Η επιτροπή που θα σώσει την παγκόσμια τάξη

Η τάξη που έχει δομήσει την διεθνή πολιτική από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατακερματίζεται. Πολλοί από τους φταίχτες είναι προφανείς. Αναθεωρητικές δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία, θέλουν να αναμορφώσουν τους παγκόσμιους κανόνες [1] προς όφελός τους. Αναδυόμενες δυνάμεις όπως η Βραζιλία και η Ινδία, αγκαλιάζουν τα πλεονεκτήματα του status της μεγάλης δύναμης, αλλά αποφεύγουν τις ευθύνες που το συνοδεύουν. Απορριπτικές δυνάμεις όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, αψηφούν τους κανόνες που έχουν τεθεί από άλλους. Εν τω μεταξύ, διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ [2], αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν προβλήματα που πολλαπλασιάζονται ταχύτερα από ό, τι μπορούν να επιλυθούν.

Ενήλικες του κόσμου, ενωθείτε: Στην σύνοδο κορυφής G-7 στο Κεμπέκ, τον Ιούνιο του 2018. LEAH MILLIS / REUTERS
-----------------------------------------------------------

Ωστόσο, ο νεώτερος φταίχτης αποτελεί μια έκπληξη: Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η ίδια η χώρα που υποστήριξε την δημιουργία της τάξης. Εβδομήντα χρόνια αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρυ Τρούμαν, εκπόνησε το σχέδιο για μια βασισμένη σε κανόνες διεθνή τάξη [3] ώστε να αποφευχθεί ένας γεωπολιτικός ανταγωνισμός του τύπου «ο θάνατός σου η ζωή μου» που προκάλεσε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, το ανέτρεψε. Έχει εκφράσει αμφιβολίες για τις δεσμεύσεις ασφαλείας της Ουάσινγκτον έναντι των συμμάχων της [4], αμφισβήτησε τις βασικές αρχές του παγκόσμιου εμπορικού καθεστώτος, εγκατέλειψε την προώθηση της ελευθερίας και της δημοκρατίας ως καθοριστικό στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, και απαρνήθηκε την παγκόσμια ηγεσία.

Η εχθρότητα του Trump προς την ίδια την γεωπολιτική εφεύρεση των Ηνωμένων Πολιτειών [5] έχει σοκάρει πολλούς φίλους και συμμάχους της Ουάσινγκτον. Οι αρχικές ελπίδες τους ότι θα μπορούσε να εγκαταλείψει την προεκλογική ρητορική του όταν θα βρισκόταν στην εξουσία και ότι θα υιοθετήσει μια πιο παραδοσιακή εξωτερική πολιτική, έχουν καταρρεύσει. Καθώς ο Trump έχει εγκαταλείψει τους παλιούς τρόπους που γίνονταν οι δουλειές, οι σύμμαχοι πήραν τον δρόμο τους μέσα από τα αρχικά στάδια της θλίψης: Άρνηση, οργή, διαπραγμάτευση και κατάθλιψη. Σε μια τυπική εξέλιξη, η αποδοχή θα πρέπει να έρθει στην συνέχεια.

Αλλά η ιστορία δεν χρειάζεται να τελειώσει με αυτόν τον τρόπο. Οι βασικοί σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών μπορούν να εκμεταλλευτούν την συλλογική οικονομική και στρατιωτική τους δύναμη για να σώσουν την φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη. Η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ στην Ευρώπη˙ η Αυστραλία, η Ιαπωνία [6] και η Νότια Κορέα στην Ασία˙ και ο Καναδάς στην Βόρεια Αμερική, είναι οι προφανείς υποψήφιοι για να παράσχουν την ηγεσία που η διοίκηση του Trump δεν θα δώσει. Μαζί, αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο και οι συλλογικές στρατιωτικές τους ικανότητες ξεπερνιούνται μόνο από εκείνες των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό το «G-9» θα πρέπει να έχει δύο επιταγές: Να διατηρήσει την τάξη που βασίζεται σε κανόνες [7] με την ελπίδα ότι ο διάδοχος του Trump θα διεκδικήσει τον παγκόσμιο ηγετικό ρόλο της Ουάσινγκτον και θα θέσει τις βάσεις για να καταστεί πολιτικά δυνατό να συμβεί αυτό. Αυτή η κρατούσα δράση θα απαιτήσει από κάθε μέλος της ομάδας G-9 να αναλάβει μεγαλύτερες καθολικές ευθύνες. Όλα τα μέλη είναι ικανά να το κάνουν˙ αρκεί μόνο να αποκτήσουν την βούληση.

Η οικονομική συνεργασία είναι ένα καλό μέρος για αρχή, και τα μέλη του G-9 δημιουργούν ήδη εναλλακτικές λύσεις στις εμπορικές συμφωνίες που εγκαταλείπει ο Trump. Αλλά θα πρέπει να προχωρήσουν περαιτέρω, αυξάνοντας τις στρατιωτικές συνεργασίες και τις αμυντικές δαπάνες και χρησιμοποιώντας διάφορα εργαλεία που έχουν στην διάθεσή τους για να αναλάβουν τον ρόλο των ΗΠΑ ως υπερασπιστές και υποστηρικτές της δημοκρατίας, της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Εάν εκμεταλλευτούν αυτή την ευκαιρία, οι χώρες του G-9 δεν θα επιβραδύνουν απλώς την διάβρωση μιας τάξης που εξυπηρετεί καλά εκείνες και τον κόσμο εδώ και δεκαετίες˙ θα θέσουν επίσης το έδαφος για την επιστροφή της αμερικανικής ηγεσίας του είδους που θέλουν, και που η μακροπρόθεσμη επιβίωση της τάξης απαιτεί. Πράγματι, ενεργώντας τώρα, η ομάδα G-9 θα αποτελέσει την βάση για μια πιο σταθερή και διαρκή παγκόσμια τάξη -μια τάξη που είναι καλύτερα προσαρμοσμένη στις σχέσεις ισχύος του σήμερα και του αύριο παρά με εκείνες του χθες, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η αδιαμφισβήτητη παγκόσμια δύναμη.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΦΤΙΑΞΕ Η ΑΜΕΡΙΚΗ

Η εμφάνιση μιας τάξης που βασίζεται σε κανόνες δεν ήταν αναπόφευκτη, αλλά αποτέλεσμα εσκεμμένων επιλογών. Προκειμένου να αποφευχθούν τα λάθη που έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Τρούμαν και οι διάδοχοί του οικοδόμησαν μια τάξη βασισμένη στην συλλογική ασφάλεια, τις ανοικτές αγορές και την δημοκρατία. Ήταν μια ριζοσπαστική στρατηγική που έδωσε αξία στην συνεργασία έναντι του ανταγωνισμού: Οι χώρες που ήθελαν να ακολουθήσουν την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών θα ευημερούσαν και, καθώς συνέβαινε αυτό, το ίδιο θα έκαναν και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

«Ο κόσμος που έφτιαξε η Αμερική», όπως το έθεσε ο ιστορικός Robert Kagan, δεν ήταν ποτέ τέλειος. Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η εμβέλεια της αμερικανικής επιρροής ήταν μικρή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά καιρούς αγνόησαν την δική τους υψηλόφρονα ρητορική για να ακολουθήσουν στενά συμφέροντα ή λανθασμένες πολιτικές. Αλλά παρ’ όλες τις ανεπάρκειές της, η μεταπολεμική τάξη ήταν μια ιστορική επιτυχία [8]. Η Ευρώπη και η Ιαπωνία ανοικοδομήθηκαν. Η εμβέλεια της ελευθερίας και της δημοκρατίας επεκτάθηκε. Και με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η υπό την ηγεσία των ΗΠΑ μεταπολεμική τάξη ήταν ξαφνικά ανοιχτή σε όλους.