Πώς ο Τραμπ σκότωσε την Ατλαντική Συμμαχία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ο Τραμπ σκότωσε την Ατλαντική Συμμαχία

Και πώς ο επόμενος πρόεδρος μπορεί να την επαναφέρει

Τον Δεκέμβριο, ο Τραμπ έστειλε τον υπουργό Εξωτερικών, Mike Pompeo, στις Βρυξέλλες για να προκαλέσει μια άθλια επίθεση στην ίδια την έννοια της πολυμέρειας. Μιλώντας στην πρωτεύουσα της ΕΕ, ο Pompeo απέκλεισε την ΕΕ από την short list (μικρή λίστα) των πολυμερών οργανώσεων που οι Ηνωμένες Πολιτείες έκριναν ως αποτελεσματικές, αποκάλεσε το Brexit ως μια υγιή «αφύπνιση» για την ένωση και υπονόησε ότι «οι γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες» βάζουν τα δικά τους συμφέροντα πάνω από εκείνα των χωρών και των πολιτών τους. Προσπαθώντας να θέσει ένα πνευματικό πλαίσιο γύρω από τον επιθετικό εθνικισμό του Τραμπ, ο Πομπέο υποστήριξε τον «κεντρικό ρόλο του εθνικού κράτους» και υποστήριξε ότι η αποστολή των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν να «επιβεβαιώσουν την κυριαρχία μας». Ουσιαστικά το να δηλώσει την πρόθεση της Αμερικής να ενεργήσει όπως εκείνη νομίζει ταιριαστό, και το να υπενθυμίσει στο ακροατήριό του τις αρχές που, όταν κακοποιήθηκαν, κάποτε άφησαν την ήπειρό τους σε φλόγες, ήταν ένας περίεργος τρόπος να συγκεντρώσει την ευρωπαϊκή υποστήριξη για τον «κεντρικό ηγετικό ρόλο στον κόσμο» στον οποίο είπε ότι επέστρεφε η κυβέρνηση του Trump.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, σαν για να δείξει την εικόνα της κυριαρχίας του, ο Trump ανακοίνωσε ξαφνικά ότι θα αποσύρει όλα τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία χωρίς να συμβουλευτεί ή ακόμη και να ενημερώσει τους Ευρωπαίους εταίρους των Ηνωμένων Πολιτειών στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) . Αυτή η ξαφνική κίνηση εξέπληξε μέχρι και τους κορυφαίους αξιωματούχους του Trump. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε τους ίδιους αξιωματούχους να ζητήσουν μεταγενέστερα από τις ευρωπαϊκές χώρες να αντικαταστήσουν τις δυνάμεις των ΗΠΑ και να αποδεχθούν κρατούμενους μαχητές του ISIS τους οποίους δεν θα έπαιρναν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Την περασμένη εβδομάδα, ο Trump άλλαξε πορεία ξανά, λέγοντας ότι θα παραμείνουν κάποια στρατεύματα των ΗΠΑ, αλλά οι Ευρωπαίοι παραμένουν επιφυλακτικοί για να συμπαραταχθούν, όντες αβέβαιοι για το τι θα μπορούσε να λέει το επόμενο tweet. Με έναν τέτοιο συγκρουσιακό, αναξιόπιστο και απρόβλεπτο εταίρο στην Ουάσινγκτον, το ερώτημα δεν θα πρέπει να είναι το γιατί οι Ευρωπαίοι απομακρύνονται τώρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά γιατί τους πήρε τόσο πολύ καιρό για να το πράξουν.

Για να είμαστε δίκαιοι, ο Trump διατήρησε και μάλιστα αύξησε ορισμένα στοιχεία της διατλαντικής συνεργασίας. Εφαρμόζει την απόφαση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα να αναπτύξει περισσότερα αμερικανικά αμυντικά στοιχεία στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης, έστειλε όπλα στην Ουκρανία και υπέγραψε –γκρινιάζοντας- νομοσχέδιο που επιβάλλει κυρώσεις στην Ρωσία για παρεμβάσεις στις εκλογές στις ΗΠΑ και για την προσπάθεια δολοφονίας ενός πρώην κατασκόπου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά αυτές ήταν όλες οι πράξεις της οπισθοφυλακής, σχεδιασμένες, μερικές φορές εναντίον της θέλησης του Trump, είτε από το Κογκρέσο είτε από ανθρώπους που δεν είναι πλέον στην διοίκηση. Τώρα, έχοντας χάσει την πλειοψηφία του στο Κογκρέσο και στρεφόμενος στην εξωτερική πολιτική για πολιτικές νίκες, όπως πολλοί πρόεδροι έχουν κάνει πριν από αυτόν, ο Trump ενεργεί περισσότερο σύμφωνα με τα δικά του ένστικτα. Αυτά είναι άσχημα νέα για την Ευρώπη.

Επίσης, οι «ενήλικες στο δωμάτιο» έχουν φύγει. Ο Rex Tillerson, πρώην υπουργός Εξωτερικών, ο H. R. McMaster, πρώην σύμβουλος για την εθνική ασφάλεια, ο James Mattis, πρώην υπουργός Άμυνας, και ο James Kelly, πρώην επικεφαλής του προσωπικού [στον Λευκό Οίκο], είχαν όλοι μια παραδοσιακή άποψη περί των συμμαχιών και προσπάθησαν να δείξουν έναν βαθμό ανεξαρτησίας από τον πρόεδρο˙ όλοι εξαναγκάστηκαν να φύγουν από την διοίκηση. Σε μια εκπληκτική επιτίμηση της παγκόσμιας άποψης του Trump, η επιστολή παραίτησης του Mattis υπογράμμισε την σημασία της «μεταχείρισης των συμμάχων με σεβασμό» και της πεποίθησης του Mattis, προφανώς όχι κοινής με τον πρόεδρο, ότι «η δύναμή μας ως έθνος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την δύναμη του μοναδικού και ολοκληρωμένου συστήματος συμμαχιών και συνεργασιών».

Με την αποχώρηση αυτών των αξιωματούχων, ο Trump περιβάλλεται τώρα από ανθρώπους, όπως ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας John Bolton, οι οποίοι είτε μοιράζονται την προτίμησή του για μονομερή προσέγγιση είτε είναι πρόθυμοι να θάψουν τις απόψεις τους για να ευχαριστήσουν τον προϊστάμενό τους. Ο δουλοπρεπής έπαινος του αντιπροέδρου Mike Pence για τον Trump -ένας «υπέρμαχος της ελευθερίας», προφανώς- σε μια ομιλία στην Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου τον Φεβρουάριο φάνηκε να απευθύνεται σε ακροατήριο μόνο ενός ατόμου. Και η προσδοκία του ότι ένα ακροατήριο που αποτελείται κατά μεγάλο μέρος από Ευρωπαίους θα χειροκροτούσε στην αναφορά του για τον «45ο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών» υποδηλώνει ότι η διοίκηση αγνοεί την ζημιά που έχει κάνει.

Ο Pompeo, με την σειρά του, χρειάστηκε να καταπιεί σκληρά και να υπερασπιστεί την απόφαση του Trump να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία (μια «αλλαγή τακτικής αλλά όχι στρατηγικής») καθώς και την απροθυμία του Trump να επιβεβαιώσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έρθουν αυτόματα προς υπεράσπιση Συμμάχων του ΝΑΤΟ. Όταν ρωτήθηκε τον Ιανουάριο εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστηρίξουν το άρθρο 5 για το [νέο] μέλος του ΝΑΤΟ, το Μαυροβούνιο, ο Pompeo αρνήθηκε να «μπει σε υποθέσεις». Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι των ΗΠΑ πίστευαν στο παρελθόν ότι μια δέσμευση των ΗΠΑ στην συνθήκη δεν ήταν υποθετική –όντως, η δέσμευση απέτρεπε την επιθετικότητα με το να απομακρύνει την ασάφεια.

Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΕΚΡΗ