Το πρόβλημα με το μοντέλο του Xi για την Κίνα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πρόβλημα με το μοντέλο του Xi για την Κίνα

Γιατί οι επιτυχίες του καθίστανται παθητικό

Οι προσπάθειες του Xi για την εδραίωση μεγαλύτερου ελέγχου εγχωρίως συνοδεύονται από εξίσου δραματικές κινήσεις για να διεκδικηθεί ο έλεγχος των περιοχών που η Κίνα θεωρεί ως κυρίαρχη επικράτειά της. Ο Xi έχει στρατιωτικοποιήσει επτά τεχνητά στοιχεία στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας και τον Ιανουάριο του 2019, ένας Κινέζος ναυτικός αξιωματούχος υπονόησε [12] ότι η Κίνα θα μπορούσε «να ενισχύσει περαιτέρω» τις νησίδες αν αισθανθεί απειλούμενη. Καθώς το Πεκίνο διαπραγματεύεται έναν κώδικα δεοντολογίας για την Θάλασσα της Νότιας Κίνας [13] με την Ένωση των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations, ASEAN), επιδιώκει να αποκλείσει τις μη-ASEAN χώρες ή μη κινεζικές πολυεθνικές από τις έρευνες για πετρέλαιο και να απαγορεύσει στις ξένες δυνάμεις να διεξάγουν στρατιωτικές ασκήσεις, εκτός εάν συμφωνηθεί από όλους τους υπογράφοντες. Εν τω μεταξύ, ο Xi αύξησε τον πολιτικό και οικονομικό έλεγχο επί της χερσονήσου του Χονγκ Κονγκ, απαγορεύοντας [14] ένα υπέρ της ανεξαρτησίας πολιτικό κόμμα, ζητώντας [15] από τα μέσα ενημέρωσης του Χονγκ Κονγκ να αντισταθούν στην πίεση των «εξωτερικών δυνάμεων» για να επικρίνουν ή να αμφισβητήσουν το Πεκίνο, και κατασκευάζοντας [16] έναν σιδηροδρομικό τερματικό σταθμό στο έδαφος του Χονγκ Κονγκ, ο οποίος περιλαμβάνει έναν τελωνειακό έλεγχο από την Κίνα για ταξίδια στην ηπειρωτική χώρα. Ο Xi, στη προσπάθειά του να προωθήσει τις αξιώσεις κυριαρχίας του, υιοθέτησε επίσης μια σειρά καταναγκαστικών οικονομικών και πολιτικών έναντι της Ταϊβάν, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης [17] του αριθμού των τουριστών της ηπειρωτικής χώρας στο νησί, της επιτυχούς πειθούς [18] στις πολυεθνικές να μην αναγνωρίσουν την Ταϊβάν ως ξεχωριστή οντότητα, και έπεισε [19] πέντε χώρες να μεταθέσουν την διπλωματική τους αναγνώριση από την Ταϊβάν προς την ηπειρωτική χώρα,. Η Πρωτοβουλία Belt and Road –το μεγάλης κλίμακας σχέδιο διασύνδεσης του Xi- τώρα εκτείνεται πέρα από την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική για να συμπεριλάβει και την Λατινική Αμερική. Λίγο περισσότερο από έναν χρόνο πριν, ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός δημιούργησε μια βάση εφοδιασμού στο Τζιμπουτί, ενώ σε ιδιωτικές συνομιλίες, οι Κινέζοι στρατιωτικοί αναγνώριζαν [20] ότι θα μπορούσαν να ακολουθήσουν περισσότερες επιτυχίες.

Ακόμη και καθώς η Κίνα επεκτείνει τις σκληρές υποδομές της -λιμάνια, σιδηρόδρομους, αυτοκινητόδρομους και αγωγούς- έχει γίνει όλο και πιο σημαντικός παράγοντας στον τομέα της τεχνολογίας. Φίρμες όπως η Alibaba, η Lenovo και η Huawei έχουν φθάσει σε παγκόσμιο επίπεδο, και άλλες είναι στον ορίζοντα. Ένα βιβλίο [21] του Κινέζου τεχνολογικού γκουρού Kai-Fu Lee, διακηρύσσει ότι η Κίνα θα κυριαρχήσει αναπόφευκτα στην τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence, AI) –δεν αποτελεί έκπληξη ότι το βιβλίο έχει γίνει διεθνές μπεστ σέλερ. Αν και η πρόβλεψη του Lee μπορεί προσώρας να μην επαληθευτεί πλήρως, η Κίνα θέτει τα θεμέλια για την ηγεσία της AI: Τα δύο τρίτα [22] των παγκόσμιων επενδύσεων στην AI είναι στην Κίνα, και η Κίνα ήδη καυχάται για μια επιβλητική παρουσία σε τομείς όπως οι τεχνολογίες των drone και της αναγνώρισης προσώπου.

Όλες αυτές οι επιτυχίες έχουν καταστήσει την Κίνα ελκυστική για τις μικρότερες χώρες όχι μόνο ως οικονομικό εταίρο αλλά και ως ιδεολογικό σημαιοφόρο. Ο Xi έχει διαβεβαιώσει ότι το λεγόμενο κινεζικό μοντέλο προσφέρει στις χώρες που απογοητεύτηκαν με την Δυτικού στυλ δημοκρατία της αγοράς μια διαφορετική πορεία προς την ανάπτυξη. Σε χώρες όπως η Αιθιοπία, η Τανζανία και η Ουγκάντα, το μήνυμα έχει απήχηση και οι αξιωματούχοι μαθαίνουν [23] από τους Κινέζους ομολόγους τους το πώς να ελέγχουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και να περιορίζουν την πολιτική διαφωνία.

ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΧΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΜΕΓΑΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ωστόσο, παρ’ όλες τις επιτυχίες του μέχρι στιγμής, το μοντέλο Xi, πλήρως υλοποιημένο, μπορεί απλά να παραείναι καλό. Ο υπερβολικός κομματικός έλεγχος -ίσως υπερβολικά συγκεντρωμένος στα χέρια του Xi- συνέβαλε στην οικονομική στασιμότητα. Η συνεχής ροή συχνά ανταγωνιστικών οδηγιών από το Πεκίνο προκάλεσε παράλυση σε τοπικό επίπεδο. Τον Αύγουστο του 2018, το Υπουργείο Οικονομικών της Κίνας ενίσχυσε [24] μια προηγούμενη οδηγία που καλούσε τις τοπικές κυβερνήσεις να εκδώσουν περισσότερα ομόλογα για την υποστήριξη έργων υποδομής ώστε να βοηθήσουν να ενισχυθεί η επιβραδυνόμενη οικονομία˙ πολλές τοπικές κυβερνήσεις αντιστέκονταν στο αίτημα της κυβέρνησης, επειδή το σχέδιο έχει χαμηλές αποδόσεις. Ωστόσο, τον ίδιο μήνα, το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι οι αξιωματούχοι που δεν κατάφεραν να εφαρμόσουν τις πολιτικές του Πεκίνου θα μπορούσαν να χάσουν την δουλειά τους ή να αποβληθούν από το κόμμα.

Η προτίμηση του Xi για κρατικό έλεγχο στην οικονομία έχει επίσης απισχνάσει από κεφάλαια τον πιο αποτελεσματικό ιδιωτικό τομέα. Η επιθυμία του για ενισχυμένο κομματικό έλεγχο μέσα στις επιχειρήσεις οδήγησε έναν επικεφαλής κρατικής επιχείρησης να εγκαταλείψει˙ σχολίασε ιδιωτικά ότι οι κομματικές επιτροπές ήθελαν να λαμβάνουν αποφάσεις, αλλά δεν θα αναλάμβαναν ευθύνη όταν θα αποτύγχαναν. Οι αποδείξεις για την οικονομική δυσπραγία αφθονούν. Η κυβέρνηση διαγράφει στατιστικά στοιχεία από το δημόσιο αρχείο, ένα σίγουρο σημάδι ότι τα πράγματα δεν κινούνται προς την σωστή κατεύθυνση. Ένας οικονομολόγος υπονόησε [25] ότι η ανάπτυξη το 2018 έπεσε στο 1,67%, και η χρηματιστηριακή αγορά της Σαγκάης είχε την χειρότερη απόδοση οποιασδήποτε χρηματιστηριακής αγοράς στον κόσμο. Οι γεννήσεις, οι οποίες σχετίζονται στενά με την οικονομική ανάπτυξη και την αισιοδοξία, μειώθηκαν [26] στο χαμηλότερο ποσοστό από το 1961. Το Πεκίνο έχει οπισθοχωρήσει [27] από τους δικούς του στόχους μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης -μετά από κάποια αξιοσημείωτη αρχική επιτυχία- ανησυχώντας ότι τα μέτρα ελέγχου της ρύπανσης ίσως να επιβραδύνουν περαιτέρω την οικονομία.