Ένα πραγματικό σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στην Υεμένη

Ένας βαθμός κανονικότητας επέστρεψε στο μεγαλύτερο λιμάνι της Υεμένης, Hodeidah [1], χάρη στην κατάπαυση του πυρός μεταξύ των αντιμαχόμενων φατριών της χώρας που κράτησε από τον Δεκέμβριο του 2018. Αλλά πέρα από τα περίχωρα του λιμανιού, μαίνεται μια μοχθηρή μάχη μεταξύ των ανταρτών Houthi και της υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας στρατιωτικής συμμαχίας. Ο αριθμός των νεκρών συνεχίζει να ανεβαίνει˙ ο υποσιτισμός και η πείνα είναι αχαλίνωτοι. Η ανθρωπιστική κρίση της Υεμένης, για την οποία προειδοποίησαν τα Ηνωμένα Έθνη [2] τον Φεβρουάριο, είναι η χειρότερη στον κόσμο σήμερα.

Υποστηρικτές των Houthi σε μια διαδήλωση στην Sanaa, στην Υεμένη, τον Μάρτιο του 2019. KHALED ABDULLAH / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

Στην Ουάσινγκτον, ένας διευρυνόμενος χορός αναλυτών και πολιτικών έχει κάνει έκκληση στις Ηνωμένες Πολιτείες να παρέμβουν, να αποσύρουν την αμερικανική υποστήριξη από την πολεμική προσπάθεια της Σαουδικής Αραβίας και να μετατρέψουν την ειρηνευτική κατάπαυση που μεσολαβήθηκε από τον ΟΗΕ σε μια διαρκή ειρήνη. Αυτή, υποστηρίζουν, είναι η μόνη ηθικά και στρατηγικά αποδεκτή πορεία δράσης. Αλλά από όλες τις επιλογές ενώπιον των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτή είναι η λιγότερο πιθανή να σταματήσει τους σκοτωμούς, τους θανάτους και τις περιπλοκές για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Η υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας παρέμβαση μπορεί να έχει επιδεινώσει την κατάσταση στην Υεμένη, αλλά δεν ξεκίνησε τον πόλεμο. Το να αποσυρθούν οι Σαουδάραβες δεν έχει περισσότερες πιθανότητες να σταματήσει την αιματοχυσία στην Υεμένη από όσες έχει η αποχή των Ηνωμένων Πολιτειών από τον εμφύλιο πόλεμο στην Συρία να σταματήσει την βία εκεί. Ούτε μια αποχώρηση της Σαουδικής Αραβίας θα οδηγήσει σε διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων. Αντ’ αυτού, οι μάχες θα συνεχιστούν, και αθώοι Υεμενίτες θα εξακολουθούν να πεθαίνουν μέχρις ότου μια πλευρά -πιθανότατα οι Χούθι- θα έχει κερδίσει.

Η αληθινή ειρήνη στην Υεμένη θα παραμείνει ανέφικτη εκτός εάν και οι δύο πλευρές δεχτούν ότι δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από την συνέχιση των μαχών. Δεν είμαστε ακόμα εκεί. Για να φτάσουμε εκεί δεν θα χρειαστεί η περικοπή της στήριξης των ΗΠΑ προς την Σαουδική Αραβία, αλλά η απειλή του διπλασιασμού της, εκτός αν οι Χούθι τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους προς τον ΟΗΕ και είναι έτοιμοι να αποποιηθούν τις περισσότερες από τις αρχικές κατακτήσεις τους. Εάν η Ουάσιγκτον είναι σοβαρή σχετικά με τον τερματισμό του πολέμου, πρέπει να συμβιβαστεί με αυτό το άβολο δεδομένο.

ΠΩΣ ΤΕΡΜΑΤΙΖΕΤΑΙ

Ιστορικά, οι εμφύλιοι πόλεμοι όπως της Υεμένης τερματίζονται είτε όταν μια πλευρά κερδίσει μια αποφασιστική στρατιωτική νίκη είτε όταν ένα τρίτο μέρος διαπραγματευθεί μια διευθέτηση μεταξύ των αντιμαχόμενων φατριών.

Στη Μέση Ανατολή, η πρώτη επιλογή –να αφεθούν οι μάχες να κάνουν την πορεία τους- συχνά σήμαινε την αποδοχή τρομακτικής αιματοχυσίας και εθνοκάθαρσης. Τα παραδείγματα είναι πολλά: Η ισοπέδωση της Χάμα, του άλλοτε αντιπολιτευτικού οχυρού της Συρίας το 1982, ή η συστηματική μαζική δολοφονία Ιρακινών Κούρδων από τον Σαντάμ Χουσεΐν στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ή η βίαιη καταστολή από αυτόν μιας εθνικής εξέγερσης το 1991. Αυτές οι «νίκες» σίγουρα τερμάτισαν γρήγορα τις συγκρούσεις, αλλά με κόστος δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων ζωών.

Μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων μπορεί να θέσει νωρίτερα τέλος σε έναν πόλεμο, και άρα με λιγότερη αιματοχυσία. Ωστόσο, οι πολεμιστές γενικά δεν συμφωνούν σε τέτοιες διευθετήσεις παρά μέχρι να φτάσουν σε ένα στρατιωτικό αδιέξοδο, έτσι ώστε όλες οι πλευρές να είναι πεπεισμένες ότι δεν μπορούν να κερδίσουν μια στρατιωτική νίκη. Ακόμα και τότε, τα αντιμαχόμενα μέρη πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορούν να αφοπλιστούν χωρίς να σφαγιαστούν -μια προϋπόθεση που μπορεί μερικές φορές να επιτευχθεί μόνο με μια εξωτερική ειρηνευτική δέσμευση για μια δεκαετία ή και περισσότερο. Και όταν τα [αντιμαχόμενα] μέρη έρθουν στο τραπέζι [των διαπραγματεύσεων], κάθε επιτυχής διευθέτηση μετά από διαπραγμάτευση θα πρέπει να περιλαμβάνει μια συμφωνία επιμερισμού της εξουσίας, η οποία θα παρέχει σε όλες τις φατρίες πολιτική δύναμη και οικονομικά οφέλη, ανάλογα με την δημογραφική τους βαρύτητα (προσαρμοσμένη στις στρατιωτικές πραγματικότητες).

Στην περίπτωση της Υεμένης, η απόσυρση της αμερικανικής υποστήριξης -η οποία σε μεγάλο βαθμό περιείχε πληροφορίες και υλικοτεχνική βοήθεια- από τους Σαουδάραβες θα παρεμποδίσει την πολεμική προσπάθεια της συμμαχίας και θα ενθαρρύνει τους Χούθι και τους Ιρανούς υποστηρικτές τους, καθιστώντας τους πολύ λιγότερο πιθανό να δεχτούν μια πανεθνική εκεχειρία και μια συμφωνία επιμερισμού της εξουσίας.

Στην πραγματικότητα, η κριτική του Κογκρέσου των ΗΠΑ για τους Σαουδάραβες έχει ήδη ενθαρρύνει τους Χούθι, οι οποίοι, μακράν του να παραδοθούν, φαίνονται αποφασισμένοι να συνεχίσουν να πολεμούν. Από τότε που ο ΟΗΕ μεσολάβησε για την κατάπαυση του πυρός στο στρατηγικά σημαντικό λιμάνι Hodeidah που είχαν καταλάβει οι Houthi, τον Δεκέμβριο, οι Houthi ενίσχυσαν ενεργά τις θέσεις τους στην πόλη, παραβιάζοντας άμεσα τους όρους της συμφωνίας. Στην πραγματικότητα, οι Χούθι έχουν αθετήσει τη μια προθεσμία απόσυρσης μετά την άλλη -πρώτα στις αρχές Ιανουαρίου, στην συνέχεια στα μέσα Φεβρουαρίου, παραβαίνοντας έτσι ρητές δεσμεύσεις προς τον ΟΗΕ.

Ο τόπος μιας υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας αεροπορικής επίθεσης στην πόλη Hodeidah, τον Σεπτέμβριο του 2016. ABDULJABBAR ZEYAD / REUTERS
--------------------------------------------------------