Γιατί ένας κωμικός κέρδισε σαρωτικά την προεδρία της Ουκρανίας

Το παγκόσμιο κύμα λαϊκιστικής διαμαρτυρίας [2] που ξεκίνησε με το Brexit [3] και την εκλογή του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, έφτασε σε νέα ύψη στην Ουκρανία το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Ένας κωμικός αουτσάιντερ, η εκστρατεία του οποίου αποτέλεσε μια αίθουσα αντήχησης για την δημόσια δυσαρέσκεια στο πιο διεφθαρμένο έθνος της Ευρώπης, κέρδισε σαρωτική νίκη στον προεδρικό αγώνα. Ο νεο-εκλεγείς πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskiy, είναι από πολλές απόψεις η ιδανική προσωποποίηση της τάσης που σαρώνει σήμερα την παγκόσμια πολιτική. Ένας γνώστης των μήντια και τηλεοπτική διασημότητα που δεν έχει ασχοληθεί ποτέ προηγουμένως με πολιτικό αξίωμα, έχει κάνει αρετή την απειρία του, απεικονίζοντας τον εαυτό του ως καθημερινό υποψήφιο που δεν έχει κηλιδωθεί από την σήψη μέσα στο σύστημα. Η εκπληκτική επιτυχία του Zelenskiy -κέρδισε την ουκρανική προεδρία με διαφορά ρεκόρ και θριάμβευσε σε όλες εκτός από μια από τις 24 διοικητικές περιφέρειες της χώρας- ισοδυναμούσε με ψήφο μη εμπιστοσύνης σε ολόκληρη την ουκρανική πολιτική τάξη. Ενώ οι άλλοι λαϊκιστές εκμεταλλεύτηκαν καυτά ζητήματα ή φλέρταραν την υποστήριξη μεταξύ των αγνοημένων δημογραφικών στοιχείων, ο Zelenskiy μπόρεσε να χαλυβδώσει ένα ολόκληρο έθνος για να τον υποστηρίξει σε αυτό που ήταν σίγουρα μια από τις μεγαλύτερες ψηφοφορίες διαμαρτυρίας που έγιναν ποτέ.

ΕΙΚΟΝΙΚΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

Ποιο ήταν το μυστικό του Zelenskiy; Κατέβηκε για πρόεδρος ως εικονικός υποψήφιος, παρακάμπτοντας τις παραδοσιακές συγκεντρώσεις, τις πολιτικές ομιλίες και συνεντεύξεις Τύπου τασσόμενος υπέρ των συναυλιών κωμωδίας, των επιδέξιων μηνυμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και των προσεκτικά επιμελημένων εμφανίσεων σε φιλικά κανάλια. Η πιο πρωτότυπη και αποτελεσματική πλατφόρμα της καμπάνιας του ήταν αναμφισβήτητα η επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Υπηρέτης του λαού», στην οποία πρωταγωνιστεί ως ένας κατά τύχην πρόεδρος, ο οποίος κάνει σταυροφορία ενάντια στην διαφθορά.

Ο Ουκρανός προεδρικός υποψήφιος Volodymyr Zelenskiy αντιδρά μετά την ανακοίνωση του πρώτου exit poll στην έδρα της προεκλογικής εκστρατείας του στο Κίεβο, τον Απρίλιο του 2019. VALENTYN OGIRENKO / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Έχοντας ξεκινήσει το 2015, η εκπομπή χρησίμευσε ως το τέλειο όχημα για έναν υποψήφιο διαμαρτυρίας, επιτρέποντας στο αστέρι της να εμφανιστεί ως ένας έντιμος άνθρωπος σε έναν κόσμο πολιτικής αμαρτίας. Η φανταστική Ουκρανία που απεικονίζεται στον «Υπηρέτη του Λαού» είναι μια γκροτέσκα παρωδία μιας ήδη ατελούς πραγματικότητας. Ένα τυπικό επεισόδιο της εκπομπής μεταφέρει την ηθική χρεοκοπία των δημοκρατικών θεσμών της χώρας ενισχύοντας παράλληλα το νοσηρό είδος του πολιτικού κυνισμού που ευνοείται από πολλούς, αν όχι τους περισσότερους, Ουκρανούς. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Gallup [4], οι Ουκρανοί έχουν τα χαμηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στην κυβέρνησή τους, με μόλις 9% να εκφράζουν την πίστη τους στις Αρχές. Σε αυτό το τοξικό περιβάλλον, η χιουμοριστική και συμπαθητική απεικόνιση από τον Zelenskiy ενός καλοπροαίρετου πολιτικού αρχάριου, χτύπησε μια ηχηρή χορδή. Φαινόταν να μην έχει σημασία το γεγονός ότι η τρίτη σεζόν του τηλεοπτικού σόου, η οποία έκανε πρεμιέρα την παραμονή της προεδρικής ψηφοφορίας, ήταν μια ελάχιστα συγκαλυμμένη προέκταση της εκστρατείας του. Μέχρι τότε, οι προεδρικές προσδοκίες του κωμικού είχαν ήδη κερδίσει ένα πάτημα στον εθνικό ψυχισμό.

Παρόλο που ο υποψήφιος Zelenskiy ήταν κατά κάποιο τρόπο σχεδόν αδιαίρετος από τον προεδρικό ρόλο που έπαιξε στην τηλεόραση, είχε υπάρξει οικείο όνομα στην Ουκρανία εδώ και δεκαετίες. Ο Zelenskiy εισήλθε για πρώτη φορά στην εθνική συνείδηση στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ως μέρος ενός φοιτητικού συγκροτήματος που πρωτοβγήκε από την αφάνεια στην εξαιρετικά δημοφιλή τηλεοπτική κωμωδία KVN. Ο Zelenskiy αναδείχθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της συναυλίας και σύντομα ήταν ένα αστέρι από μόνος του. Έκτοτε έχει παραμείνει υπό το δημόσιο φως, με τις κωμικές του παρουσίες πανταχού παρούσες στην τηλεόραση της Ουκρανίας και τις ζωντανές του παραστάσεις να προσελκύουν ακροατήρια με διασημότητες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών που συνήθως σατιρίζει.

Δεν απολαμβάνουν όλοι τον κωμικό Zelenskiy. Σε όλη την πρόσφατη προεκλογική εκστρατεία, οι επικριτές του στόχευσαν την συνήθειά του να αστειεύεται με βάρος της Ουκρανίας ως απόδειξη ότι δεν έχει πατριωτισμό, και η συνήθειά του να κοροϊδεύει τις μειονότητες έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Παρ’ όλα αυτά, το ευχάριστο πρόσωπό του στην οθόνη, σε συνδυασμό με την καθαρή μακροζωία του [στην TV], συνδυάστηκαν για να του δώσουν την αύρα ενός παλιού φίλου. Μια ολόκληρη γενιά Ουκρανών έχει σχεδόν κυριολεκτικά μεγαλώσει με τον Zelenskiy. Αυτή η αίσθηση προσωπικής οικειότητας αποδείχθηκε ανεκτίμητη κατά την διάρκεια του προεδρικού αγώνα, επιτρέποντάς του να παραμείνει ασαφής στις λεπτομέρειες της πολιτικής, δίνοντας έμφαση στα διαπιστευτήρια του καθενός.

ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ