Η προστιθέμενη γεωπολιτική αξία της Ελλάδας και η εξωτερική της πολιτική | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η προστιθέμενη γεωπολιτική αξία της Ελλάδας και η εξωτερική της πολιτική

Μια στρατηγική και θεσμική θεώρηση*

-Η χώρα μας, παρά την κρίση που περνάει, παραμένει δύναμη ιδιαίτερης επιρροής στην βαλκανική χερσόνησο. Η οικονομία της παραμένει η σημαντικότερη της περιοχής, ενώ η στήριξη και συνηγορία της για την ευρωπαϊκή και ευρω-ατλαντική πορεία των γειτόνων της είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση ιδιαίτερης βαρύτητας. Αυτό δίνει στην Ελλάδα αυξημένες δυνατότητες επιρροής.

-Πέραν της γεωγραφικής της θέσης και του ιστορικό-πολιτισμικού αποτυπώματος της στη Μεσόγειο, η Ελλάδα, είναι ως αντίληψη και φιλοσοφία μια βαθύτατα νησιωτική και ναυτική χώρα. Η ναυτιλία της, ποντοπόρα και μη, κυριαρχεί στις θαλάσσιες μεταφορές επιβατών, εμπορευμάτων, πετρελαίου, υγροποιημένου αερίου κλπ. Ιδιαίτερα αναβαθμισμένο είναι τα τελευταία χρόνια και το λιμενικό της σύστημα, με πρώτο το λιμάνι του Πειραιά. Τη «μεσογειακότητα» της Ελλάδας επισφραγίζει και ενισχύει και η ιδιαίτερη σχέση ακατάλυτων δεσμών με την Κύπρο - το δεύτερο κράτος του Ελληνισμού που δημιουργεί μια γεωστρατηγική συνέχεια στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αυτήν την «τρισυπόστατη» Ευρωπαϊκή, Βαλκανική και Μεσογειακή φυσιογνωμία της Ελλάδας, δεν την έχει κανένα άλλο κράτος της περιοχής μας.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα είναι σταθερό, αναπόσπαστο, τμήμα του Δυτικού κόσμου, του κόσμου του Δυτικού ορθολογισμού. Πέραν από τον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χώρα μας συμμετέχει ακλόνητα στο ΝΑΤΟ και έχει στρατηγικού χαρακτήρα στενές διμερείς και συμμαχικές σχέσεις πολυεπίπεδης συνεργασίας με τις ΗΠΑ.

Ενώ ανήκει στέρεα και αμετάθετα στην Δύση, η Ελλάδα ως Ορθόδοξο κράτος μπορεί να συνομιλεί και με έναν άλλο μεγάλο παίκτη του διεθνούς γίγνεσθαι, την Ρωσία, με την οποία διατηρεί, διαχρονικά, πολύ καλές, λειτουργικές και αμοιβαία παραγωγικές σχέσεις. Το τελευταίο πολύ δυσάρεστο επεισόδιο που προκάλεσε έντονο κλυδωνισμό στις ελληνο-ρωσικές σχέσεις θα πρέπει να εκτονωθεί. Πρέπει να σηματοδοτήσει και να αποκαταστήσει την θεμελίωση των σχέσεων αυτών στην κεφαλαιώδους σημασίας αρχή του αμοιβαίου σεβασμού.

Ταυτόχρονα, αν και χριστιανική και ορθόδοξη, η Ελλάδα είναι παραδοσιακά μια χώρα που συνομιλεί με παρρησία και συνεργάζεται χωρίς προβλήματα, χωρίς παρεξηγήσεις και με αμοιβαίο σεβασμό με τον μουσουλμανικό κόσμο γενικά, και τις αραβικές χώρες. Η Ελλάδα ουδέποτε υπήρξε αποικιακή δύναμη. Και αυτό είναι ιδιαίτερα, σημαντικό, κεφάλαιο για την επικοινωνία με τον κόσμο της Εγγύς και Μέσης Ανατολής.

Κι ενώ αυτό συμβαίνει, την ίδια στιγμή, έχουμε εμπλουτίσει, διευρύνει και εμβαθύνει σε πολύ ουσιαστικό βαθμό τη σχέση μας με το Ισραήλ. Η συνεργασία αυτή, που υποστηρίζεται διακομματικά, κυριολεκτικά «καλπάζει». Εξελίσσεται δυναμικά σε εύρος, σε περιεχόμενο και βάθος. Καλύπτει από την οικονομία, την ανταλλαγή και επικοινωνία των λαών, την έρευνα, την εξωτερική πολιτική μέχρι τα «σκληρά» ζητήματα άμυνας και ασφάλειας.

Πέραν όλων αυτών, η Ελλάδα βρίσκεται σ’ ένα ενεργειακό σταυροδρόμι. Από το έδαφός της, δεν διέρχονται μόνον οδοί ενέργειας, είναι και η ίδια μια εν δυνάμει χώρα παραγωγής ενέργειας. Και αυτό δεν είναι μια «ρομαντική» εκτίμηση. Η Ελλάδα μπορεί πράγματι να εξελιχθεί σε χώρα παραγωγής και εξαγωγής ενέργειας. Όχι μόνον από πλευράς εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αλλά και ως χώρα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί μια παγκόσμιας εμβέλειας δύναμη, που -πέραν της Ελλάδας- μοιράζει οφέλη σε πάρα πολλές χώρες και υποστηρίζει το διεθνές εμπόριο στο σύνολό του. Αποτελεί τον δυναμικότερο πρεσβευτή της Ελλάδας με τεράστιες ανεκμετάλλευτες δυνατότητες. Τόσο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, όσο και ως μέσο ήπιας ισχύος και επιρροής. Ως πολλαπλασιαστής της διπλωματικής και οικονομικής της ισχύος.

12022019-2.jpg

Αεροφωτογραφία του λιμανιού του Πειραιά. Το λιμάνι αποτελεί πλέον σημαντικό εμπορικό και μεταφορικό κόμβο της νοτιοανατολικής Μεσογείου. REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Ταυτόχρονα, η ίδια η Ελλάδα αποτελεί σημαντική πύλη για το διεθνές εμπόριο. Απόδειξη ο Πειραιάς αλλά και το υπόλοιπο λιμενικό σύστημα της χώρας. Ο Πειραιάς είναι το πρώτο ευρωπαϊκό λιμάνι που συναντούν τα container ships, τα δεξαμενόπλοια, τα φορτηγά ξηρού φορτίου, μόλις περάσουν την Διώρυγα του Σουέζ. Και συνδέεται, και πρέπει να το κάνει ακόμα καλύτερα, με το σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο της Ευρώπης και την αγορά των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών. Εδώ τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών έχουν για την Ελλάδα ιδιαίτερη σημασία.

Με την ανάπτυξη ισχυρότατων οικονομιών, ανατολικά μας, στην Κίνα, στην Ινδία και αλλού, και με την ενίσχυση των εμπορευματικών ροών μεταξύ Ανατολής και Δύσης, η Ελλάδα από χώρα στην περιφέρεια του διεθνούς εμπορίου που ήταν, έγινε χώρα που βρίσκεται στο επίκεντρο των μεγάλων διεθνών εμπορευματικών ροών. Μόνον τυχαίο δεν είναι το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Κίνας, των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων παικτών για επενδύσεις αξιοποίησης του λιμενικού συστήματος της χώρας.

Πέραν, όλων αυτών και επειδή βρίσκεται σε μια ανάστατη και ταυτόχρονα κρίσιμη γειτονιά, η Ελλάδα είναι κι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την περιφερειακή και ευρωπαϊκή ασφάλεια. Είναι μια χώρα-σύνορο. Αντιμετωπίζει στην πρώτη γραμμή τις χερσαίες και θαλάσσιες μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές. Γι αυτό και πρέπει να υποστηριχθεί ουσιαστικά, τόσο από τους Ευρωπαίους εταίρους της όσο και από τους συμμάχους της.

Η Ελλάδα με ιδιαίτερα αξιόμαχες, παρά την οικονομική κρίση, ένοπλες δυνάμεις, συμμετέχει στο ΝΑΤΟ, καταβάλλοντας άνω του 2% του ΑΕΠ της για την άμυνα. Επιπλέον, συμμετέχει ενεργά στις προσπάθειες ανάπτυξης της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας.