Ο μόνος τρόπος για να τελειώσει ο πόλεμος στην Υεμένη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο μόνος τρόπος για να τελειώσει ο πόλεμος στην Υεμένη

Η Σαουδική Αραβία πρέπει να κινηθεί πρώτη
Περίληψη: 

Η ανθρωπιστική κατάσταση στην Υεμένη επιδεινώνεται, οι ασθένειες εξαπλώνονται, οι Χούθι είναι πιο εδραιωμένοι από ποτέ και η ιρανική επιρροή έχει αυξηθεί. Η Υεμένη χρειάζεται απεγνωσμένα καλόπιστες διαπραγματεύσεις για μακροπρόθεσμες διευθετήσεις πολιτικής και ασφαλείας. Η υποστήριξη των Αμερικανών υπουργών Pompeo και Mattis προς τις πολιτικές συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ είναι μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη.

Ο JEFFREY FELTMAN είναι επισκέπτης συνεργάτης στο Brookings Institution. Υπήρξε αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΟΗΕ επί Πολιτικών Υποθέσεων από τον Ιούλιο του 2012 έως τον Απρίλιο του 2018 και υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για τις χώρες της Εγγύς Ανατολής από το 2009 έως το 2012.

Ο πόλεμος στην Υεμένη [1] ήταν μια καταστροφή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, τα συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας και πάνω απ’ όλα για τον λαό της Υεμένης. Έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή στον κόσμο: Δεκάδες χιλιάδες πολίτες έχουν σκοτωθεί και 14 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν από λιμό. Ήταν επίσης μια στρατηγική γκάφα, παράγοντας ακριβώς τα αποτελέσματα που η στρατιωτική εκστρατεία υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας ήταν σχεδιασμένη για να αποτρέψει. Οι Χούθι είναι στρατιωτικά πιο εξελιγμένοι και πιο ικανοί να χτυπήσουν πέρα από τα σύνορα της Υεμένης από όσο ήταν στην αρχή του πολέμου˙ η ιρανική επιρροή [2] έχει επεκταθεί˙ και η σχέση μεταξύ των Χούθι και της Χεζμπολάχ του Λιβάνου έχει μόνο βαθύνει. Αν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διεξήγαγαν μια αποτελεσματική μάχη εναντίον της Αλ Κάιντα στην Υεμένη, η τρομοκρατία παραμένει μια σοβαρή απειλή.

27112018-1.jpg

Μια αποθήκη πυροβόλων όπλων των Houthi εκρήγνυται μετά από πλήγμα από αεροπορικές επιδρομές στη Σαναά της Υεμένης, στις 31 Ιανουαρίου 2018. KHALED ABDULLAH / REUTERS
----------------------------------------------------------------

Επί τρεισήμισι χρόνια, η Σαουδική Αραβία επέμεινε, με μειούμενη αξιοπιστία, ότι η στρατιωτική νίκη ήταν επικείμενη˙ και για το ίδιο διάστημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυνάμεις έκαναν τα «στραβά μάτια» για τις συνέπειες της παρέμβασης. Αλλά η δολοφονία του δημοσιογράφου Jamal Khashoggi στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη τον Οκτώβριο έχει επικεντρώσει την προσοχή του κόσμου στην απερίσκεπτη συμπεριφορά του βασιλείου -συμπεριλαμβανομένου του καταστροφικού πολέμου του στην Υεμένη.

Τον Οκτώβριο του 2018, ο Mike Pompeo, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, και ο James Mattis, υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, ζήτησαν να σταματήσουν οι μάχες και υποστήριξαν δημόσια τις ειρηνευτικές συνομιλίες που πρότειναν τα Ηνωμένα Έθνη. Αλλά για να έρθει ένας περίπλοκος πόλεμος όπως της Υεμένης σε κατάπαυση του πυρός μέσω συνομιλιών, θα χρειαστεί χρόνος, κατά την διάρκεια του οποίου η αγωνία της χώρας και η στρατηγική κρίση στον Κόλπο θα βαθύνουν.

Υπάρχει μόνο ένας γρήγορος τρόπος ώστε η Σαουδική Αραβία να τερματίσει αυτόν τον αντιπαραγωγικό πόλεμο, δηλαδή να σταματήσει μονομερώς την στρατιωτική της εκστρατεία και να ζητήσει από τους Χούθι να ανταποκριθούν αναλόγως. Κάτι τέτοιο δεν θα τελειώσει όλες τις μάχες μέσα στην Υεμένη. Θα δημιουργήσει όμως τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να προχωρήσουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες, και οι ηγέτες της Υεμένης, με την στήριξη περιφερειακών και διεθνών εταίρων, να αντιμετωπίσουν τα εσωτερικά προβλήματα της χώρας και την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ηγηθούν μιας συμμαχίας δυνάμεων στο να ωθήσουν την Σαουδική Αραβία να κινηθεί πρώτη, αντί να την αφήσουν να βραδυπορεί τις συνομιλίες καθώς ο πόλεμος μαίνεται.

ΟΙ ΜΑΚΡΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΔΕΝ ΘΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

Επιφορτισμένος με το δύσκολο έργο της επίτευξης ουσιαστικών ειρηνικών συνομιλιών, ο Martin Griffiths, ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για την Υεμένη από τον Φεβρουάριο του 2018, επικέντρωσε αμέσως τις προσπάθειές του σε πολλά μέτωπα. Επιδιώκει να εξασφαλίσει πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια στο λιμάνι Hodeidah της Ερυθράς Θάλασσας, μέσω του οποίου διακινείται πάνω από το 70% των εισαγωγών της Υεμένης. Ταυτόχρονα, ο Griffiths επιδιώκει να πείσει τον υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας συνασπισμό να αποφύγει τις αεροπορικές επιθέσεις ως απάντηση στην αποχή των Houthi από διασυνοριακές επιθέσεις πυραύλων και ρουκετών. Ο απεσταλμένος εργάζεται για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και στις δύο πλευρές μέσω ενεργειών όπως οι ανταλλαγές κρατουμένων, και ηγείται σε πολιτικές συνομιλίες σχετικά με τις μεταβατικές ρυθμίσεις και την απειλή της απόσχισης του νότου.

Η προσέγγιση του Griffiths φαίνεται λογική. Οι ηγέτες και από τις δύο πλευρές μπορούν πιο εύκολα να δεχτούν (και ο ΟΗΕ μπορεί πιο εύκολα να παρακολουθήσει) έναν quid pro quo [έναντι ανταλλαγμάτων] τερματισμό των επιθέσεων των Houthi με πυραύλους και των αεροπορικών επιδρομών της Σαουδικής Αραβίας αντί για μια συνολική κατάπαυση του πυρός. Ο Griffiths ήταν σοφός στο να ξεκινήσει πολιτικές συζητήσεις χωρίς να περιμένει μια διακοπή των εχθροπραξιών ή μια απάντηση στην ερώτηση «ποιος πηγαίνει πρώτα». Επιπλέον, έχει προωθήσει την ατζέντα του για την Υεμένη ακριβώς την στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πιο δεκτικές. Φαίνεται να έχει κερδίσει υποστήριξη από αξιωματούχους της διοίκησης Trump κατά τις πρόσφατες διαβουλεύσεις του στην Ουάσινγκτον, μεταξύ των οποίων και μια με τον Mattis λίγες μέρες πριν ο υπουργός Άμυνας ανακοινώσει την υποστήριξή του στις ειρηνευτικές συνομιλίες, σε ένα ετήσιο υψηλού προφίλ φόρουμ ασφαλείας στο Μπαχρέιν, που υποστηρίζεται από το International Institute for Strategic Studies (Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών).

Αλλά το πρόβλημα με την βήμα-βήμα διαπραγματευτική στρατηγική του Griffiths είναι ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος. Στην Υεμένη, σέρνεται ένας καταστροφικός πόλεμος, και σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού αντιμετωπίζει πιθανό λιμό. Δεν υπάρχει χρόνος για λογομαχίες, ωστόσο είναι ακριβώς οι λογομαχίες που αυτή η διαδικασία του Griffiths είναι πιθανό να προκαλέσει. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οποιοσδήποτε από τους εμπόλεμους θα μπορούσε να βάλει τις διαπραγματεύσεις σε ομηρία με παράλογες απαιτήσεις˙ και οι προσπάθειες να διαπραγματευτεί μια κατάπαυση του πυρός θα μπορούσαν εύκολα να μπερδευτούν με το ζήτημα της μεταβατικής ηγεσίας.