Γιατί το Στενό του Ορμούζ εξακολουθεί να είναι το πιο σημαντικό στενό του κόσμου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί το Στενό του Ορμούζ εξακολουθεί να είναι το πιο σημαντικό στενό του κόσμου

Και γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να εγγυηθούν την ασφάλειά του
Περίληψη: 

Καμία άλλη δύναμη εκτός των ΗΠΑ δεν μπορεί να κρατήσει το Στενό του Hormuz καθαρό από παρεμβολές και καμία άλλη δύναμη δεν έχει την δυνατότητα να σταματήσει το παιχνίδι από να πάει πάρα πολύ έξω από τα όρια είτε από τη μια είτε από την άλλη πλευρά. Χωρίς διαιτητή, τα παιχνίδια μπορούν γρήγορα να μετατραπούν σε πολέμους που κανείς δεν θέλει.

Ο ALLEN JAMES FROMHERZ είναι καθηγητής Ιστορίας και διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Γεωργίας. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Qatar: A Modern History.

Το Στενό του Ορμούζ συνδέει την πλειοψηφία των ανθρώπων του κόσμου που ζουν κατά μήκος των ακτών της Ασίας και της Ανατολικής Αφρικής με την καρδιά της Μέσης Ανατολής. Πολύ πριν από την ανακάλυψη του πετρελαίου, ήταν η καρωτιδική αρτηρία του κόσμου. Κόψτε την παροχή αίματος σχεδόν οπουδήποτε αλλού και ο κόσμος θα προσαρμοστεί. Εδώ, όμως, μια διακοπή θα μπορούσε να είναι θανατηφόρα: Το 90% του πετρελαίου που εξάγεται από τον Κόλπο, περίπου το 20% της παγκόσμιας προσφοράς, περνάει από το Hormuz. Η ναυτιλία μέσω του στενού, που είναι μόλις πλάτους 21 ναυτικών μιλίων στο πιο στενό σημείο του, είναι συγκεντρωμένη και επικίνδυνη. Στο Musandam, τον θύλακα του Ομάν στη νότια πλευρά του στενού, μπορείτε να ακούτε το περσικό ραδιόφωνο από το Ιράν τόσο συχνά όσο και τα αραβικά. Κατά μήκος των βραχωδών ακτών, νησάκια και χερσόνησοι υψώνονται απότομα στον ουρανό. Η θερμότητα, η υγρασία και ένας καυτός άνεμος καθιστούν το κλίμα αφιλόξενο˙ πολλές οροσειρές και κοιλάδες κοντά στο Ορμούζ παραμένουν αραιά κατοικημένες.

18072019-1.jpg

Ένα σκάφος του ιρανικού ναυτικού αντιμετωπίζει πυρκαγιά σε δεξαμενόπλοιο μετά από επίθεση που υπέστη στον Κόλπο του Ομάν, τον Ιούνιο του 2019. REUTERS
------------------------------------------------------------------------

Αν και η Περσία προσπάθησε να το διεκδικήσει, καμιά ομάδα δεν έχει ποτέ ελέγξει το σύνολο του Στενού του Ορμούζ. Στο Μοσαντάμ, οι ορεσίβιες ομάδες Shihuh και οι ψαράδες Dhahoori έχουν ιστορικά διατηρήσει κάποια αυτονομία από τη Μουσκάτ. Στην βόρεια, περσική πλευρά, το Ιράν είναι τόσο ευάλωτο σε διαταραχές όπως είναι και πολλά από τα πλοία που διέρχονται από το στενό. Το Ιράν έχει εδράσει τον πετρελαϊκό τερματικό σταθμό του στο Νησί Larak, μέσα στο στενό, αφότου το Ιράκ επιτέθηκε στην προηγούμενη εγκατάστασή του στο νησί Kharg που είναι ακόμα πιο μέσα στον Κόλπο. Το Λάρακ, το Ορμούζ, το νησί Qeshm και οι ιρανικές ακτές του Περσικού Κόλπου κατοικούνται από ένα μείγμα Περσών και Σουνιτών αραβόφωνων που μετανάστευσαν εκεί από την Αραβική Χερσόνησο πριν από την χάραξη των διεθνών θαλάσσιων ορίων, και που διαφέρουν από τον πλειοψηφικό πληθυσμό στο Ιράν. Από καιρό σιγοβράζουν προβλήματα για το Ιράν στους λόφους. Οι Βαλουχίς κατοικούν στα κοντινά βουνά και οι Makran Jundallah (Στρατιώτες του Θεού), ένα αποσχιστικό κίνημα σουνιτών Βαλουχί, έχουν προκαλέσει θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας 15 μελών του Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς σε βομβιστική επίθεση το 2009. Η ποικιλομορφία στην ξηρά σκιάζεται μόνο από τον απέραντο αριθμό και την ποικιλία των πλοίων που διέρχονται από το στενό. Χωρίς μια ενιαία δύναμη ελέγχου, είναι προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών, ως η πρώτιστη ναυτική δύναμη στον κόσμο, να λειτουργήσει ως ο τελικός εγγυητής του εμπορίου μέσω του Hormuz.

Ιστορικά, αυτό σήμαινε την αποτροπή της υπερβολικής αιώρησης του εκκρεμούς προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Το 1987, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρενέβησαν στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ για να αποτρέψουν επιθέσεις κατά των κουβεϊτιανών πλοίων. Το 1988, οι Ηνωμένες Πολιτείες βύθισαν ιρανικά πολεμικά πλοία και περιπολικά σκάφη κατά την διάρκεια του επονομαζόμενου πολέμου των δεξαμενόπλοιων. Μόλις λίγα χρόνια αργότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου για να σταματήσουν το Ιράκ από το να κατακτήσει το Κουβέιτ. Το Ιράν διδάχθηκε από την ιστορία αυτή, συνειδητοποιώντας ότι η πιο αποτελεσματική στρατηγική, στην προσπάθειά του να κερδίσει μια καλύτερη διαπραγματευτική θέση και να τερματίσει τις αυστηρές κυρώσεις, δεν είναι η απόλυτη σύγκρουση αλλά τα τεχνάσματα. Έχει αρχίσει να στέλνει μικρά, ελαφρά σκάφη για να παρενοχλεί και να επιτίθεται σε τεράστια δεξαμενόπλοια και πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

Τα στοιχήματα στο στενό σήμερα είναι πολύ υψηλότερα από ό, τι στην δεκαετία του 1980 και του 1990, καθώς η αντιπαράθεση για τη ναυτιλία θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν πλήρη πόλεμο μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών, έναν [πόλεμο] που θα μπορούσε να γίνει μέχρι και πυρηνικός. Αντί να εξασφαλίσουν την ασφάλεια της περιοχής, ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν βραχυπρόθεσμα οφέλη, πουλώντας όπλα σε εταίρους του Κόλπου και διαλέγοντας πλευρά σε γενικώς άκαρπες διαμάχες εντός του Κόλπου, οδηγώντας εταίρους όπως το Κατάρ προς το Ιράν και επιτρέποντας στους Σαουδάραβες να πάρουν πάρα πολλά ρίσκα, όπως με το να παρέμβουν στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης.