Υπάρχει ένας σωστός τρόπος να τερματιστεί ο πόλεμος της Συρίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Υπάρχει ένας σωστός τρόπος να τερματιστεί ο πόλεμος της Συρίας

Ο νέος Ειδικός Απεσταλμένος δεν πρέπει να επιτρέψει στην Ρωσία να προστατεύσει τον Assad
Περίληψη: 

Ο πόλεμος στην Συρία πρέπει να τερματιστεί, και πρέπει να καθιερωθεί μια οδός προς την δικαιοσύνη, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι δράστες της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα προσαχθούν στην δικαιοσύνη. Μόνο μια τέτοια διαδικασία μπορεί να φέρει πραγματική επούλωση σε ένα τόσο κακοποιημένο μέρος. Και αυτό δεν θα συμβεί με τον Assad στην εξουσία.

Η JANINE DI GIOVANNI είναι ανώτερη συνεργάτις του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Υποθέσεων Jackson του Πανεπιστημίου Yale, πρώην συνεργάτις Τύπου Edward R. Murrow στο Council on Foreign Relations και, πιο πρόσφατα, η συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Morning They Came for Us: Dispatches from Syria.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Geir Pedersen, ο πρέσβυς της Νορβηγίας στην Κίνα και πρώην μόνιμος εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών, διορίστηκε ειδικός απεσταλμένος για την σύγκρουση στην Συρία. Αντικαθιστά τον παλαίμαχο Ιταλο-σουηδό διαπραγματευτή Staffan de Mistura, ο οποίος για τέσσερα χρόνια προσπάθησε αλλά δεν κατάφερε να τερματίσει τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.

Η Συρία [1] υφίσταται άγρια βία εδώ και σχεδόν οκτώ χρόνια. Οκτώ χρόνια είναι ολόκληρη η ζωή ενός παιδιού της τρίτης τάξης δημοτικού. Είναι επίσης δύο χρόνια περισσότερα από την συνολική διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και σε αυτά τα δύο τελευταία χρόνια, αντί να αποκλιμακωθεί, καθώς όλοι οι δρώντες της έχουν εξαντληθεί, η κρίση της Συρίας έχει κλιμακωθεί.

16112018-1.jpg

Ένας άνδρας σε ερειπωμένο κτίριο στο Χαλέπι, σύμφωνα με όσα λένε οι ακτιβιστές λόγω αεροπορικών επιθέσεων από δυνάμεις πιστές στον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ, τον Δεκέμβριο του 2013. STRINGER / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Η επίδραση στην συριακή κοινωνία ήταν καταστροφική. Η αναδυόμενη γενιά δεν γνωρίζει τίποτε παρά πόλεμο. Έξι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εντός της χώρας και πέντε εκατομμύρια περισσότεροι έχουν φύγει ως πρόσφυγες. Σχεδόν 14 εκατομμύρια άνθρωποι -από έναν προπολεμικό πληθυσμό 22 εκατομμυρίων- χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια. Η Συρία είναι μια φλεγόμενη χώρα που έχει λιμοκτονήσει, έχει υποστεί επίθεση με χημικά, και έχει βομβαρδιστεί για να υποταχθεί, σε όλες σχεδόν τις πρώην περιοχές της αντιπολίτευσης εκτός από την Idlib, το τελευταίο κομμάτι στο παζλ που προσπαθεί να κατακτήσει ο Bashar al-Assad. Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -οι οποίες περιλαμβάνουν μαζικές φυλακίσεις, βασανιστήρια και βιασμούς, καθώς και επιθέσεις χημικών όπλων εναντίον αμάχων και λιμοκτονία ως εργαλείο πολέμου- είναι από τις χειρότερες που έχω δει ποτέ σε τρεις δεκαετίες ανάλυσης συγκρούσεων και σε ρεπορτάζ.

Αν δεν σταματήσει σύντομα ο πόλεμος στην Συρία, θα γίνει κάτι σαν την σύγκρουση που ξεκίνησε το 1975 στον Λίβανο. Ο πόλεμος αυτός διήρκεσε 17 χρόνια και κατέστρεψε μια χώρα, αφήνοντας περισσότερους από 150.000 νεκρούς και δεκάδες χιλιάδες εκτοπισμένους. Αν ο πόλεμος της Συρίας συνεχιστεί τόσο πολύ, δεν θα απομείνουν πολλοί άνθρωποι στην χώρα για να σκοτωθούν.

Κανείς δεν ξέρει πόσοι έχουν πεθάνει στην Συρία μέχρι στιγμής. Ο ΟΗΕ σταμάτησε να υπολογίζει τους νεκρούς το 2016, αλλά οι εκτιμήσεις είναι περίπου στο μισό εκατομμύριο, αν όχι περισσότερο. Ο Λίβανος -μόνο μια από τις πολλές πληγείσες γειτονικές χώρες- δέχθηκε πάνω από 1,5 εκατομμύρια Σύρους, σχεδόν εξαντλώντας τους ήδη ευάλωτους θεσμούς του. Επειδή πολλοί από τους πρόσφυγες είναι Σουνίτες Μουσουλμάνοι, η εισροή έχει ανατρέψει την ευαίσθητη θρησκευτική ισορροπία του Λιβάνου, πυροδοτώντας μια άσχημη αντιμεταναστευτική αντίδραση. Ένας άλλος χειμώνας έρχεται, και μαζί του [έρχεται] μια απελπιστική περίοδος για τους πρόσφυγες που ζουν σε καταυλισμούς, και τους αμάχους που είναι παγιδευμένοι σε μέρη όπως η Idlib, η Ghouta και το Χαλέπι, το τελευταίο εκ των οποίων κονιορτοποιήθηκε από ρωσικές και συριακές βόμβες.

Το έργο που κληρονομεί ο Pedersen είναι τεράστιο, ακόμη και για έναν από τους πιο σεβαστούς διπλωμάτες στην βιόσφαιρα του ΟΗΕ, και έναν [διπλωμάτη] με μακρά ιστορία εργασίας σε φαινομενικά δύσκολες συγκρούσεις. Ο Pedersen ήταν μέλος της ομάδας που ο συμπατριώτης του Terje Rod-Larsen κατηύθυνε σε μυστικές διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στις συμφωνίες του Όσλο του 1993 μεταξύ του Ισραήλ και του PLO (Οργανισμός για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης). Ήταν ο κορυφαίος του ΟΗΕ στον Λίβανο από το 2005 έως το 2008, και στο διάστημα αυτό έγινε γνωστός για το ότι είχε μιλήσει με όλους τους πολιτικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ. Θα τις χρειαστεί αυτές τις ρεαλιστικές δεξιότητες στην Συρία.

Εκείνο που μπορεί να λειτουργήσει υπέρ του Pedersen είναι η συγκυρία: Όλοι οι δρώντες -η αντιπολίτευση, το καθεστώς, ακόμα και οι Ρώσοι [2], η Χεζμπολάχ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία- είναι εξαντλημένοι, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο χρόνος για διαπραγματεύσεις μπορεί να είναι ώριμος, κάτι που δεν συνέβη όταν ο De Mistura μπήκε στην υπόθεση. Ο Ιταλός μέχρι στιγμής ήταν ο πιο μακροχρόνιος απεσταλμένος σε αυτή την σύγκρουση: Ο Kofi Annan και ο Lakhdar Brahimi, καθόλου ξένοι ως προς το να τερματίζουν πολέμους, έμειναν στην θέση τους αντίστοιχα πέντε μήνες και λίγο λιγότερο από δύο χρόνια, αποθαρρυμένοι από την άκαμπτη φύση των συμμετεχόντων και από το γεγονός ότι κανείς δεν φαινόταν να θέλει πραγματικά να τελειώσει ο πόλεμος.

Ο De Mistura, ο οποίος είχε προηγουμένως υπηρετήσει στο Σουδάν, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, εργάστηκε ακούραστα στην Συρία, αλλά συνεχώς έβρισκε μπροστά του έναν τοίχο: Τον Άσαντ και τον προστάτη του, τον Βλαντιμίρ Πούτιν. «Δεν είδα ποτέ έναν πιο κυνικό πόλεμο», μου είπε το 2015 [3], σημειώνοντας ότι και τα δύο μέρη ήταν πρόθυμα να θυσιάσουν τους ανθρώπους τους παρά να συμβιβαστούν για την ειρήνη. Γνωστός για την δημιουργική διπλωματία του, ο ντε Μιστούρα δοκίμασε τις καταπαύσεις πυρός, οι οποίες απέτυχαν˙ γύρους διαπραγματεύσεων με τέτοια ένταση που συχνά οι πλευρές δεν εμφανίζονταν ή αρνούνταν να μιλήσουν μεταξύ τους˙ και, πριν φύγει, προσπάθησε να κάνει το προσχέδιο ενός συριακού συντάγματος, το οποίο, χωρίς να εκπλήξει κανέναν, ο Άσαντ το απέρριψε. Κανείς δεν ήταν έτοιμος να ενδώσει.