Γιατί η Λατινική Αμερική ήταν έτοιμη για να εκραγεί | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί η Λατινική Αμερική ήταν έτοιμη για να εκραγεί

Η οικονομική δυσπραγία, παρά οι ξένες παρεμβάσεις, εξηγεί το ξεχείλισμα της οργής
Περίληψη: 

Η περιοχή δεν μπορεί απλώς να περιμένει μια άλλη άνθιση των εμπορευμάτων ή κάποια άλλη μαγική πηγή ανάπτυξης. Η παθητικότητα θα οδηγήσει μόνο σε έναν φαύλο κύκλο επιβραδυνόμενων οικονομιών, μείωσης της πίστης στην δημοκρατία, και ανόδου των λαϊκιστών ηγετών. Χρειάζονται φιλόδοξες και γενναίες μεταρρυθμίσεις.

Ο MOISÉS NAÍM είναι διακεκριμένος συνεργάτης του Carnegie Endowment for International Peace.
Ο BRIAN WINTER είναι αντιπρόεδρος για την Πολιτική στο Americas Society/Council of the Americas.

Σε έναν κόσμο που φλέγεται από διαμαρτυρίες, η Λατινική Αμερική ξεχωρίζει ως μια μαινόμενη τρομερή πυρκαγιά. Από την Βολιβία έως τον Ισημερινό, από την Αϊτή ως την Ονδούρα, οι τελευταίοι μήνες του 2019 έχουν δει τεράστιες, μερικές φορές βίαιες διαδηλώσεις που προκαλούνται από μια πραγματικά ζοφερή σειρά παραπόνων, συμπεριλαμβανομένης της εκλογικής νοθείας, της διαφθοράς και των αυξανόμενων τιμών των καυσίμων και [των εισιτηρίων] των δημοσίων μεταφορών. Ακόμη και η Χιλή, η φαινομενική όαση ηρεμίας και ευημερίας στην περιοχή, ξέσπασε σε διαδηλώσεις και ταραχές που άφησαν 20 νεκρούς και ανάγκασαν τον πρόεδρο Sebastián Piñera να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Είναι πλέον ανοιχτό το ερώτημα εάν κάποια χώρα στην περιοχή μπορεί να θεωρηθεί πραγματικά σταθερή.

19112019-1.jpg

Διαδηλωτής κρατά μια σημαία της Χιλής κατά την διάρκεια αντικυβερνητικής διαδήλωσης στο Σαντιάγκο, τον Οκτώβριο του 2019. Edgard Garrido / Reuters
-------------------------------------------------------------------

Η ραγδαία εξάπλωση μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εικόνων κτηρίων να καίγονται και πολιορκημένων αστυνομικών δυνάμεων ενέπνευσε μια ευρεία συζήτηση περί συνωμοσίας: Συγκεκριμένα, το ότι οι διαδηλώσεις σε όλο το ημισφαίριο είναι ενορχηστρωμένες από την Βενεζουέλα και την Κούβα. Αυτές οι σοσιαλιστικές δικτατορίες, λέει το σκεπτικό, είναι αποφασισμένες να αποσπάσουν την προσοχή από τις εσωτερικές κρίσεις τους με το να αποσταθεροποιήσουν τις δημοκρατίες στην περιοχή που κυβερνώνται από κεντροδεξιά κόμματα, όπως το Εκουαδόρ και η Χιλή. Ο Nicolás Maduro της Βενεζουέλας φάνηκε να επιβεβαιώνει την θεωρία όταν είπε σε ένα ακροατήριο [1] ότι «το σχέδιο πηγαίνει ακριβώς όπως ελπίζαμε» με «την ένωση των σοσιαλιστικών κινημάτων, των προοδευτικών, και των επαναστατών … της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής».

Ο Maduro έχει μια μακρά ιστορία να υπερεκτιμά την επιρροή του στην περιοχή, ελπίζοντας να εμφανιστεί παντοδύναμος στα μάτια των συμπατριωτών του και του κόσμου. Έχει επιπλέον κίνητρο να το πράξει τώρα, δεδομένης της σοβαρής οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης της Βενεζουέλας και της συνεχιζόμενης απειλής για την κυριαρχία του από τον Juan Guaidó, ο οποίος αναγνωρίζεται ως νόμιμος πρόεδρος της χώρας από δεκάδες κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Κούβα αντιμετωπίζει επίσης δύσκολες οικονομικές εποχές [2], εξαιτίας εν μέρει των κυρώσεων από την διοίκηση Trump. Τούτου λεχθέντος, πολυάριθμες αξιόπιστες φωνές, όπως ο υπουργός Εξωτερικών της Αργεντινής, Jorge Faurie [3], και ο Luis Almagro, ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών, έχουν καταγγείλει [4] αυτό που θεωρούν ως σαφή παρέμβαση της Βενεζουέλας και της Κούβας στις πρόσφατες ταραχές της περιοχής. Και στο αποκορύφωμα των ταραχών στο Εκουαδόρ στις αρχές Οκτωβρίου, ο υπουργός Εσωτερικών της χώρας δήλωσε [5] ότι είχαν συλληφθεί στο αεροδρόμιο 17 άτομα, «οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Βενεζουελάνοι … μεταφέροντας πληροφορίες σχετικά με τις διαδηλώσεις».

Σε αυτό το πρώιμο στάδιο, είναι αδύνατο να πούμε πόσο σημαντική είναι η ξένη παρέμβαση στην ανάφλεξη ή την διατήρηση των διαδηλώσεων. Για να αναφερθεί ένα παράδειγμα, σύμφωνα με την χιλιανή εφημερίδα La Tercera [6], η αστυνομία της Χιλής έχει εντοπίσει αρκετούς Βενεζουελάνους και Κουβανούς οι οποίοι συμμετείχαν σε βίαιες επιθέσεις στο Σαντιάγκο στα μέσα Οκτωβρίου. Αλλά η κλίμακα και η αδυσώπητη φύση των διαδηλώσεων, που έφεραν πάνω από ένα εκατομμύριο (από τα συνολικά 18 εκατομμύρια) πολιτών της Χιλής στους δρόμους στις 25 Οκτωβρίου, δείχνουν ότι οι αιτίες είναι μεγάλες και διαρθρωτικές. Η εστίαση στις θεωρίες συνωμοσίας, επιπλέον, διακινδυνεύει να προσφέρει στους πολιτικούς και σε άλλες ελίτ έναν βολικό αποδιοπομπαίο τράγο.

Είτε οι ξένοι υποκινητές (agitators, αγκιτάτορες) δημιουργούν είτε όχι τους σπινθήρες, μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής είχε ήδη αρχίσει να φλέγεται. Αφότου μια άνθιση [των τιμών] των εμπορευμάτων στα πρώτα χρόνια αυτής της χιλιετίας δημιούργησε προσδοκίες υψηλότερες από ποτέ, μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής εισήλθε σε μια μακρά περίοδο απογοητευτικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο της στασιμότητας των μισθών και του αυξανόμενου κόστους ζωής, οι δυσπραγίες όπως η ανισότητα και η διαφθορά για πολλούς ανθρώπους έχουν γίνει δυσκολότερες να τις καταπιούν. Ταυτόχρονα, οι Λατινοαμερικανοί έχουν γίνει από τους πιο αφοσιωμένους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης [7] στον κόσμο. Παρακολουθούσαν καθώς ξέσπαγαν διαδηλώσεις από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Βηρυτό και την Βαρκελώνη. Κάποιοι αναμφισβήτητα αναρωτήθηκαν: Γιατί όχι και εμείς;

ΑΦΡΑΓΚΟΙ, ΑΗΔΙΑΣΜΕΝΟΙ

Οι διαδηλώσεις που μαίνονται τώρα σε μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής προέρχονται από διαφορετικές θρυαλλίδες αλλά συνδέονται με έναν ενιαίο κοινό παρονομαστή: Την οικονομική κακουχία. Κατά μέσο όρο, οι οικονομίες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής θα αναπτυχθούν κατά μόλις 0,2% το 2019, [κάτι που είναι] οι χειρότερες επιδόσεις οποιασδήποτε μεγάλης περιοχής στον κόσμο, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αντίθετα, οι αναδυόμενες αγορές παγκοσμίως αναμένεται να αναπτυχθούν κατά 3,9% φέτος, οικοδομώντας σε αρκετά χρόνια σταθερής ανάπτυξης, παρά τους αντίθετους ανέμους από τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας.