Τιενανμέν στο Χονγκ Κονγκ

Έτσι έχει πάει και στο Χονγκ Κονγκ. Όταν η κυβερνήτης του Χονγκ Κονγκ, Carrie Lam, καταδίκασε το αρχικά ειρηνικό κίνημα ως «όχλο» -πιθανώς κατ’ εντολή του Πεκίνου- η εμπρηστική ρητορική της πυροδότησε το κίνημα διαμαρτυρίας όπως ακριβώς είχε κάνει και το άρθρο γνώμης του Ντενγκ. Ως εκ τούτου, στις 22 Ιουνίου, όταν απέσυρε το νομοσχέδιο έκδοσης που προκάλεσε τις διαμαρτυρίες και ζήτησε συγγνώμη για την απερίσκεπτη αντιμετώπιση της κατάστασης («Ανακοινώνω τώρα ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να αναστείλει την άσκηση νομοθετικής τροποποίησης, να ξαναρχίσει την επικοινωνία μας με όλους τους τομείς της κοινωνίας, να κάνει περισσότερη επεξηγηματική δουλειά και να ακροαστεί τις διαφορετικές απόψεις της κοινωνίας»), ήταν κάτι «πολύ λίγο, πολύ αργά». Με το να αρνηθεί να «αποσύρει» οριστικά το νομοσχέδιο ή να ξεκινήσει μια ανοιχτή έρευνα σχετικά με τις αστυνομικές βιαιότητες κατά των διαδηλωτών, δεν ανταποκρίθηκε ούτε στο ελάχιστο στις απαιτήσεις των διαδηλωτών. Αντί να υποχωρήσουν [οι διαδηλωτές], επέκτειναν τις δράσεις και τα αιτήματά τους, ζητώντας από την Lam να αποσύρει τις κατηγορίες εναντίον διαδηλωτών, να εισαγάγει δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και να παραιτηθεί από το αξίωμα. Στις 17 Ιουνίου, κατάφεραν να κατεβάσουν περίπου δύο εκατομμύρια υποστηρικτές στους δρόμους, πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της πόλης, δημιουργώντας μια από τις μεγαλύτερες δημόσιες διαμαρτυρίες στην ανθρώπινη ιστορία. Στην συνέχεια, προσθέτοντας προσβολή στο πλήγμα, κήρυξαν μια «γενική απεργία».

Οι μαθητές στην πλατεία Τιενανμέν γνώριζαν ότι το κόμμα θα δίσταζε να ενεργήσει στρατιωτικά πριν από τις 15 Μαΐου 1989, όταν ο Σοβιετικός πρόεδρος Μιχαήλ Γκορμπατσόφ θα επισκεπτόταν το Πεκίνο για μια ιστορική συνάντηση κορυφής με τον Ντενγκ. Έτσι και οι διαδηλωτές του Χονγκ Κονγκ αισθάνονταν άνετοι κάνοντας την υπόθεση ότι το Πεκίνο θα ήταν διστακτικό να καταστείλει βίαια [τις διαδηλώσεις] πριν από την 1η Οκτωβρίου, όταν η ΛΔΚ προγραμματίζεται να γιορτάσει την 70η επέτειό της.

Καθώς η αρχική έκρηξη του ενθουσιασμού εξαφανίστηκε, οι διαδηλωτές του Χονγκ Κονγκ αντέγραψαν ένα κομμάτι από το σενάριο του 1989, υιοθετώντας νέες τακτικές για να διατηρήσουν το κίνημά τους. Στην Tiananmen, οι διαδηλωτές είχαν ξεκινήσει μια δραματική απεργία πείνας˙ στο Χονγκ Κονγκ, αντί να προσπαθούν να συνεχίσουν τις μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους (οι οποίες τους εξέθεταν σε όλο και πιο επιθετική καταστολή από την αστυνομία), οι διαδηλωτές στράφηκαν σε μια στρατηγική διασκορπισμένων ενεργειών «ξαφνικού όχλου» ("flash mob") που ταιριάζουν στο χωρίς ηγέτες κίνημά τους. Αρχικά, είχαν επικεντρωθεί στην κεντρική περιοχή του Χονγκ Κονγκ, συντονίζοντας τις μεγάλες πορείες τους ηλεκτρονικά (χρησιμοποιώντας εφαρμογές όπως η Telegram)˙ τώρα έδιναν έμφαση στο σύνθημά τους «Να είναι σαν το νερό» (“Be Like Water”) και κατέφυγαν σε περισσότερο μαοϊκές αντάρτικες τακτικές, αποκεντρώνοντας τις δράσεις στους δρόμους και προσηλυτίζοντας μέσω εκατοντάδων λεγόμενων Lennon Walls που εξαπλώθηκαν γύρω από την πόλη όπου οι υποστηρικτές μπορούσαν να παρουσιάσουν τα σχόλιά τους σε πολύχρωμα σημειώματα Post-it.

Στις 27 Ιουλίου, με το κίνημα να εξακολουθεί να διογκώνεται, το Γραφείο Υποθέσεων του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο, το οποίο λογοδοτεί στο υπουργικό συμβούλιο της Κίνας στο Πεκίνο, αντέδρασε. Κατήγγειλε «τις διαβολικές και εγκληματικές πράξεις που διαπράττονται από ριζοσπαστικά στοιχεία» και προειδοποίησε ότι «αν το χάος συνεχίσει … ολόκληρο το Χονγκ Κονγκ θα υποφέρει». Η εφημερίδα People's Daily πρόσθεσε ότι η αστυνομία του Χονγκ Κονγκ «δεν πρέπει να διστάσει» ή να έχει «ψυχολογικές ανησυχίες για την λήψη των απαραίτητων μέτρων». Στους διαδηλωτές υπενθυμίστηκε ότι σύμφωνα με τον νόμο οι Αρχές του Χονγκ Κονγκ έχουν την εξουσία να ζητήσουν στρατιωτική υποστήριξη από το Πεκίνο για την «διατήρηση της δημόσιας τάξης». Όμως, μακράν του να εκφοβίσουν τους διαδηλωτές, τέτοιες προειδοποιήσεις χρησίμευσαν για την τροφοδότηση περαιτέρω διαμαρτυριών -όπως ακριβώς έκαναν και οι προειδοποιήσεις στην πλατεία Τιενανμέν.

«ΜΑΥΡΑ ΧΕΡΙΑ»

Στο Πεκίνο το 1989, ένα σημαντικό σημείο καμπής ήρθε στα μέσα Μαΐου. Αυτό που ήταν σε μεγάλο βαθμό ένα κίνημα σπουδαστών, διανοουμένων και επαγγελματιών άρχισε να αντλεί νέα κοινωνικά στοιχεία -«απλούς ανθρώπους», εργαζόμενους, και κάποιους αποκαλούμενους ως περιθωριακούς, πολλοί εκ των οποίων ήταν από τις επαρχίες. Με αυτούς τους νέους ανθρώπους ήρθαν μεγαλύτερα πλήθη, αλλά και ευρύτερες καταγγελίες, οι οποίες δεν μπορούσαν να αποκατασταθούν με μια ενιαία κυβερνητική παραχώρηση.

Όταν ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες του Χονγκ Κονγκ, κι αυτές, επίσης, συντέθηκαν κυρίως από ιδεαλιστές νεολαίους με συγκεκριμένες απαιτήσεις που επικεντρώνονταν στην διατήρηση της αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ. Όμως, καθώς έχουν αυξηθεί και έφερναν μέσα [στην υπόθεση] ευρύτερο φάσμα υποστηρικτών, άλλα ζητήματα -όπως η στεγαστική κρίση και οι αδιέξοδες προοπτικές σταδιοδρομίας για πολλούς νέους- έχουν περάσει από το κίνημα, μαζί με ένα νέο θυμό εναντίον τόσο της αστυνομικής βίας όσο και της ευρύτερης έλλειψης απόκρισης των αξιωματούχων στο Χονγκ Κονγκ και στο Πεκίνο. Δημιουργήθηκε ένας συνήθης φαύλος κύκλος: Οι καταδικαστικές επίσημες δηλώσεις βοήθησαν τις διαδηλώσεις να προσελκύσουν ευρύτερη υποστήριξη και έφεραν επίσης μια τάση προς πιο ακραίες και βίαιες τακτικές, οι οποίες με την σειρά τους οδήγησαν σε ακόμη πιο σκληρές επίσημες αντιδράσεις.