Το τέλος των μεγάλων καρτέλ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το τέλος των μεγάλων καρτέλ

Γιατί δεν θα υπάρξει άλλος El Chapo
Περίληψη: 

Η αντιμετώπιση των παράνομων ναρκωτικών απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση αφοσιωμένη στην κατανόηση της πολυπλοκότητας της χρήσης ναρκωτικών και των επιπτώσεών της σε όλα, από το κράτος δικαίου έως την δημοκρατία.

Ο STEVEN DUDLEY είναι συν-διευθυντής, συνιδρυτής και επικεφαλής ερευνών για το Μεξικό, την Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική στο Insight Crime [1].

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο στη Νέα Υόρκη καταδίκασε τον Joaquín «El Chapo» Guzmán Loera, τον πρώην βασιλιά του ισχυρού καρτέλ Sinaloa του Μεξικού, για δέκα κατηγορίες σχετικά με την διακίνηση ναρκωτικών. Ο El Chapo ήταν εμβρόντητος [2], ο σύζυγός του έκλαιγε και οι Αρχές των ΗΠΑ θριαμβολογούσαν [3].

Για μερικούς, η ετυμηγορία προσέφερε οριστικότητα: «Η βασιλεία του εγκλήματος και της βίας του Joaquín Guzmán Loera έφτασε στο τέλος της», δήλωσε ο διευθυντής του FBI, Christopher Wray.

Για άλλους, δικαίωση: «Υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών δεν αξίζει να πολεμηθεί», δήλωσε ο Richard P. Donoghue, εισαγγελέας των ΗΠΑ (U.S. attorney) για την Ανατολική Περιφέρεια της Νέας Υόρκης. «Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν λάθος».

Κάποιοι μιλούσαν για ηρωισμό: «Η σημερινή ετυμηγορία», δήλωσε η υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, Kirstjen Nielsen, «στέλνει ένα αδιαμφισβήτητο μήνυμα στους διεθνικούς εγκληματίες: Δεν μπορείτε να κρυφτείτε, δεν είστε απρόσιτοι από μας, και θα σας βρούμε και θα σας οδηγήσουμε να αντιμετωπίσετε την δικαιοσύνη».

Άλλοι εξέφρασαν μια αίσθηση ανακούφισης: «Όπως ήταν σαφές στο δικαστήριο, η μαζική, πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων εγκληματική επιχείρηση του Guzmán Loera ήταν υπεύθυνη για το ότι οι δρόμοι των Ηνωμένων Πολιτειών πλημμύρισαν με εκατοντάδες τόνους κοκαΐνης καθώς και τεράστιες ποσότητες άλλων επικίνδυνων ναρκωτικών όπως η ηρωίνη και η μεθαμφεταμίνη», σύμφωνα με τον υπουργό Δικαιοσύνης (Attorney General, Γενικό Εισαγγελέα), Matthew Whitaker.

28022019-1.jpg

Ο El Chapo φτάνει στη Νέα Υόρκη μετά την έκδοσή του από το Μεξικό, τον Ιανουάριο του 2017. REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Αυτοί οι αξιωματούχοι προσέφεραν όλοι τους παραλλαγές σε ένα δημοφιλές αφήγημα για τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών: Ένας βαρόνος που τα ελέγχει όλα δημιουργεί μια εγκληματική αυτοκρατορία, αφήνοντας θάνατο και καταστροφή στο πέρασμά του. Η επιβολή του νόμου ακολουθεί τα ίχνη του, τον συλλαμβάνει [4] και τον φυλακίζει -και, στην περίπτωση του El Chapo, τον ξανασυλλαμβάνει [5] και τον ξαναφυλακίζει μετά την απόδρασή του- και μετά τον καταδικάζει. Το κοινό αγκαλιάζει αυτή την ιστορία, παρακολουθώντας την ξανά και ξανά, πρώτα ως είδηση στο CNN και στην συνέχεια ως μυθοπλασία στο Netflix [6]. Είναι απλή και κατανοητή, και μας βοηθά να κοιμηθούμε τη νύχτα. Είναι επίσης ψευδής.

Η εμμονή με τον El Chapo και τα κατορθώματά του, καθώς και εκείνα των συνεργατών του και του καρτέλ του, αντικατοπτρίζει μια ξεπερασμένη αντίληψη του εμπορίου ναρκωτικών. Η ιδέα ότι το εμπόριο αυτό κυριαρχείται από κάθετα ολοκληρωμένες οργανώσεις, με την καθεμιά να λειτουργεί από έναν μοναδικό εγκέφαλο όπως ο El Chapo, είναι μύθος -και μάλιστα επικίνδυνος, καθώς μπορεί να υπονομεύσει τις διεθνείς προσπάθειες για την επιβράδυνση της εμπορίας ναρκωτικών και την καταπολέμηση της βίας εγκληματικών ομάδων όπως το καρτέλ Sinaloa.

ΤΟ ΝΕΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ

Πάρτε την περίπτωση του φεντανύλ (fentanyl) [7]. Την ίδια ημέρα που καταδικάστηκε ο El Chapo, μεταξύ 60 και 100 ατόμων στις Ηνωμένες Πολιτείες πέθαναν από υπερβολική δόση φεντανύλ, ενός ισχυρού συνθετικού οπιοειδούς που παρασκευάζεται στην Κίνα και συχνά διακινείται μέσω του Μεξικού από τις μυριάδες εγκληματικές οργανώσεις της χώρας. Το 2018, το φεντανύλ ήταν υπεύθυνο για περίπου 30.000 υπερβολικές δόσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (Centers for Disease Control and Prevention) [8].

Το φεντανύλ ήταν μόλις ένα ψήγμα στην αγορά ναρκωτικών των ΗΠΑ το 2013. Σήμερα, αντικαθιστά την ηρωίνη. Αξιωματούχοι του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ μου είπαν πρόσφατα ότι υπάρχουν δύο μεγάλες εγκληματικές ομάδες -το καρτέλ Sinaloa του El Chapo και το καρτέλ της Νέας Γενιάς του Jalisco (CJNG)- πίσω από την αύξηση του φεντανύλ. Αλλά μια βαθύτερη ματιά αποκαλύπτει μια μεγάλη ποικιλία αμερικανικών, κινεζικών, δομινικανών, ινδικών και μεξικανικών ομάδων που προμηθεύουν την αμερικανική αγορά, κάποιες από τις οποίες πραγματοποιούν σχεδόν όλες τις δραστηριότητές τους στο διαδίκτυο από μέσα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο El Chapo και το φημισμένο καρτέλ του Sinaloa δεν είναι υπεύθυνοι γι’ αυτόν τον μετασχηματισμό. Και όπως έδειξε η οργάνωσή μου, η InSight Crime [1], σε πρόσφατη έκθεση [9] για το ρόλο του Μεξικού στο εμπόριο φεντανύλ, που δημοσιεύθηκε με την υποστήριξη του Κέντρου Wilson του Mexico Institute, η αφαίρεση των καρτέλ και των βαρόνων τους θα κάνει λίγα για να επιβραδύνει αυτή τη μεταμόρφωση.

Ο λόγος είναι ότι η άνοδος των συνθετικών ναρκωτικών αλλάζει την δομή της παράνομης αγοράς ναρκωτικών. Τα μεξικανικά καρτέλ χτίστηκαν για την διακίνηση ναρκωτικών όπως η κοκαΐνη και η ηρωίνη. Αυτά τα ναρκωτικά, τα οποία είναι εντάσεως εργασίας για να παραχθούν και πιο κερδοφόρα όταν διακινούνται σε κλίμακα, τείνουν να ευνοούν την εμφάνιση μεγάλων συγκεντρωτικών εγκληματικών συνδικάτων που μπορούν να συντονίσουν τεράστια διακρατικά δίκτυα παραγωγής και διανομής.

28022019-2.jpg

Μεξικανοί στρατιώτες σε παράνομη καλλιέργεια παπαρούνας στην πολιτεία της Sinaloa, στο Μεξικό, τον Δεκέμβριο του 2011. REUTERS
-------------------------------------------------------------