησε με την πρώτη παρτίδα των δασμών. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με την πηγή μου, η κινεζική ηγεσία εξακολουθεί να μην εγκαταλείπει την ελπίδα για την επίλυση της εμπορικής διαμάχης πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές του 2018 [στις ΗΠΑ]. Ο επίλογος θα περιέχει μια δέσμευση του Πεκίνου για μείωση του εμπορικού ελλείμματος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Προς το παρόν, οι προγραμματισμένες παραχωρήσεις του Πεκίνου περιλαμβάνουν την σημαντική αύξηση αγορών αμερικανικών προϊόντων από την Κίνα, ιδίως ενέργεια. Αλλά η συμφωνία δεν θα κάνει τίποτα για να αλλάξει την στρατηγική κούρσα της Κίνας προς το να αναλάβει παγκόσμιο προβάδισμα στις βασικές τεχνολογίες της νέας οικονομίας, όπως η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 5G. Ο Τραμπ θα υποστηρίξει ότι νίκησε και το Πεκίνο δεν θα τον αντικρούσει, επειδή οι Κινέζοι θέλουν να παραμείνει αυτός στην εξουσία.

Για το Πεκίνο, η θεμελιώδης αντίφαση στις τρέχουσες σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας είναι δομική: Καθώς η Κίνα συνεχίζει να προσπαθεί να προφτάσει οικονομικά και στρατιωτικά τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι αναπόφευκτο να υπάρξει ένταση. Το Πεκίνο δεν περιμένει από την Ουάσιγκτον να εγκαταλείψει την δεσπόζουσα θέση της χωρίς μάχη, και ποτέ δεν περίμενε μια ομαλή πλεύση, ανεξάρτητα από το ποιος θα κέρδιζε τις προεδρικές εκλογές του 2016 στις ΗΠΑ. Υπ’ αυτή την έννοια, οι Κινέζοι ηγέτες γνωρίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν μακροπρόθεσμα. Όμως, για τους Κινέζους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, η πορεία προς τα εμπρός θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη: Να εργαστούν για τα πιεστικά εσωτερικά προβλήματα της Κίνας, να αναπτύξουν την οικονομία, και να επεκτείνουν την διεθνή επιρροή της Κίνας. Καμία ποσότητα πίεσης από τις ΗΠΑ δεν θα εκτρέψει την Κίνα από αυτήν την πορεία. Η στάση του Trump -και η τάση του να θέτει τα προσωπικά του συμφέροντα μπροστά από εκείνα της χώρας του- έχει καταστήσει τα πράγματα ευκολότερα από ό,τι το Πεκίνο ονειρευόταν ποτέ ότι θα μπορούσαν να είναι.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2018-09-28/how-trumps-poli...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.ft.com/content/38130a72-90a4-11e8-b639-7680cedcc421
[2] https://www.ft.com/content/f83b20e4-8e67-11e8-9609-3d3b945e78cf
[3] https://www.cnn.com/2018/09/23/politics/trump-trade-war-china/index.html
[4] https://www.nytimes.com/2018/07/31/world/asia/xi-jinping-internal-dissen...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition