Πώς ο Τραμπ σκότωσε την Ατλαντική Συμμαχία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ο Τραμπ σκότωσε την Ατλαντική Συμμαχία

Και πώς ο επόμενος πρόεδρος μπορεί να την επαναφέρει

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έχουν συγκρουστεί και παλιότερα. Πράγματι, η ιστορία της συμμαχίας είναι μια ιστορία διχασμών. Το 1956, κατά την διάρκεια της κρίσης του Σουέζ, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπονόμευαν σκόπιμα έναν πόλεμο που ξεκίνησε η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στο Βιετνάμ, οι ευρωπαϊκές χώρες αρνήθηκαν να υποστηρίξουν έναν αμερικανικό πόλεμο. Κατά την διάρκεια της προεδρίας του Ρόναλντ Ρέιγκαν, η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες μάλωναν για τους αγωγούς αερίου από την Ρωσία και τους πυραύλους των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Κατά την διάρκεια της διοίκησης του Κλίντον, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι τσακώνονταν για το εμπόριο και για τις αμερικανικές κυρώσεις στις ευρωπαϊκές δουλειές με την Κούβα, το Ιράν και την Λιβύη. Η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους επιδίωξε πολιτικές για το Ιράκ, την πυραυλική άμυνα και την αλλαγή του κλίματος, προκαλώντας ευρωπαϊκές επικρίσεις παρόμοιες με εκείνες της διοίκησης του Trump σήμερα.

Ωστόσο, υπάρχει κάτι θεμελιωδώς διαφορετικό όσον αφορά την τρέχουσα κρίση. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην απουσία κοινής απειλής από την Σοβιετική Ένωση. Ανεξάρτητα από τις διαφορές τους με την Ευρώπη, όλοι οι προηγούμενοι πρόεδροι των ΗΠΑ, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί, πίστευαν ότι η συμμαχία με την Ευρώπη έχει σημασία. Οι Αμερικανοί έδιναν αξία στην ευρωπαϊκή υποστήριξη.

Αυτός ο πρόεδρος είναι διαφορετικός. Δεν πιστεύει σε συμμαχίες, σε δεσμεύσεις που απορρέουν από συνθήκες, στην αφοσίωση, ή στην αξία των Ευρωπαίων εταίρων. Για την διοίκηση του Trump, η «ηγεσία» των Ηνωμένων Πολιτειών σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν αυτό που θέλουν και η διατλαντική «ενότητα» σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι κάνουν ό, τι τους λένε οι Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά την δεύτερη θητεία του Μπους, μετά την καταστροφή του Ιράκ, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέστρεψαν σε μια πιο πολυμερή προσέγγιση, εν μέρει λόγω της αναγνώρισής τους ότι έπρεπε να κρατήσουν τους Ευρωπαίους μαζί τους και εν μέρει να ωθήσουν την Ευρώπη να συμβάλει περισσότερο στις προσπάθειες των ΗΠΑ. Δεν θα υπάρξει παρόμοια στροφή υπό τον Trump. Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι θα συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να βασίζονται περισσότερο στον εαυτό τους, όπως ανέφεραν η Μέρκελ και άλλοι. Μια τέτοια πολιτική «Πρώτα η Ευρώπη», είτε με τη μορφή εμπορικών αντιποίνων, με ανεξάρτητες ενεργειακές πρωτοβουλίες όπως ο αγωγός Nordstream 2 με την Ρωσία, με χρηματοδοτικά μέσα που δημιουργήθηκαν για να αποφευχθούν οι κυρώσεις των ΗΠΑ είτε με κοινές προσπάθειες με την Κίνα για την αντιστάθμιση των Ηνωμένων Πολιτειών σε διεθνή φόρουμ, μόνο θα οξύνει τις εντάσεις με την Ουάσινγκτον.

ΖΗΤΩ Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Οπότε, είναι η διατλαντική ρήξη μόνιμη; Όχι απαραίτητα. Η παλιά σχέση είναι νεκρή, αλλά μπορεί να προκύψει μια νέα. Ο Trump έχει τους ένθερμους υποστηρικτές του, αλλά πολλοί στις Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να αναγνωρίζουν την σημασία των συμμάχων. Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις του Chicago Council on Global Affairs, το 91% των Αμερικανών λέει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πιο αποτελεσματικές όταν συνεργάζονται με συμμάχους και το ποσοστό των Αμερικανών που υποστηρίζουν έναν «ενεργό ρόλο των ΗΠΑ στις παγκόσμιες υποθέσεις» έχει αυξηθεί υπό τον Trump, από το 63% στο 70%. Το 73% των Αμερικανών πιστεύει ότι είναι πιο σημαντικό οι ΗΠΑ να συγκεντρώνουν τον θαυμασμό στον κόσμο παρά τον φόβο. Στερεές πλειοψηφίες θέλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να συμμετάσχουν στην συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα (68%) και στην πυρηνική συμφωνία με το Ιράν (66%) και το 75% θέλει να δει τις Ηνωμένες Πολιτείες να διατηρούν ή να αυξάνουν την δέσμευσή τους στο ΝΑΤΟ. Εν μέρει ως αποτέλεσμα, όλοι οι κύριοι Δημοκρατικοί υποψήφιοι στις επόμενες προεδρικές εκλογές θα κάνουν προεκλογική εκστρατεία πάνω στην αποκατάσταση συμμαχιών και την υιοθέτηση πολιτικών που θα ευθυγραμμίζονται με τις ευρωπαϊκές προτιμήσεις σε θέματα όπως το Ιράν, η κλιματική αλλαγή και ο έλεγχος των εξοπλισμών.

Τούτων λεχθέντων, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν απλώς να περιμένουν να φύγει ο Τραμπ. Θα μπορούσε να κερδίσει το 2020 και, αν το κάνει, η συμμαχία θα μπορούσε να αναγεννηθεί ως μια λαϊκιστική, εθνικιστική και ρατσιστική συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και κυβερνήσεων στην Ουγγαρία, την Πολωνία, την Ιταλία ή άλλες. Μια τέτοια διατλαντική συμμαχία, η οποία θα βασίζεται στις κοινές αξίες του μίσους για το Ισλάμ και τους μετανάστες, δεν θα αξίζει να την έχουμε.

Ακόμη και αν ένας Δημοκρατικός κερδίσει το 2020, δεν θα υπάρξει επιστροφή στον τρόπο με τον οποίο ήταν τα πράγματα. Ένας Δημοκρατικός πρόεδρος θα είναι πιο θετικά διακείμενος προς την συνεργασία με την Ευρώπη, αλλά βαθύτερες τάσεις θα συνεχίσουν να κάνουν τις Ηνωμένες Πολιτείες έναν απαιτητικό εταίρο. Η συρρικνούμενη σχετική ισχύς των ΗΠΑ, τα σωρευτικά κόστη των στρατιωτικών κινητοποιήσεων, και ο ανταγωνισμός με την Κίνα και άλλες δυνάμεις, θα αμφισβητήσουν όλο και περισσότερο την προθυμία του αμερικανικού κοινού να φέρει το βάρος της παγκόσμιας ηγεσίας.

Η πολιτική του Trump προς την Ευρώπη ήταν από αυτή την άποψη ένα σύμπτωμα, αν και ακραίο, μιας βαθύτερης ασθένειας. Κανένας μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα εκλεγεί με μια εντολή αλληλεγγύης προς την Ευρώπη χωρίς να είναι σίγουρος ότι θα πάρει κάτι σε αντάλλαγμα. Ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ πιθανότατα θα υιοθετήσει μια σκληρή γραμμή για το εμπόριο και θα επικεντρωθεί περισσότερο στην Ασία και την Λατινική Αμερική από όσο στην Ευρώπη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν χρειάζεται να γίνουν ο θυμωμένος, ξενόφοβος νταής των χειρότερων φόβων της Ευρώπης, αλλά ούτε θα είναι ο διατλαντικός αλτρουιστής των νοσταλγικών φαντασιών της Ευρώπης.