Πώς η πολωνική αριστερά θα μπορούσε να επιστρέψει | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς η πολωνική αριστερά θα μπορούσε να επιστρέψει

Οι τοπικές πολιτικές δίνουν νέα ζωή στην κατακερματισμένη αντιπολίτευση
Περίληψη: 

Τα ερωτήματα που αντιμετωπίζουν οι πολωνικές αριστερές ομάδες φέτος δεν είναι καινοφανή. Πώς θα πρέπει να μοιάζει ένα ισχυρό αντι-συντηρητικό κίνημα; Η μετριοπάθεια ή η πολεμική θα προσελκύσει περισσότερο ένα κοινό όλο και περισσότερο απρόθυμο να πάει να ψηφίσει; Και τι είδους πολιτική πλατφόρμα μπορεί να ενοποιήσει μια κατακερματισμένη, πολυγενεακή αριστερά;

Η MARTA FIGLEROWICZ είναι επίκουρη καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Αγγλικών στο Πανεπιστήμιο Yale και συγγραφέας των βιβλίων Flat Protagonists [1] και Spaces of Feeling [2].

Ο Pawel Adamowicz, για πολύ καιρό δήμαρχος του Γκντανσκ, κρατούσε ένα πυροτέχνημα χειρός (roman candle) σε ένα φιλανθρωπικό γεγονός στις 13 Ιανουαρίου, όταν ένας άνθρωπος πήδηξε στην σκηνή και τον μαχαίρωσε επανειλημμένα. Χιλιάδες ψηφοφόροι του Adamowicz τον είδαν να πέφτει. Πολλοί έσπευσαν να δώσουν αίμα˙ άλλοι παρέμειναν κολλημένοι στις οθόνες κατά την διάρκεια της νύχτας καθώς οι γιατροί προσπαθούσαν να σώσουν τον δήμαρχο με χειρουργικές επεμβάσεις έκτακτης ανάγκης και μετάγγιση αίματος σχεδόν 26 λίτρων. Αλλά δύο από τις πληγές είχαν αγγίξει την καρδιά του Adamowicz και μια τρίτη είχε τρυπήσει τα έντερά του. Πέθανε την επόμενη μέρα.

15022019-1.jpg

Ο Robert Biedron στην ίδρυση του νέου κόμματός του, Wiosna, στην Βαρσοβία, τον Φεβρουάριο του 2019. AGENCJA GAZETA / REUTERS
--------------------------------------------------------------------

Dziki kraj: «Μια άγρια χώρα». Αυτή ήταν η άμεση ανταπόκριση του φίλου του Adamowicz, Jerzy Owsiak, ενός δημοσιογράφου και ιδρυτή της φιλανθρωπίας στην εκδήλωση της οποίας μιλούσε ο Adamowicz. Μια τέτοια δημόσια δολοφονία δεν είχε συμβεί στην Πολωνία για σχεδόν έναν αιώνα. Για κάποιους, έφερε στο μυαλό τούς πυροβολισμούς κατά του πρώτου Πολωνού προέδρου, Gabriel Narutowicz, το 1922.

Η δολοφονία του Adamowicz έφερε ένα ζοφερό φως στην ιλιγγιώδη στροφή προς την δεξιά που έκανε η Πολωνία [3] τα τελευταία χρόνια. Ο δήμαρχος του Γκντανσκ ήταν μια προοδευτική φιγούρα που υπερασπιζόταν τα δικαιώματα των γυναικών, των ομοφυλόφιλων, των μειονοτήτων και των μεταναστών. Το 2017, το δεξιό νεανικό κίνημα της Πολωνίας εξέδωσε για τον Adamowicz ένα συμβολικό «πιστοποιητικό θανάτου» ως τιμωρία για τις φιλελεύθερες πολιτικές του. Το κυβερνών κόμμα στην Βαρσοβία, το Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), δεν καταδίκασε αυτή την κίνηση. Φιλοκυβερνητικοί δημόσιοι τηλεοπτικοί σταθμοί συσσώρευαν ακόμη και τις δικές τους μη αποδειχθείσες κατηγορίες κατά του Adamowicz το 2018, υπονοώντας ότι είχε δεσμούς με διεφθαρμένους κατασκευαστές ακινήτων και τραπεζίτες. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η επιτροπή δεοντολογίας της Πολωνικής Ένωσης Δημοσιογράφων εξέδωσε μια δήλωση που περιγράφει την κάλυψη της δημόσιας τηλεόρασης για τον δήμαρχο ως σκόπιμη και συνεπή ψευδή διαστρέβλωση.

Την εβδομάδα μετά τον θάνατο του Ανταμόβιτς, ο ηγέτης του PiS, Jaroslaw Kaczynski, και δύο από τους αντιπροέδρους του κόμματός του στην Βουλή, απουσίασαν από ένα προγραμματισμένο λεπτό σιωπής για τον φονευμένο πολιτικό. Το PiS αρνήθηκε επίσης να υπογράψει μια πολυκομματική καταδίκη για την δολοφονία του Adamowicz, επειδή επαινούσε πάρα πολλά από τα επιτεύγματά του.

Dziki kraj, πράγματι. Η δολοφονία του Adamowicz δείχνει τις μεγάλες δυσκολίες που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η αντιπολίτευση της Πολωνίας. Αλλά προτείνει επίσης στρατηγικές μέσω των οποίων αυτή η αντιπολίτευση θα μπορούσε να ξαναγυρίσει στην εξουσία. Η τραγωδία βοήθησε να χαλυβδωθεί η υποστήριξη για νέα λαϊκά κινήματα που επέτρεψαν στην πολωνική αριστερά να ανακτήσει την εθνική προσοχή μέσω της τοπικής πολιτικής. Εάν οι προσπάθειες αυτές αποδειχθούν επιτυχείς, η πολωνική αριστερά μπορεί να χρησιμεύσει ως πρότυπο για διχασμένες και αποθαρρυμένες αριστερές δυνάμεις αλλού, αποδεικνύοντας ότι οι πολιτικές διαιρέσεις διορθώνονται καλύτερα με την ενασχόληση με τις τοπικές ανησυχίες παρά με το να γίνει προσπάθεια να υπερκεραστούν [οι διαιρέσεις].

Η ΔΙΧΑΣΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Για την πολωνική αντιπολίτευση, ο χρόνος κυλά. Η Πολωνία θα διεξαγάγει εκλογές και στα δύο κοινοβουλευτικά σώματα –την Sejm ή αλλιώς Βουλή, και την Γερουσία- το φθινόπωρο του 2019. Πριν από τέσσερα χρόνια οι εκλογές αυτές κατέστρεψαν την αριστερά, καθώς κανένας αριστερός πολιτικός (εκτός από μερικούς αγροτικούς ακτιβιστές) δεν εισήλθε σε κανένα από τα δύο σώματα του κοινοβουλίου. Η πλειοψηφία των εδρών πήγε στο PiS˙ το κεντρώο κόμμα Πλατφόρμα Πολιτών (Civic Platform, PO) και οι φιλελεύθεροι πήραν τις υπόλοιπες. Αυτά τα αποτελέσματα συγκλόνισαν και τις δύο πλευρές και ερευνήθηκαν προσεκτικά. Σχολιαστές των μέσων ενημέρωσης κατηγόρησαν τα μέλη του ΡΟ, το φιλελεύθερο συντηρητικό, χριστιανοδημοκρατικό πρώην κυβερνών κόμμα, για παρεοκρατία και εφησυχασμό. Το ΡΟ είχε έρθει στην εξουσία το 2007 υποσχόμενο την ταχεία και δραματική κοινωνική και οικονομική φιλελευθεροποίηση. Στα οκτώ χρόνια που ακολούθησαν, υποχώρησε στον θαμπό, χωρίς κατεύθυνση κεντρισμό. Η αριστερά, εν τω μεταξύ, έκανε πολλή ενδοσκόπηση μετά το 2015 για τον εσωτερικό κατακερματισμό της. Σύμφωνα με την πολωνική νομοθεσία, ένα κόμμα μπορεί να κερδίσει έδρες στο κοινοβούλιο μόνο αν συγκεντρώσει τουλάχιστον το 5% των ψήφων. Εάν κατέβαιναν στις εκλογές ως μια μονάδα αντί να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, ορισμένα αριστερά κόμματα θα μπορούσαν να έχουν συμπληρώσει αυτό την προϋπόθεση.

Σήμερα, οι πολιτικοί της πολωνικής αριστερής αντιπολίτευσης εξακολουθούν να εκπροσωπούν ελλιπώς τις αλληλεπικαλυπτόμενες ομάδες συμφερόντων. Κάποιοι, όπως το Πολωνικό Λαϊκό Κόμμα, αγωνίζονται για μια προστατευτική γεωργική οικονομία. Άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του Razem, επικεντρώνονται στην φιλελεύθερη κοινωνική πολιτική, στα εργασιακά δικαιώματα και στην αστική ανάπτυξη. Παρόλο που οι νέοι Πολωνοί δεν συσχετίζουν πλέον την αριστερά με την Σοβιετική Ένωση, ο δεσμός αυτός παραμένει ισχυρός και ενοχλητικός για τους πρεσβύτερούς τους. Η σημερινή αριστερά περιλαμβάνει ανοιχτά φιλοδυτικές παρατάξεις που υποστηρίζουν την συμμόρφωση της Πολωνίας με τα πρότυπα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που η Πολωνία αρνήθηκε επί του παρόντος σε τομείς όπως ο νόμος για τα μέσα ενημέρωσης και η αποδοχή των προσφύγων. Και στην άκρα αριστερά, υπάρχουν τροτσκιστικές ομάδες που θέλουν να καταργήσουν εντελώς τον καπιταλισμό.