Ο κόσμος εξακολουθεί να γίνεται καλύτερος -ακόμη και υπό τον Τραμπ

Πριν από επτά χρόνια, υποστηρίξαμε σε αυτό το περιοδικό [1] ότι το σκεπτικό της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ κυριαρχείται από διαβρωτικό πληθωρισμό απειλών -μια τάση μεταξύ των ηγετών των ΗΠΑ να υπερβάλλουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η χώρα, παραμορφώνοντας έτσι την λήψη αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής. Αυτός ο χρόνιος εξωραϊσμός και η υπερβολή συνέβησαν παρά το γεγονός ότι: «ο κόσμος που κατοικούν σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας εξαιρετικά ακίνδυνος και ασφαλής τόπος. Είναι ένας κόσμος με λιγότερες βίαιες συγκρούσεις και μεγαλύτερη πολιτική ελευθερία απ’ ό, τι σχεδόν σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της ανθρώπινης ιστορίας. Σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι απολαμβάνουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και μεγαλύτερες οικονομικές ευκαιρίες από ποτέ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αντιμετωπίζουν εύλογες υπαρξιακές απειλές, καμιά μεγάλη δύναμη ως ανταγωνιστή, και κανένα βραχυπρόθεσμο ανταγωνισμό για τον ρόλο του παγκόσμιου ηγεμόνα. … Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν μια σειρά από διεθνείς προκλήσεις, [αυτές] θέτουν ελάχιστους κινδύνους για την συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών πολιτών».

Ο Donald Trump σε εργοστάσιο κατασκευής τανκς στην Lima, στην πολιτεία Ohio, τον Μάρτιο του 2019. CARLOS BARRIA / REUTERS
--------------------------------------------------------------------

Τα επιχειρήματά μας σίγουρα έχουν δοκιμαστεί στο μεταξύ. Γεγονότα όπως το Brexit, ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας και η εκλογή του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, παράλληλα με αρνητικές τάσεις όπως η παγκόσμια υποχώρηση της δημοκρατίας και η αυξανόμενη απειλή της κλιματικής αλλαγής, δημιούργησαν την εντύπωση ότι ο κόσμος γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος. Η άποψή μας αντέχει ακόμα; Είναι ο κόσμος πραγματικά ασφαλέστερος, πιο ελεύθερος, πλουσιότερος, υγιέστερος και καλύτερα μορφωμένος, και οι κίνδυνοι για τις Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι υπερβολικά υπερεκτιμημένοι; Όπως υποστηρίζουμε στο νέο μας βιβλίο, Clear and Present Safety: The World Has Never Been Better and Why That Matters to Americans [2], η υπόθεση για αισιοδοξία παραμένει ισχυρή.

Τα ποσοστά της παγκόσμιας φτώχειας εξακολουθούν να μειώνονται και το συνολικό προσδόκιμο ζωής συνεχίζει να αυξάνεται. Παρά τις συγκρούσεις στο Ιράκ, την Συρία και την Υεμένη, το επίπεδο βίας στον κόσμο σήμερα είναι ιστορικά χαμηλό. Ασθένειες και παράσιτα που κάποτε κατέστρεφαν τις φτωχές χώρες, όπως η πολιομυελίτιδα και ο σκώληξ της Γουινέας, πλησιάζουν στην εξάλειψη. Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στην καταπολέμηση του HIV/AIDS και της ελονοσίας. Τα ποσοστά μητρικής και νηπιακής θνησιμότητας μειώνονται. Σήμερα, ένα μεγαλύτερο ποσοστό κοριτσιών πηγαίνει στο σχολείο από ποτέ άλλοτε. Ο παγκόσμιος αλφαβητισμός συνεχίζει να αυξάνεται.

Οι τάσεις στην αντίθετη κατεύθυνση, ωστόσο, είναι αναμφισβήτητες. Τρεις, ειδικότερα, μας κάνουν να κάνουν να σταματήσουμε για να σκεφθούμε: Η υποχώρηση της δημοκρατίας˙ η αποδυνάμωση του διεθνούς συστήματος˙ και η αύξηση της κοινωνικής και πολιτικής δυσλειτουργίας μέσα στην χώρα που έχει διαδραματίσει εδώ και πολύ καιρό τον σημαντικότερο και με μεγαλύτερη επιρροή παγκόσμιο ηγετικό ρόλο -τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παρόλα αυτά, όπως συνέβη και το 2012, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης τέτοιων ανησυχιών είναι να τις θέσουμε σε προοπτική, καταρχάς αναγνωρίζοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια ασφαλής χώρα μέσα σε έναν όλο και ασφαλέστερο κόσμο.

ΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ

Με μια πρώτη ματιά, τα πρόσφατα γεγονότα φαίνεται να ενισχύουν την υπόθεση της απαισιοδοξίας. Μια ιδιαίτερα ανησυχητική σύγχρονη τάση είναι η παγκόσμια υποχώρηση της δημοκρατίας. Στο προηγούμενο δοκίμιό μας, πανηγυρίσαμε το γεγονός ότι ο αριθμός των εκλογικών δημοκρατιών είχε αυξηθεί από 69 στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου σε 117 το 2012. Αλλά σήμερα, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έρευνα του Freedom House [3], η παγκόσμια ελευθερία μειώνεται επί 13 συνεχόμενα έτη. Η οργάνωση σημειώνει ότι αυτές οι «απώλειες είναι ακόμα ρηχές σε σύγκριση με τα κέρδη του τέλους του 20ού αιώνα» αλλά προειδοποιεί ότι το μοτίβο της δημοκρατίας σε υποχώρηση «είναι σταθερό και δυσοίωνο».

Βελτιώσεις σε περιοχές όπως η Αρμενία, η Αγκόλα, ο Ισημερινός, η Αιθιοπία και η Μαλαισία αντισταθμίστηκαν από σημαντικές δημοκρατικές οπισθοδρομήσεις στην Ουγγαρία, τη Νικαράγουα, τις Φιλιππίνες και την Πολωνία. Η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία έχουν γίνει πιο αυταρχικές. Ίσως το πιο εκπληκτικό, μεγάλοι πληθυσμοί στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ηνωμένο Βασίλειο, δύο από τις παλαιότερες δημοκρατίες του κόσμου, έδωσαν υποστήριξη σε εθνικιστικές, λαϊκιστές και ξενοφοβικούς πολιτικούς και [αντίστοιχα] πολιτικά κινήματα.

Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, διότι οι χώρες που είναι λιγότερο δημοκρατικές είναι αναπόφευκτα λιγότερο σταθερές, πιο πιθανό να πάνε σε πόλεμο με τους γείτονές τους και τείνουν να συμμορφώνονται λιγότερο με τα διεθνή πρότυπα. Εάν η τάση μακριά από τις πολιτικές ελευθερίες συνεχιστεί, ο κόσμος είναι πιθανό να γίνει πιο επικίνδυνος. Όπως προειδοποιούμε στο βιβλίο μας: «Εάν υπάρχει ένας τομέας όπου η πορεία της ανθρώπινης προόδου θα μπορούσε δυνητικά να επιβραδυνθεί ή ακόμα και να αντιστραφεί, είναι … η επέκταση της πολιτικής ελευθερίας. Η αυξανόμενη έλλειψη ενδιαφέροντος μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ για το ζήτημα -και η καλλιέργεια απολυταρχικών ηγετών από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ- θα χειροτερέψουν αναμφίβολα την κατάσταση».