Η ζωή σε μια κινεζική Ασία

Προς το παρόν, οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η κυρίαρχη δύναμη στην Ανατολική Ασία, αλλά η Κίνα καλύπτει γρήγορα την διαφορά. Παρότι μια οικονομική κρίση ή μια εσωτερική πολιτική αναταραχή θα μπορούσε να εκτροχιάσει την άνοδο της Κίνας [1], αν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, η Κίνα θα αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες [2] ως οικονομικό, στρατιωτικό και πολιτικό ηγεμόνα της περιοχής.

Καθώς πλησιάζει αυτή η μέρα, οι σύμμαχοι και συνεργάτες των ΗΠΑ στην περιοχή, όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες και η Νότια Κορέα, θα αρχίσουν να αντιμετωπίζουν μερικά δύσκολα ερωτήματα. Ας πούμε, πρέπει να εντείνουν τις αμυντικές τους προσπάθειες η κάθε μια και να αυξήσουν την συνεργασία τους με άλλες χώρες της περιοχής, ή μπορούν με ασφάλεια να αποφασίσουν να αποδεχθούν την κυριαρχία της Κίνας, κοιτάζοντας το Πεκίνο όπως έβλεπαν την Ουάσινγκτον στην διάρκεια του περασμένου μισού αιώνα;

Αλλαγή φρουράς: Κινέζοι αξιωματικοί του ναυτικού στην Σαγκάη, τον Δεκέμβριο του 2013. CARLOS BARRIA / REUTER
--------------------------------------------------------------------

Ίσως είναι δελεαστικό να πιστεύουμε ότι η Κίνα θα είναι ένας σχετικά καλόπιστος περιφερειακός ηγεμόνας. Η οικονομική αλληλεξάρτηση, λέει ένα επιχείρημα, θα πρέπει να περιορίζει την κινεζική επιθετικότητα: Επειδή η νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) στηρίζεται στην οικονομική ανάπτυξη, η οποία εξαρτάται από το εμπόριο, το Πεκίνο θα διατηρήσει ειρηνικές σχέσεις με τους γείτονές του. Επιπλέον, η Κίνα ισχυρίζεται ότι είναι ένα διαφορετικό είδος μεγάλης δύναμης. Κινέζοι αξιωματούχοι και ακαδημαϊκοί αποκηρύττουν τακτικά τον παρεμβατισμό και απορρίπτουν την έννοια των «σφαιρών επιρροής» ως ένα λείψανο του Ψυχρού Πολέμου. Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, δήλωσε ότι η χώρα του «δεν έχει ποτέ εμπλακεί με την αποικιοκρατία ή την επιθετικότητα» χάρη στην «φιλειρηνική πολιτιστική παράδοσή της» [3]. Κατά την άποψή του, η ζωή σε μια Ασία της Κίνας δεν θα ήταν τόσο διαφορετική από αυτή που είναι σήμερα.

Αλλά οι περιφερειακοί ηγεμόνες δεν συμπεριφέρονται έτσι. Οι μεγάλες δυνάμεις συνήθως κυριαρχούν στις περιφέρειές τους στην αναζήτησή τους για ασφάλεια. Αναπτύσσουν και ασκούν τεράστια οικονομική ισχύ. Οικοδομούν τεράστιους στρατούς, εκδιώκουν εξωτερικούς αντιπάλους και χρησιμοποιούν περιφερειακά θεσμικά και πολιτιστικά προγράμματα για να εδραιώσουν την επιρροή τους. Επειδή ο ηγεμόνας φοβάται ότι οι γειτονικές χώρες θα επιτρέψουν σε εξωτερικούς αντιπάλους να εδραιώσουν μια στρατιωτική θέση, αναπτύσσουν έντονο ενδιαφέρον για την εγχώρια πολιτική της γειτονιάς τους και μέχρι που προσπαθούν να διαδώσουν τον πολιτισμό τους για να προσελκύσουν άλλες χώρες.

Η Κίνα ακολουθεί ήδη τις στρατηγικές προηγούμενων περιφερειακών ηγεμονιών. Χρησιμοποιεί τον οικονομικό εξαναγκασμό για να κάμψει άλλες χώρες σύμφωνα με την θέλησή της. Αναπτύσσει τον στρατό της για να αποτρέψει αμφισβητίες. Παρεμβαίνει στην εσωτερική πολιτική των άλλων χωρών για να κερδίσει πιο φιλικές πολιτικές. Και επενδύει μαζικά σε εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα για να ενισχύσει την ήπια ισχύ της [4]. Καθώς η δύναμη και η φιλοδοξία της Κίνας μεγαλώνουν, οι προσπάθειες αυτές θα αυξηθούν. Οι γείτονες της Κίνας πρέπει να αρχίσουν να συζητούν πόσο άνετοι είναι με αυτό το μέλλον, και ποιο κόστος είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για να το διαμορφώσουν ή να το αποτρέψουν.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΟΤΗΤΑ

Τις τελευταίες δεκαετίες, η Κίνα έχει καταστεί ο πρώτος εμπορικός εταίρος και ο κύριος προορισμός εξαγωγών για τις περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ασίας. Το Πεκίνο έχει επιτύχει μια σειρά περιφερειακών οικονομικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένων των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου με την Αυστραλία, την Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα, τον Σύνδεσμο των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations, ASEAN) και άλλες. Μέσα από τέτοιες ρυθμίσεις, οι οποίες αποκλείουν τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Πεκίνο επιδιώκει να δημιουργήσει μια κυριαρχούμενη από την Κίνα ανατολική ασιατική κοινότητα. Το Πεκίνο δημιουργεί επίσης μια θεσμική υποδομή για να αυξήσει την επιρροή του σε βάρος θεσμών που είναι υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα, καθώς και [εις βάρος] ιαπωνικής ηγεσίας ιδρυμάτων όπως η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (Asian Development Bank). Το 2014, η Κίνα, μαζί με την Βραζιλία, την Ρωσία και την Ινδία, δημιούργησαν τη Νέα Τράπεζα Αναπτύξεως (New Development Bank) [με κεφάλαιο] 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία έχει την έδρα της στην Σαγκάη. Το 2015, η Κίνα ίδρυσε την Τράπεζα Επενδύσεων Ασιατικών Υποδομών (Asian Infrastructure Investment Bank, ΑΙΙΒ) με κεφάλαιο 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στην οποία προσχώρησαν 80 χώρες. Επιπλέον, η πολύ γνωστή «Πρωτοβουλία Belt and Road» του Xi θα προωθήσει την κινεζική εμπορική και οικονομική συνεργασία σε ολόκληρη την περιοχή και θα προσφέρει τεράστιες κινεζικές επενδύσεις σε περιφερειακές υποδομές και φυσικούς πόρους. Η Κινεζική Αναπτυξιακή Τράπεζα (China Development Bank) έχει ήδη δεσμεύσει 250 δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια για το έργο.

Τέτοιες πολιτικές μιμούνται τις οικονομικές στρατηγικές [5] προηγούμενων περιφερειακών ηγεμονιών. Η Κίνα ήταν η κυρίαρχη οικονομική και στρατιωτική δύναμη στην Ανατολική Ασία μέχρι τον 19ο αιώνα. Παρείχε ή παρακρατούσε εμπορικά προνόμια σύμφωνα με ένα περίπλοκο σύστημα φόρων υποτελείας, σύμφωνα με το οποίο οι άλλες χώρες έπρεπε να στέλνουν διπλωματικές αποστολές, να δίνουν δώρα και να υποκλίνονται στον Κινέζο αυτοκράτορα. Στην συνέχεια, οι Κινέζοι καθόριζαν τις τιμές και τις ποσότητες όλων των εμπορεύσιμων προϊόντων. Η αυτοκρατορική Κίνα εδραίωσε την οικονομική της δύναμη επενδύοντας στην γεωργία και τις σιδηροδρομικές μεταφορές, εξορύσσοντας ορυκτά και ενθαρρύνοντας την στενή εμπορική εναρμόνιση σε ολόκληρη την περιοχή.