Το μέλλον της Κίνας είναι το παρόν της Νότιας Κορέας

Αφού επέβλεψε την ταχεία οικονομική ανάπτυξη της χώρας του για σχεδόν μια δεκαετία, ο ηγέτης ενός ασιατικού έθνους καταργεί τα όρια στην θητεία και αναλαμβάνει την απόλυτη εξουσία. Ως δικαιολογία, αναφέρει την ανάγκη εθνικής ενότητας σε ένα ολοένα και πιο αβέβαιο περιβάλλον ασφάλειας. Η Δυτικού τύπου δημοκρατία, υποστηρίζει, δεν είναι ούτε απαραίτητη ούτε αναπόφευκτη˙ η χώρα χρειάζεται έναν ισχυρό ηγέτη και μια κυβέρνηση με ξεχωριστά εθνικά χαρακτηριστικά. Για να αντισταθμίσει την εισροή Δυτικών αξιών, αποκαθιστά τον Κομφουκιανισμό, που άλλοτε απορρίπτετο ως η ρίζα της καθυστέρησης της χώρας. Στην Δύση, εν τω μεταξύ, οι παρατηρητές θρηνούν αυτή την πολιτική οπισθοδρόμηση, αναρωτώμενοι γιατί η οικονομική ανάπτυξη δεν οδήγησε σε πολιτική φιλελευθεροποίηση˙ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η χώρα αντιπροσωπεύει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Το έκανα με τον τρόπο μου: Ο Park Chung-hee στη Νότια Κορέα, το 1975. EDWARD KIM/GETTY IMAGES
----------------------------------------------------------------------------

Η χώρα δεν είναι η Κίνα υπό τον Xi Jinping [1], αλλά η Νότια Κορέα υπό τον Park Chung-hee. Το έτος δεν είναι το 2018 αλλά το 1972. Εκείνη την εποχή, λίγοι φαντάζονταν ότι η Νότια Κορέα θα ήταν μια λειτουργική δημοκρατία [2] και ένα σε καλή θέση μέλος της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης μέσα σε μιάμιση δεκαετία. Το βαρύ πρόγραμμα εκβιομηχάνισης που εγκαινίασε ο Park όταν παγίωσε την εξουσία του όχι μόνο βοήθησε τη Νότια Κορέα να ξεπεράσει την φτώχεια για να γίνει παραγωγός αγαθών υψηλής αξίας όπως αυτοκίνητα, πλοία, χάλυβας και χημικά˙ οι μεταρρυθμίσεις που επέτρεψαν την οικονομική ανάπτυξη της Νότιας Κορέας υπονόμευαν επίσης την αυταρχική κυβέρνηση του Παρκ. Το καθεστώς προσπάθησε και απέτυχε να αποτρέψει την φιλελευθεροποίηση: Το 1987, η Νότια Κορέα πραγματοποίησε μια επιτυχή μετάβαση στην δημοκρατία.

Σήμερα, η Κίνα έχει την δική της εποχής Park Chung-hee. Ο Σι αντιστάθηκε στις πολιτικές μεταρρυθμίσεις και σφίγγει περισσότερο την λαβή του στο κράτος ενώ επιβλέπει την συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, όπως και με τη Νότια Κορέα, αυτό που μπορεί να μοιάζει με εξαίρεση στον κανόνα ότι η οικονομική διαφάνεια οδηγεί στην πολιτική φιλελευθεροποίηση, είναι πιθανότερο να πρόκειται για μια περίπτωση καθυστέρησης. Τελικά, τα ίδια τα βήματα που απαιτούνται για την επίτευξη της οικονομικής ανάπτυξης την οποία χρειάζεται το Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ), θα προκαλέσουν επίσης την πολιτική φιλελευθεροποίηση που φοβάται και στην οποία αντιστέκεται.

Η ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Παρά την κληρονομιά της έντονης φτώχειας, της αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης και του αδελφοκτόνου πολέμου, η Νότια Κορέα είναι πλέον βιομηχανική δύναμη. Και παρά τους αιώνες της μοναρχίας, της αποικιοκρατίας και της δικτατορίας, είναι μια φιλελεύθερη δημοκρατία. Η χώρα κατάφερε αυτή την απίθανη επιτυχία, προσδένοντας τον εαυτό της στην αρτιγενή φιλελεύθερη διεθνή τάξη [3].

Όταν ο Park πήρε την εξουσία με ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το 1961, ένας από τους κύριους στόχους του ήταν να άρει την χώρα από την φτώχεια. Υπό την ηγεσία του, η Νότια Κορέα μετέβη σε μια καθοδηγούμενη από τις εξαγωγές στρατηγική οικονομικής ανάπτυξης. Το 1962, ο Park ίδρυσε την Υπηρεσία Προώθησης Εμπορικών Επενδύσεων της Κορέας (Korea Trade-Investment Promotion Agency ή KOTRA). Από το 1965 έως το 1977 προήδρευε προσωπικά στην Συνάντηση Προώθησης των Εξαγωγών (Export Promotion Meeting), μια μηνιαία συνάντηση κορυφαίων κυβερνητικών αξιωματούχων και επιχειρηματικών εκπροσώπων, όπου συζητούσαν τους εξαγωγικούς στόχους, αντιμετώπιζαν παράπονα, και διευθετούσαν συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ της γραφειοκρατίας και της βιομηχανίας.

Το 1967, η Σεούλ υπέγραψε την Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT), πρόδρομο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Η GATT παρείχε τον μηχανισμό διαπραγμάτευσης πολυμερών εμπορικών συμφωνιών που μείωσαν τους δασμούς των εισαγωγών και αύξησαν δραματικά την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της Νότιας Κορέας. Η Νότια Κορέα έπρεπε επίσης να αφαιρέσει πολλά από τα δικά της εμπορικά εμπόδια, όπως οι ποσοστώσεις εισαγωγών και οι εξαγωγικές επιδοτήσεις. Η μείωση των εισαγωγικών δασμών και το άνοιγμα της εγχώριας αγοράς ανάγκασε τις εταιρείες της Νότιας Κορέας να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. Το να γίνει μέρος της διεθνούς τάξης βοήθησε έτσι τη Νότια Κορέα να αναβαθμίσει την βιομηχανική δομή της. Επίσης ώθησε την χώρα να ανοίξει και να μεταρρυθμίσει την κοινωνία γενικότερα. Και τελικά, η οικονομική και κοινωνική φιλελευθεροποίηση, ενισχυμένη από τις αυξανόμενες απαιτήσεις για εργασιακά δικαιώματα, ανθρώπινα δικαιώματα και πολιτική συμμετοχή, οδήγησε στην πολιτική φιλελευθεροποίηση και την δημοκρατία.

Αλλά ο δρόμος προς την δημοκρατία θα είχε αρκετές παρακάμψεις. Το 1969, εν μέσω της δεύτερης τετραετούς θητείας του ως προέδρου, ο Park προχώρησε σε δημοψήφισμα για να αλλάξει το σύνταγμα και να του επιτραπεί μια τρίτη συνεχόμενη θητεία ως πρόεδρος. Το δημοψήφισμα ήταν επιτυχές και το 1971 ο Park επανεκλέχθηκε. Την ίδια χρονιά, ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκλόνισαν τη Νότια Κορέα αποσύροντας μια από τις δύο μεραρχίες που αποτελούσαν τον πυρήνα των δυνάμεων των ΗΠΑ που στάθμευαν στη Νότια Κορέα. Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, Spiro Agnew, ανακοίνωσε επίσης ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα απέσυραν όλες τις δυνάμεις τους από την Κορεατική Χερσόνησο σε πέντε χρόνια. Ενόψει της επικείμενης αμερικανικής στρατιωτικής πανωλεθρίας στο Βιετνάμ και της προοπτικής απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Νότια Κορέα, ο Park κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και καθιέρωσε το λεγόμενο Σύνταγμα Yushin, το οποίο μετέτρεψε την Εθνοσυνέλευση σε νομοθετικό σώμα-σφαγίδα που θα τον επανεξέλεγε στην προεδρία για πάντα.