Πώς να αντιμετωπιστεί η επιρροή της Κίνας στον Νότιο Ειρηνικό

Στην Εθνική Αμυντική Στρατηγική των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2018, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε την επιστροφή του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, χαρακτηρίζοντας την Κίνα «στρατηγικό ανταγωνιστή» και κάνοντας έκκληση για «ελεύθερο και ανοικτό Ινδο-Ειρηνικό». Παρά αυτές τις ρητορικές εξελίξεις, όμως, παραμένουν τα μακρόχρονα ερωτήματα περί την επεισοδιακή εμπλοκή της διοίκησης του Trump με την περιοχή, την αποτυχία της να συντονιστεί με συμμάχους σε σημαντικά ζητήματα, και την ανεπαρκή χρηματοδότηση για πρωτοβουλίες εκτός του στρατιωτικού τομέα.

Αυτές οι ανησυχίες θα είναι στο μυαλό πολλών από τους εθνικούς ηγέτες που συναντώνται στην Σιγκαπούρη για τις συνόδους κορυφής των χωρών του Συνδέσμου των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations, ASEAN) και της Ανατολικής Ασίας και, στην συνέχεια, στην Παπούα Νέα Γουινέα για το Οικονομικό Φόρουμ Ασίας-Ειρηνικού (Asia-Pacific Economic Forum, APEC). Εμφανώς απών από τις συναντήσεις θα είναι ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump, ο οποίος επέλεξε να στείλει τον αντιπρόεδρο Mike Pence. Αντίθετα, ο πρόεδρος της Κίνας, Xi Jinping, φιλοξενεί μια συνάντηση με τους ηγέτες των νησιωτικών κρατών του Ειρηνικού στην Παπούα Νέα Γουινέα πριν από την συνάντηση του APEC.

Ο πρωθυπουργός των νήσων Σαμόα, Tuilaepa Lupesoliai Sailele Malielegaoi, σε συνάντησή του με τον Κινέζο πρόεδρο, Xi Jinping, στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, στο Πεκίνο, τον Σεπτέμβριο του 2018. LINTAO JIANG / POOL VIA REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Παρά την απουσία του Trump, όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες και βασικοί περιφερειακοί σύμμαχοι οξύνουν τελικά την εστίασή τους στον στρατηγικό ανταγωνισμό με την Κίνα για επιρροή στον Νότιο Ειρηνικό. Σε όλες τις νησιωτικές χώρες του Νότιου Ειρηνικού, η Ουάσιγκτον συνεργάζεται στενά με την Καμπέρα, το Τόκιο και το Γουέλινγκτον και καταβάλλει σημαντικούς πόρους. Ωστόσο, αν δεν υπάρξει περαιτέρω συντονισμός και δέσμευση πόρων, οι αρχικές προσπάθειες αυτής της αναδυόμενης στρατηγικής είναι απίθανο να βοηθήσουν την περιοχή ή να αντισταθμίσουν τις πιο ανησυχητικές πτυχές της αυξανόμενης παρουσίας του Πεκίνου.

ΜΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΖΩΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

Τα νησιωτικά κράτη του Νοτίου Ειρηνικού καταλαμβάνουν μόνο ένα μικρό μέρος χώρου σε έναν τεράστιο ωκεανό, και όμως είναι στρατηγικά ζωτικής σημασίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους περιφερειακούς συμμάχους τους -ιδιαίτερα την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και την Ιαπωνία. Όλες αυτές οι χώρες έχουν συμφέρον να εξασφαλίσουν ότι η εμπορική και στρατιωτική πρόσβαση σε ολόκληρο τον Ειρηνικό παραμένει ελεύθερη και ανεμπόδιστη˙ να αρνούνται σε μια δυνητικά εχθρική δύναμη την ικανότητα να προβάλλει ισχύ εναντίον τους˙ και να επεκτείνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και τους φιλελεύθερους κανόνες.

Τα τελευταία χρόνια, το Πεκίνο ενίσχυσε την δραστηριότητά του σε όλον τον Ειρηνικό, αυξάνοντας την βοήθεια και τις επενδύσεις του. Τα νησιωτικά έθνη του Ειρηνικού αναμφισβήτητα δελεάζονται από τις βαθιές τσέπες του Πεκίνου και την προθυμία του να δεσμευτεί σε μεγάλα αναπτυξιακά έργα με λίγες προϋποθέσεις. Φυσικά, πρέπει να χαιρετίζονται οι επενδύσεις που ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες και την υποστήριξη της τοπικής ανάπτυξης. Αλλά σε υπερβολικά πολλές περιπτώσεις στο Νότιο Ειρηνικό και αλλού, οι κινεζικές επενδύσεις είναι ανησυχητικά αδιαφανείς, υπονομεύουν την εθνική κυριαρχία, και ευνοούν την άντληση πόρων έναντι του οφέλους των τοπικών κοινοτήτων. Επιπλέον, ιδίως στον Νότιο Ειρηνικό, οι κινεζικές επενδύσεις έχουν συχνά επιφέρει περιβαλλοντική υποβάθμιση, διαφθορά και εγκληματικότητα, και αυξημένη πίεση στους φυσικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένης της αλιείας.

Δυστυχώς, μεγάλο μέρος αυτής της κινεζικής δραστηριότητας πραγματοποιήθηκε σε ένα πλαίσιο περιφερειακής παραμέλησης από την Ουάσινγκτον και τους συμμάχους της. Η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες διέκοψαν την βοήθεια στην περιοχή κατά την τελευταία δεκαετία και εστίασαν την προσοχή τους σε άλλα μέρη του κόσμου.

Η ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΤΗΣ ΕΝΤΕΙΝΟΥΝ

Υπάρχουν, ωστόσο, σαφή σημάδια ότι η παραμέληση αυτή τελειώνει. Τον Ιούλιο, το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε νέα χρηματοδότηση ύψους 113 εκατομμυρίων δολαρίων για την επέκταση της οικονομικής δέσμευσης στον Ινδο-Ειρηνικό, και τον Σεπτέμβριο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύτηκαν να ενταχθούν στον Μηχανισμό Περιφερειακής Υποδομής του Ειρηνικού (Pacific Regional Infrastructure Facility), έναν κόμβο παροχής τεχνικής βοήθειας και έρευνας για θέματα υποδομών για τις χώρες του Ειρηνικού, ώστε να συντονίσουν καλύτερα τις ετήσιες εισφορές περισσότερων από 350 εκατομμύρια δολάρια [2] στα νησιά. Το Κογκρέσο δημιούργησε πρόσφατα το νόμο για την βελτίωση της αξιοποίησης των επενδύσεων που οδηγεί στην ανάπτυξη (Better Utilization of Investments Leading to Development, BUILD), μια υπηρεσία με χαρτοφυλάκιο 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την τόνωση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα, με τελικό σκοπό την προσφορά μιας υψηλής ποιότητας εναλλακτικής λύσης στην κινεζική Πρωτοβουλία Belt and Road. Επιπλέον, το Κογκρέσο προχώρησε, αν και δεν έχει ακόμη ψηφιστεί, την διακομματική πρωτοβουλία Asia Assurrency Initiative Act, η οποία θα εγκρίνει περισσότερα από 7,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέα χρηματοδότηση μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Εν τω μεταξύ, η Ιαπωνία έχει αναλάβει σημαντική δέσμευση στη Νοτιοανατολική Ασία για την προώθηση υψηλών προδιαγραφών, υψηλής επίδρασης επενδύσεων στις υποδομές με την ύψους 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων Partnership for Quality Infrastructure. Το Τόκιο έχει επίσης εμβαθύνει τις επενδύσεις, τις ενισχύσεις και την εταιρική σχέση με τα νησιά του Ειρηνικού, με την οικοδόμηση ενός κέντρου κλιματικής αλλαγής στην Σαμόα, την ενίσχυση της περιφερειακής διπλωματικής του παρουσίας, την επέκταση των ανταλλαγών ανθρώπων, και την αύξηση του αριθμού των επιχειρηματικών αντιπροσωπειών που αποστέλλει στην περιοχή.

Η Νέα Ζηλανδία έχει βάλει σε υψηλή προτεραιότητα την βοήθεια των γειτόνων της στον Ειρηνικό Ωκεανό. Την περασμένη άνοιξη, η πρωθυπουργός Jacinda Ardern σηματοδότησε την «επανεκκίνηση για τον Ειρηνικό» της κυβέρνησής της, αναγγέλλοντας μια αύξηση κονδυλίων για τις διεθνείς υποθέσεις της Νέας Ζηλανδίας ύψους 714 εκατομμυρίων δολαρίων Νέας Ζηλανδίας (498 εκατομμύρια δολάρια) κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ενίσχυση της αναπτυξιακής βοήθειας και της διπλωματικής παρουσίας της στην περιοχή, και ένταξη στον προϋπολογισμό για πρόσθετα προγράμματα ανταλλαγών ανθρώπων. Η [πρωτεύουσα] Wellington ξόδεψε επίσης πάνω από δύο δισεκατομμύρια δολάρια Νέας Ζηλανδίας (1,6 δισεκατομμύρια δολάρια) σε αεροσκάφη P-8A Poseidon, τα οποία θα ενισχύσουν τις δυνατότητες θαλάσσιων περιπολιών, και την ικανότητά της να βοηθά τα έθνη του Ειρηνικού σε καταστροφές.

Ίσως η πιο δραματική πρωτοβουλία, όμως, να ήταν η ομιλία της περασμένης εβδομάδας [3] του Αυστραλού πρωθυπουργού Σκοτ Μόρισον. Κηρύττοντας ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Αυστραλίας-Ειρηνικού, ο Morrison δήλωσε ότι η Canberra «επιστρέφει τον Ειρηνικό στο σημείο όπου θα έπρεπε να βρίσκεται –μπροστά και στο κέντρο της στρατηγικής προοπτικής της Αυστραλίας». Ο Morrison δέσμευσε δύο δισεκατομμύρια αυστραλιανά δολάρια (1,4 δισεκατομμύρια δολάρια) για έργα περιφερειακών υποδομών και ένα άλλο ένα δισεκατομμύριο δολάρια Αυστραλίας (719 εκατομμύρια δολάρια) για αυστραλιανές επιχειρήσεις που λειτουργούν στον Ειρηνικό. Υποσχέθηκε επίσης μια αυξημένη αυστραλιανή στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, μια κοινή ναυτική βάση στο νησί Manus, ετήσιες συναντήσεις μεταξύ αμυντικών, αστυνομικών και συνοριακών δυνάμεων, καθώς και νέες διπλωματικές θέσεις στις Νήσους Κουκ, την Γαλλική Πολυνησία, τις Νήσους Μάρσαλ, το Niue και το Palau. Αυτές οι ανακοινώσεις έρχονται στην συνέχεια των εκκλήσεων του αντιπολιτευτικού Εργατικού Κόμματος για μια ανανεωμένη εστίαση στον Ειρηνικό, υπονοώντας ότι τα μέτρα αυτά θα απολαμβάνουν δικομματική υποστήριξη.

Αυτές οι πρόσφατες εξελίξεις καταδεικνύουν την ανανεωμένη εστίαση των Ηνωμένων Πολιτειών και των περιφερειακών συμμάχων τους στην στρατηγική πρόκληση, την θέλησή τους να διαθέσουν περισσότερους πόρους, και την κατανόησή τους ότι ο στρατηγικός ανταγωνισμός απαιτεί να δοθεί στα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού μια βιώσιμη και ελκυστική πορεία προς την αειφόρο ανάπτυξη. Όλες μαζί, αυτές οι πρωτοβουλίες μοιάζουν τώρα με την συντονισμένη προσπάθεια μιας συμμαχίας όμοια σκεπτόμενων κρατών που εργάζονται για την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Επιπλέον, αυτή είναι μόνο μια αρχή. Υπάρχουν πολλά ενδιαφερόμενα μέρη -η Γαλλία, η Ινδία, η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν και το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ άλλων- τα οποία θα μπορούσαν επίσης να επιλέξουν να συνεργαστούν στενότερα στην περιοχή.

Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Μάικ Πενς, φτάνει για την διάσκεψη κορυφής ASEAN στην αεροπορική βάση Paya Lebar στην Σιγκαπούρη, τον Νοέμβριο του 2018. ATHIT PERAWONGMETHA / REUTERS
------------------------------------------------------------

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΜΠΡΟΣ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μια ευκαιρία να ηγηθούν της ενσωμάτωσης αυτών των προσπαθειών. Θα πρέπει να ξεκινήσουν με τον καλύτερο συντονισμό με τους συμμάχους τους στις εξελισσόμενες πορείες δέσμευσης. Όπως τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών της Νέας Ζηλανδίας, Winston Peters, τον Μάρτιο [4], «Πρέπει να συγκεντρώνουμε καλύτερα τις ενέργειές μας και τους πόρους μας για να διατηρήσουμε την σχετική επιρροή μας». Επί του παρόντος είναι σχεδόν αδύνατο να αποκτηθεί μια ολιστική εικόνα των ενεργειών κάθε κυβέρνησης, όχι μόνο να κατανοηθεί το άθροισμα των προσπαθειών τους. Ο συντονισμός θα πρέπει να ξεκινήσει με την περιγραφή των συνεχιζόμενων προσπαθειών, την διευθέτηση των αλληλοεπικαλύψεων, την ιεράρχηση μεταξύ τους, και τον προσδιορισμό των χωρών που είναι καλύτερα εξοπλισμένες για το εκάστοτε είδος των αποστολών.

Ο συντονισμός απαιτεί επίσης έναν συντονιστή, ο οποίος θα μπορούσε να λάβει διάφορες μορφές. Ο διορισμός ενός Αμερικανού ειδικού πρέσβυ για τον Ινδο-Ειρηνικό θα ήταν ο απλούστερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό. Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να εντοπίσει ένα άτομο με μακρά πείρα στην περιοχή, ειδικότητα στα οικονομικά και την χρηματοδότηση, και την προσοχή του Κογκρέσου και του Λευκού Οίκου για να διαδραματίσει αυτόν τον ρόλο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να δαπανήσουν περισσότερα για την περιοχή. Μετά την περικοπή των προϋπολογισμών για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την USAID και το Ειρηνευτικό Σώμα, ο Λευκός Οίκος και το Κογκρέσο θα πρέπει να ενισχύσουν την χρηματοδότηση και να προσθέσουν θέσεις σε όλον τον Ινδο-Ειρηνικό. Επιπλέον, ύστερα από τις ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ, η Βουλή των Αντιπροσώπων υπό την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος θα έχει την ευκαιρία να επιβεβαιώσει την δέσμευσή της στην εθνική ασφάλεια αυξάνοντας σημαντικά την χρηματοδότηση για τον Ειρηνικό.

Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πρόθυμες να ξοδέψουν περισσότερα, μπορούν να παροτρύνουν άλλους να κάνουν το ίδιο. Η ενθάρρυνση άλλων παρόμοια σκεπτόμενων εθνών ώστε να δουν τις ασιατικές συνόδους κορυφής ως ετήσιες διασκέψεις δωρητών, θα βοηθούσε στην ενθάρρυνση μιας νοοτροπίας «αγώνα προς την κορυφή». Η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στον καθορισμό του τρόπου με τον οποίο θα επιτευχθούν καλύτερα τα απαιτούμενα έργα, η μείωση της φτώχειας και η ενίσχυση των θεσμών. Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι θα είναι μέσω μιας υπηρεσίας παρόμοιας με την αμερικανική Millennium Challenge Corporation, η οποία προσφέρει λογοδοσία τόσο για τους δωρητές όσο και για τις χώρες-αποδέκτες χάρη στην ανταγωνιστική επιλογή έργων και την διαφανή δημοσιονομική εποπτεία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουν ότι η ανησυχία τους για τις κινεζικές προσπάθειες επέκτασης της επιρροής στην περιοχή δεν είναι απαραίτητα πρωταρχική μέριμνα για τους νησιώτες του Ειρηνικού. Είναι αλήθεια ότι ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών του Ειρηνικού απεχθάνεται τις καταναγκαστικές δραστηριότητες της Κίνας, αλλά αυτό θα μπορούσε εύκολα να ισχύσει για τις δραστηριότητες οποιασδήποτε εξωτερικής δύναμης στην περιοχή. Το μάθημα εδώ είναι να προσεγγίσουμε την στρατηγική πρόκληση επιδιώκοντας να κερδίσουμε εμπιστοσύνη. Αυτό είναι ένα ευνοϊκό έδαφος για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα των ΗΠΑ που καθοδηγείται από την αγορά, ανταποκρίνεται σε υψηλά πρότυπα ασφάλειας και οδηγεί στην ανάπτυξη αντί να βαραίνει χώρες με μη βιώσιμο χρέος.

Τέλος, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες σκέφτονται την συμμετοχή τους στον Ινδο-Ειρηνικό, πρέπει ταυτόχρονα να σκέφτονται το στρατηγικό σύνολο και τα ξεχωριστά γεωγραφικά μέρη. Η προσοχή στον Ειρηνικό έχει καθυστερήσει, αλλά δεν μπορεί να γίνει εις βάρος της Βορειοανατολικής ή της Νοτιοανατολικής Ασίας. Στην πράξη, αυτό σημαίνει να ενθαρρυνθεί το ευρύτερο μπόλιασμα των περιφερειακών ανησυχιών για την ασφάλεια και των οικονομικών ευκαιριών.

Πολλές από τις προσπάθειες που απαιτούνται για να διατηρηθεί η περιοχή ελεύθερη και ανοιχτή βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Το πρόβλημα είναι ότι η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της, τις αναλαμβάνουν χωρίς επαρκή συντονισμό, ιεράρχηση προτεραιοτήτων ή συγκριτικό πλεονέκτημα. Ωστόσο, με μια ισχυρή δέσμευση για συγκέντρωση πόρων και συλλογική εργασία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους έχουν την δυνατότητα να παράσχουν ένα πραγματικό αντίβαρο στην Κίνα και πολλές ευκαιρίες για βιώσιμη ανάπτυξη στην περιοχή.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2018-11-13/how-counter-chi...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Lessons-Tragedy-Statecraft-World-Order/dp/030023824X
[2] https://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2018/09/285664.htmhttps:/www.state.gov...
[3] https://www.pm.gov.au/media/address-australia-and-pacific-new-chapter
[4] https://www.lowyinstitute.org/publications/winston-peters-new-zealand-pa...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition