Οι τζιχαντιστές κατευθύνονται στις πατρίδες τους

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν συγκινήθηκαν, κυρίως επειδή η διαδικασία της παραπομπής επαναπατρισμένων του ISIS σε δίκη απέχει πολύ από το να είναι απλή. Σε ορισμένες χώρες, το ταξίδι στο εξωτερικό για συμμετοχή στις εξεγέρσεις στην Συρία και την Βόρεια Αφρική δεν ήταν πάντα εγκληματική πράξη. Η Σουηδία, για παράδειγμα, ποινικοποίησε τέτοια ταξίδια μόλις το 2016, πράγμα που σημαίνει ότι οποιοσδήποτε Σουηδός κάτοικος που ταξίδευε πριν από τότε, θα μπορούσε να κατηγορηθεί μόνο για συγκεκριμένα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην ζώνη των συγκρούσεων. Ωστόσο, οι αποδείξεις των αδικημάτων που διαπράττονται στην ζώνη συγκρούσεων είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν, παρά την αυξανόμενη χρήση μαρτυριών προσφύγων και αποδεικτικών στοιχείων που συλλέγονται από λογαριασμούς μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν επιτρέπουν την προδικαστική φυλάκιση για περισσότερες από δύο έως 14 ημέρες, και η παρακολούθηση μεγάλου αριθμού ελεύθερων ύποπτων για παρατεταμένες χρονικές περιόδους έχει αποδειχθεί δύσκολη. Ακόμα και όταν οι εθελοντές του ISIS καταδικάζονται, δημιουργούν πρόβλημα για τις ευρωπαϊκές φυλακές, οι οποίες πρέπει ακολούθως να διαχειριστούν έναν πληθυσμό φανατικών που προσηλυτίζουν.

Για όλους αυτούς τους λόγους, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προτιμούν να αναθέτουν εξωτερικά τις διώξεις όποτε είναι δυνατόν. «Οι ξένοι μαχητές θα πρέπει να προσαχθούν στην δικαιοσύνη σύμφωνα με την κατάλληλη νομική διαδικασία στην πιο κατάλληλη δικαιοδοσία», δήλωσε [7] ένας εκπρόσωπος της Βρετανίδας πρωθυπουργού Theresa May -με άλλα λόγια, όχι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας αναγνώρισε ότι οι Γερμανοί υπήκοοι που έχουν απομείνει στην Συρία θα πρέπει, κατ’ αρχήν, να μεταφερθούν στην πατρίδα τους, αλλά ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Heiko Maas δήλωσε [8] ότι, δεδομένης της ασταθούς κατάστασης ασφαλείας, ο επαναπατρισμός των κρατουμένων θα ήταν «εξαιρετικά δύσκολο» να οργανωθεί. Οι αυστριακές Αρχές δήλωσαν ότι είναι πολύ επικίνδυνο [9] να αποστείλουν προξενικούς υπαλλήλους για να συλλέξουν Αυστριακούς πολίτες από κέντρα κράτησης και καταυλισμούς IDP στην Συρία. Τον Φεβρουάριο, η Γαλλία ανακοίνωσε ότι 14 Γάλλοι πολεμιστές του ISIS που βρίσκονται υπό κράτηση στην ανατολική Συρία θα σταλούν στο Ιράκ για δίκη.

Ένας στρατιώτης των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων με δύο φερόμενους ως μαχητές του ISIS κρατούμενους, βόρεια της Raqqa, στην Συρία, τον Μάρτιο του 2017. RODI SAID/REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Αλλά η εξωτερική ανάθεση (outsourcing) της δικαιοσύνης με αυτόν τον τρόπο είναι προβληματική. Ο ευρωπαϊκός νόμος απαγορεύει την έκδοση υπόπτων για να δικαστούν σε χώρες όπου ενδέχεται να αντιμετωπίσουν την θανατική ποινή ή να υποβληθούν σε απάνθρωπες συνθήκες φυλάκισης. Δεν υπάρχουν σαφή στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των Δυτικών πολιτών που έχουν δικαστεί στο Ιράκ ή τι καταδίκες υπέστησαν, αλλά οι δημοσιογράφοι που παρακολούθησαν δικαστικές διαδικασίες στην Βαγδάτη ανέφεραν [10] βιαστικές δίκες που διαρκούν μόλις δέκα λεπτά. Οι άνδρες και οι γυναίκες που καταδικάζονται σε θάνατο εκτελούνται επί τόπου. Τρεις Βέλγοι και τουλάχιστον 11 Γάλλοι πολίτες [11] καταδικάστηκαν σε θάνατο στην κρεμάλα. Η γαλλική κυβέρνηση τον Ιανουάριο υποσχέθηκε να παρέμβει για να αποτρέψει την θανατική ποινή για τους πολίτες της, αλλά συνεχίζει να επιμένει ότι πρέπει να δικαστούν εκεί όπου έχουν διαπραχθεί τα εγκλήματά τους. Εν τω μεταξύ, η γερμανική κυβέρνηση κατάφερε να μετατρέψει την θανατική ποινή μιας γυναίκας [12] σε ισόβια φυλάκιση. Οι Αρχές της υπό κουρδική διοίκηση βορειοανατολικής Συρίας, όπου δεν υπάρχει θανατική ποινή, δίωξαν [ποινικά] επίσης χιλιάδες αιχμαλωτισθέντες μαχητές του ISIS [13], αλλά προειδοποιούν ότι δεν έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίσουν τόσους πολλούς κρατούμενους.

Οι εναλλακτικές προτάσεις θέτουν τα δικά τους προβλήματα. Η σουηδική κυβέρνηση πρότεινε [14] την σύσταση ενός διεθνούς δικαστηρίου ειδικά για τους μαχητές του ISIS. Δεν είναι όμως σαφές το πού θα έχει την έδρα του ένα τέτοιο δικαστήριο, πώς θα μετακινηθούν οι ύποπτοι για να δικαστούν ή αν το δικαστήριο θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το βάρος μιας υπόθεσης αρκετών χιλιάδων υπόπτων που κατηγορούνται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η εμπειρία παρόμοιων δικαστηρίων για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην Ρουάντα και την πρώην Γιουγκοσλαβία δείχνει ότι η δίκη θα ήταν χρονοβόρα και δαπανηρή.

Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να αποστερούν τους ταξιδιώτες του ISIS από την ιθαγένειά τους για να τους αποτρέψουν από το να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Μια εβδομάδα μετά την διαπίστωση ότι η Shamima Begum βρέθηκε σε στρατόπεδο IDP της Συρίας, ο Βρετανός υπουργός Εσωτερικών, Sajid Javid, ανακάλεσε το διαβατήριό της. Ο Javid ισχυρίστηκε ότι η Begum ήταν επιλέξιμη για υπηκοότητα Μπαγκλαντές, δεδομένου ότι η μητέρα της διέθετε διαβατήριο του Μπαγκλαντές και, συνεπώς, δεν θα γινόταν άπατρις. Οι αξιωματούχοι του Μπαγκλαντές, ωστόσο, αρνήθηκαν ότι η Begum είχε δικαίωμα στην ιθαγένεια [αυτή]. Ακόμη και αν η Begum ήταν σε θέση να μετακομίσει στο Μπαγκλαντές, πιθανότατα θα αντιμετώπιζε την θανατική ποινή [15] επειδή εντάχθηκε στο ISIS. Σε δύο ακόμα Βρετανίδες νύφες τζιχαντιστών που έφυγαν για να παντρευτούν μαχητές του ISIS, τις αδερφές Reema και Zara Iqbal, τα διαβατήριά τους έχουν επίσης ανακληθεί. Οι αδελφές μπορεί να είναι επιλέξιμες για πακιστανική υπηκοότητα, αλλά τα πέντε παιδιά τους, που γεννήθηκαν υπό την κυριαρχία του ISIS, είναι πιθανόν απάτριδες.