Πώς αποδυναμώνεται ένα σύστημα συμμαχιών

Για περισσότερο από μισό αιώνα, η ισχύς των ΗΠΑ στην Ασία έχει στηριχθεί στο σύστημα συμμαχιών που δημιούργησε η Ουάσιγκτον τα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τώρα, μια διαμάχη μεταξύ της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας -των δυο πιο σημαντικών πυλώνων αυτού του συστήματος- απειλεί να ανατρέψει δεκαετίες προόδου.

Αλλά αντί να επιδιώξει ενεργά την διαμεσολάβηση μεταξύ των συμμάχων της, η Ουάσιγκτον έχει παρακολουθήσει σε μεγάλο βαθμό από το περιθώριο -αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για την Κίνα, η οποία κινήθηκε γρήγορα ώστε να επωφεληθεί από την αδράνεια των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, σε μια τριμερή σύνοδο κορυφής με τους υπουργούς Εξωτερικών της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας στα τέλη Αυγούστου, η Κίνα ενθάρρυνε τις δύο πλευρές τουλάχιστον να θέσουν κατά μέρος τις διαφορές τους τόσο ώστε να σημειώσουν πρόοδο σε μια τριμερή εμπορική συμφωνία.

Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Wang Yi, με τον υπουργό Εξωτερικών της Ιαπωνίας, Taro Kano, και την ομόλογό του από την Νότια Κορέα, Kang Kyung-wha, στο Πεκίνο, τον Αύγουστο του 2019. Wu Hong / Reuters
--------------------------------------------------------

Αυτό θα έπρεπε να κάνει την Ουάσινγκτον να σκεφθεί. Αν κατά τα επόμενα χρόνια καταρρεύσει το αμερικανικό σύστημα συμμαχιών, θα είναι οι στιγμές όπως αυτή που θα σηματοδοτήσουν την αρχή του τέλους: Στιγμές όπου το Πεκίνο, το οποίο έχει από παλιά την πρόθεση να σπάσει τις συμμαχίες των ΗΠΑ στην Ασία, αποδείχθηκε πιο ικανό να διαχειριστεί και να ενισχύσει την περιφερειακή τάξη από όσο οι περισπασμένες Ηνωμένες Πολιτείες.

ΜΕ ΦΙΛΟΥΣ ΣΑΝ ΚΙ ΑΥΤΟΥΣ

Ο τελευταίος γύρος τριβών [1] μεταξύ της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας ξεκίνησε στις αίθουσες του ανώτατου δικαστηρίου της Νότιας Κορέας. Το φθινόπωρο του 2018, το δικαστήριο διέταξε τρεις ιαπωνικές εταιρείες να αποζημιώσουν τους Νοτιοκορεάτες που ισχυρίστηκαν ότι είχαν χρησιμοποιηθεί ως καταναγκαστικοί εργάτες στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, το Τόκιο υποστηρίζει ότι οι όποιες αξιώσεις για αποζημιώσεις για καταχρήσεις κατά την διάρκεια του πολέμου διευθετήθηκαν από τις οικονομικές ενισχύσεις ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων και τα δάνεια που κατέβαλε στην Σεούλ βάσει της συνθήκης του 1965. Τον Μάρτιο του 2019, οι ιδιοκτήτες καταστημάτων της Νότιας Κορέας οργάνωσαν πανεθνικό μποϊκοτάζ στα ιαπωνικά αγαθά. Σε απάντηση, η ιαπωνική κυβέρνηση περιόρισε τις εξαγωγές τριών σημαντικών χημικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία ημιαγωγών της Νότιας Κορέας, η οποία αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο των συνολικών νοτιοκορεάτικων εξαγωγών. Η Ιαπωνία επίσης απέσυρε τη Νότια Κορέα από την «λευκή λίστα» των προτιμώμενων εμπορικών εταίρων της. Η Σεούλ απάντησε παρόμοια και πήγε ένα βήμα παραπέρα, αποσυρόμενη από μια νέα συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών που είχε χρειαστεί χρόνια διαπραγματεύσεων.

Οι Κινέζοι πολιτικοί έχουν αναγνωρίσει το χάσμα μεταξύ Σεούλ και Τόκιο ως θεόσταλτο. Τα ρήγματα μεταξύ δύο κρίσιμων συμμάχων των ΗΠΑ δυσκολεύουν περισσότερο την Ουάσινγκτον να διαμορφώσει ένα ενιαίο μέτωπο σε περίοδο ειρήνης ή σε πιθανή κρίση. Μια τέτοια διαίρεση ωφελεί επίσης την Κίνα όταν πρόκειται να αντιμετωπίσει τη Βόρεια Κορέα, το πυρηνικά οπλισμένο κράτος-παρία στα σύνορά της. Εδώ, το Πεκίνο ευνοεί την επιβολή κυρώσεων, την διπλωματική εμπλοκή και διάφορα οικονομικά κίνητρα. Το ίδιο και η σημερινή κυβέρνηση της Νότιας Κορέας, αλλά το περιθώριο εμπλοκής της έχει περιοριστεί από την Ουάσινγκτον και το Τόκιο, οι οποίοι προτιμούν μια πιο πολεμοχαρή προσέγγιση. Τώρα, με την τριμερή εταιρική σχέση υπό την πίεση, η Κίνα θα μπορούσε να προσπαθήσει να κάνει μέτωπο με τη Νότια Κορέα, διακόπτοντας τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον και του Τόκιο να ακολουθήσουν πολιτικές σκληρής γραμμής.

Οι συνέπειες του εκκολαπτόμενου εμπορικού πολέμου Ιαπωνίας-Νότιας Κορέας για την Κίνα λιγότερο είναι λιγότερο ξεκάθαρες. Τα οικονομικά αντίποινα τύπου «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» θα μπορούσαν να καθυστερήσουν τις διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών [2] μεταξύ Κίνας, Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας, την οποία το Πεκίνο προωθεί εδώ και χρόνια. Ωστόσο, η Κίνα θα μπορούσε και πάλι να κεφαλαιοποιήσει τον οικονομικό αντίκτυπο της τρέχουσας διαμάχης, ιδίως την απόφαση της Ιαπωνίας να περιορίσει την πώληση στη Νότια Κορέα των τριών χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μικροτσίπ. Η πολύτιμη νοτιοκορεατική βιομηχανία της ηλεκτρονικών, συμπεριλαμβανομένου του γιγαντιαίου κατασκευαστή Samsung, βασίζεται σε αυτές τις εισαγωγές για την παραγωγή της. Οι εταιρείες θα πρέπει να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές και η Κίνα, η οποία παράγει επίσης τα εν λόγω χημικά προϊόντα, μπορεί να προχωρήσει για να καλύψει το κενό. Ο τελευταίος γύρος των εμπορικών περιορισμών από την Ιαπωνία, που ισχύει από τις 28 Αυγούστου, μπορεί να προκαλέσει παρόμοιες διαταραχές σε άλλους τομείς της οικονομίας της Νότιας Κορέας, αυξάνοντας ενδεχομένως την οικονομική εξάρτηση της Νότιας Κορέας [3] από τις κινεζικές εξαγωγές. Αυτή η εξάρτηση, με την σειρά της, θα μπορούσε να καταστήσει τη Νότια Κορέα πιο ευάλωτη στον οικονομικό καταναγκασμό, ένα εργαλείο που το Πεκίνο δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει στο παρελθόν.