Δίνοντας ζωή στην ανατολική Ουκρανία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δίνοντας ζωή στην ανατολική Ουκρανία

Πώς να αναβιώσει και να επανενταχθεί η περιοχή μετά την ρωσική εισβολή

Η σύγκρουση με την Ρωσία έχει σφυρηλατήσει μια νέα αίσθηση περί την ουκρανική ταυτότητα, προς μεγάλη αγανάκτηση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Αλλά μέσα στην Ουκρανία, οι περιφερειακές διαφορές εξακολουθούν να είναι βαθιές. Η ζωή στην Donbas διαφέρει ριζικά και επί πολύ καιρό από την ζωή στην υπόλοιπη Ουκρανία. Στην βιομηχανική ανατολή, οι πόλεις ιστορικά συγκεντρώθηκαν γύρω από τα εργοστάσια, στα οποία σχεδόν όλοι εργάστηκαν και κοινωνικοποιήθηκαν. Ο επικεφαλής του εργοστασίου διαδραμάτιζε μεγάλο ρόλο στις κοινοτικές υποθέσεις και όλοι περίμεναν ότι θα φροντίζει τις ανάγκες των ανθρώπων. Ένας τέτοιος τρόπος ζωής ενίσχυε τον απομονωτισμό και αποθάρρυνε την ανάληψη ρίσκου: Γενικά, οι άνθρωποι δεν μιλούσαν με ξένους.

Τώρα η κουλτούρα της περιοχής γίνεται πιο ανοικτή. Στην Kostiantynivka, μια πόλη 75.000 κατοίκων στην περιοχή της Ντόνετσκ, οι νέοι διοργανώνουν καλοκαιρινές συναυλίες μουσικής σε ένα εργοστάσιο παραγωγής γυαλιού που δεν λειτουργεί πια. Οι συναυλίες μπορούν να προσελκύσουν μέχρι και 2.000 άτομα. Ένας από τους διοργανωτές, η Sofia Pilipenko, μόλις απέκτησε θέση σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια στο Κίεβο, αλλά θέλει να επιστρέψει στην ανατολική Ουκρανία μετά την αποφοίτησή της.

«Η περιοχή μας έχει πολλές δυνατότητες», μου είπε. «Το κύριο πράγμα είναι να συγκεντρώσουμε ανθρώπους γύρω από κάτι σημαντικό και να αλλάξουμε την πόλη στην οποία ζούμε».

Στην κεντρική πλατεία της Kramatorsk, το δημοτικό συμβούλιο μόλις εγκατέστησε ένα σιντριβάνι που προσελκύει δεκάδες ανθρώπους να περάσουν την ώρα τους και να μιλήσουν. Τα αυτοκίνητα πλέον σταματούν πριν από τις διαβάσεις των πεζών· στεγνοκαθαριστήρια έχουν ξεπηδήσει σε αρκετές γειτονιές· καφετέριες χρωματίζουν τους μεγάλους δρόμους. Ακόμη και τα εστιατόρια -που κάποτε χρησιμοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά για επιχειρηματικές διαπραγματεύσεις- έχουν επεκτείνει τα ωράριά τους για να φιλοξενήσουν οικογένειες. Η Ντόνμπας αλλάζει αργά μεν, αλλά αλλάζει.

Ωστόσο, η αίσθηση της διαφοράς μεταξύ ανατολής και δύσης διαποτίζει την Ουκρανία και στις δύο κατευθύνσεις. Για να επιτύχει η Ουκρανία ως ανεξάρτητη ευρωπαϊκή χώρα απαλλαγμένη από τις μηχανορραφίες της Μόσχας, πρέπει να ριζώσει μια ισχυρή αίσθηση πολιτικής ταυτότητας.

Ένας τρόπος για να γεφυρωθεί το χάσμα είναι να προσκληθούν νέοι άνθρωποι από την δυτική και κεντρική Ουκρανία για να ζήσουν στα ανατολικά για ένα χρόνο. Το 2014, το Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Lviv έκανε ένα λαμπρό αλλά πρόσκαιρο ξεκίνημα φέρνοντας μαθητές από το Ουκρανικό Καθολικό Πανεπιστήμιο για να ξανακτίσουν σπίτια και να κάνουν ανεπίσημες συζητήσεις με τους ντόπιους, συχνά πάνω από ανοιχτές φωτιές. Η Ουκρανική Ακαδημία Ηγεσίας (Ukrainian Leadership Academy, ULA) θα μπορούσε να συνεχίσει αυτή την δουλειά ανοίγοντας μια πανεπιστημιούπολη στην Kramatorsk ή στην Slovyansk. Η ULA είναι ένα ετήσιο οικιστικό πρόγραμμα που προετοιμάζει νέους ηλικίας 16 έως 18 ετών για μια ζωή στην υπηρεσία [του κράτους]. Με χρηματοδότηση από Δυτικούς δωρητές, η ULA θα μπορούσε να οικοδομήσει την ικανότητά της να ανοίξει ένα παράρτημα στην ανατολική Ουκρανία. Αυτού του είδους οι πρωτοβουλίες θα κατέρριπταν τα στερεότυπα και θα ενίσχυαν την αίσθηση της εθνικής ενότητας.

ΕΧΕΤΕ ΛΙΓΗ ΠΙΣΤΗ

Το μεγαλύτερο έργο στην Ουκρανία είναι να αυξηθούν τα επίπεδα εμπιστοσύνης σε μια κοινωνία όπου αυτό το πολύτιμο είδος είναι ελλιπές. Οι πολίτες της Ουκρανίας έχουν τα παγκοσμίως χαμηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης [7] προς την κυβέρνησή τους, αλλά ο λαός έχει πίστη στους γείτονές του, στους εθελοντές, στην εκκλησία και στις ένοπλες δυνάμεις [8]. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ στην Donbas. Η παροχή ευκαιριών στους ανθρώπους της Ανατολικής Ουκρανίας ώστε να συνεργαστούν μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ένα κοινοτικό εστιατόριο στην Ivano-Frankivsk, μια πόλη 230.000 κατοίκων στην δυτική Ουκρανία, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως χρήσιμο μοντέλο για την Donbas. Εκατό άνθρωποι επένδυσαν από 1.000 δολάρια ο καθένας σε ένα όμορφα κατασκευασμένο με τούβλα εστιατόριο που ονομάζεται Urban Space 100 [9]. Το εστιατόριο φιλοξενεί κοινοτικές εκδηλώσεις στις οποίες οι ομιλητές ασχολούνται με τα πιο καυτά πολιτικά καθημερινά θέματα. Οι επενδυτές του είναι μέτοχοι που συνεδριάζουν τακτικά για να αποφασίζουν για τους ομιλητές και τα θέματα. Στην Ivano-Frankivsk, όπου κυριαρχεί στο τοπίο μόνο ένα τοπικό πολιτικό κόμμα, το Urban Space 100 φιλοξένησε εκατοντάδες συναντήσεις.

Για τους περισσότερους Δυτικούς Ευρωπαίους και τους Βορειοαμερικανούς, τα οφέλη του ουδέτερου δημόσιου χώρου είναι αυτονόητα. Υπάρχουν κοινοτικά κέντρα, εκκλησίες και σύλλογοι πολιτών· οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τους ξένους. Στην Ουκρανία, ένας κοινόχρηστος χώρος συγκέντρωσης όπου η φυσική ασφάλεια του ατόμου είναι εγγυημένη αποτελεί μια νέα αντίληψη. Η δημιουργία περισσότερων χώρων εκδηλώσεων σύμφωνα με το μοντέλο Ivano-Frankivsk θα επιτρέψει στους ξένους να δημιουργούν δεσμούς εμπιστοσύνης, με το να εργάζονται μαζί στον πολιτικό προγραμματισμό.

Είναι πολύ εύκολο να ζωγραφίσετε μια ζοφερή εικόνα της Donbas. Οι ηλικιωμένοι περιμένουν σε τεράστιες ουρές για πολύ μικρές συντάξεις, και οι εσωτερικά εκτοπισμένοι άνθρωποι είναι στοιβαγμένοι σε ανεπαρκή διαμερίσματα. Παρόλα αυτά, τα σημάδια της ζωής και της ζωντάνιας φαίνονται παντού εκτός από τα μικρότερα χωριά. Μικρές επιχειρήσεις αναδύονται στην ανατολική Ουκρανία, αλλά χρειάζονται πρόσβαση σε μεγαλύτερες αγορές, πράγμα που απαιτεί καλύτερες συγκοινωνιακές συνδέσεις με το Κίεβο.