Η αντίδραση του Ιράν στο χτύπημα κατά του Soleimani θα οδηγήσει σε πόλεμο; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αντίδραση του Ιράν στο χτύπημα κατά του Soleimani θα οδηγήσει σε πόλεμο;

Τι είναι πιθανό να κάνει η Τεχεράνη στην συνέχεια
Περίληψη: 

Εάν η διοίκηση του Trump είναι έξυπνη, θα κάνει ό, τι μπορεί για να ενισχύσει τις εγκαταστάσεις των ΗΠΑ και να προστατεύσει τους Αμερικανούς, ενώ θα απορροφά μερικά από τα αναπόφευκτα χτυπήματα που έρχονται. Θα πρέπει επίσης να προσεγγίσει το Ιράν για να προσπαθήσει να αποκλιμακώσει.

Ο ILAN GOLDENBERG είναι διευθυντής του Προγράμματος Ασφαλείας της Μέσης Ανατολής στο Center for a New American Security. Υπηρέτησε προηγουμένως ως αρχηγός ομάδας για το Ιράν στο Γραφείο του Υφυπουργού Άμυνας για την Πολιτική.

Ο Qasem Soleimani, διοικητής του Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς, Δύναμη Quds, ήταν ένα από τα πιο επιφανή και δημοφιλή στοιχεία στην Ισλαμική Δημοκρατία και μια ιδιαίτερη νέμεση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ηγήθηκε της ιρανικής εκστρατείας εξοπλισμού και εκπαίδευσης σιιτικών στρατιωτικών ομάδων στο Ιράκ -πολιτοφυλακές που ευθύνονται για τους θανάτους περίπου 600 Αμερικανών στρατιωτικών από το 2003 έως το 2011- και έγινε στην συνέχεια ο κύριος προμηθευτής της ιρανικής πολιτικής επιρροής στο Ιράκ, κυρίως μέσω των προσπαθειών του να καταπολεμήσει το Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Ηγήθηκε των πολιτικών του Ιράν για να εξοπλιστεί και να υποστηριχθεί ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ-Άσαντ, μεταξύ άλλων αναπτύσσοντας περίπου 50.000 ισλαμιστές μαχητές στην Συρία. Ήταν ο βασικός άνθρωπος για την σχέση του Ιράν με την Χεζμπολάχ στον Λίβανο, βοηθώντας τον εφοδιασμό της οργάνωσης με πυραύλους και ρουκέτες ώστε να απειλήσει το Ισραήλ. Καθοδήγησε την στρατηγική του Ιράν για να εξοπλιστούν οι Χούθι στην Υεμένη. Για όλους αυτούς τους λόγους και για περισσότερους, ο Σολεϊμανί ήταν λατρεμένος ήρωας στο Ιράν και σε ολόκληρη την περιοχή.

07012020-1.jpg

Ο Soleimani στην Τεχεράνη, στο Ιράν, το 2016. Office of the Iranian Supreme Leader
---------------------------------------------------------

Εν ολίγοις, οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν ένα βήμα εξαιρετικής κλιμάκωσης με το να φονεύσουν έναν από τους σημαντικότερους και πιο ισχυρούς άνδρες στη Μέση Ανατολή.

Η διοίκηση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, υποστηρίζει ότι ο Σολεϊμανί ήταν τρομοκράτης και ότι ο φόνος του ήταν μια αμυντική ενέργεια που σταμάτησε μια επικείμενη επίθεση. Και οι δύο αυτοί ισχυρισμοί μπορεί να είναι αληθείς ή όχι, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα αισθάνονταν ποτέ αναγκασμένες να ενεργήσουν εναντίον του Ιρανού στρατηγού, αν δεν ήταν η απερίσκεπτη πολιτική που ακολούθησε η διοίκηση από τότε που ανέλαβε καθήκοντα. Τον Μάιο του 2018, ο Τραμπ αποχώρησε από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και υιοθέτησε μια πολιτική «μέγιστης πίεσης» οικονομικών κυρώσεων κατά του Ιράν. Για έναν χρόνο, το Ιράν ανταποκρίθηκε με αυτοσυγκράτηση σε μια προσπάθεια να απομονώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες διπλωματικά και να κερδίσει οικονομικές παραχωρήσεις από άλλα μέρη της πυρηνικής συμφωνίας.

Αλλά η συγκρατημένη προσέγγιση απέτυχε να αποφέρει σημαντικά οφέλη. Μέχρι τον Μάιο του 2019, η Τεχεράνη είχε επιλέξει αντί γι’ αυτό να παραβιάσει την συμφωνία και να κλιμακώσει τις εντάσεις στην περιοχή. Πρώτα ήρθαν ιρανικές επιθέσεις με νάρκες κατά της διεθνούς ναυτιλίας τον Μάιο και τον Ιούνιο. Στην συνέχεια, το Ιράν κατέρριψε ένα αμερικανικό drone, σχεδόν πυροδοτώντας μια ανοικτή σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τον Σεπτέμβριο, ιρανικοί πύραυλοι χτύπησαν την [πετρελαϊκή] μονάδα Abqaiq στην Σαουδική Αραβία -αναμφισβήτητα το σημαντικότερο κομμάτι της πετρελαϊκής υποδομής στον κόσμο. Σιιτικές ομάδες πολιτοφυλακής άρχισαν να εκτοξεύουν ρουκέτες κατά αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ, οδηγώντας τελικά στον θάνατο ενός Αμερικανού εργολάβου την περασμένη εβδομάδα. Τα αντίποινα χτυπήματα των ΗΠΑ μάς έφεραν τελικά στον φόνο του Soleimani.

07012020-2.jpg

Αστυνομικοί διαδηλώνουν για τον φόνο του Soleimani στην Τεχεράνη, στο Ιράν, τον Ιανουάριο του 2020. Nazanin Tabatabaee / Wana News Agency
-----------------------------------------------------

Το πιο σημαντικό ερώτημα τώρα είναι πώς θα ανταποκριθεί το Ιράν. Η συμπεριφορά της Ισλαμικής Δημοκρατίας τους τελευταίους μήνες και στη μακρά ιστορία της υποδηλώνει ότι μπορεί να μην βιαστεί να αντιδράσει. Αντίθετα, θα επιλέξει προσεκτικά και υπομονετικά μια προσέγγιση που θεωρεί αποτελεσματική και πιθανότατα θα προσπαθήσει να αποφύγει έναν πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρ' όλα αυτά, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών αποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος εσφαλμένου υπολογισμού είναι εξαιρετικά υψηλός. Ο Σολεϊμανί σαφώς δεν πίστευε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επρόκειτο να κλιμακώσουν δραματικά αλλιώς δεν θα άφηνε τον εαυτό του τόσο ευάλωτο, σε απόσταση αναπνοής από τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ στο Ιράκ. Από την πλευρά του, ο Τραμπ ήταν ανένδοτος για το ότι δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να ξεκινήσει έναν νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή -και όμως, εδώ βρισκόμαστε στο γκρεμό.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει, τουλάχιστον, να αναμένουν ότι θα έρθουν σε σύγκρουση με τις σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ οι οποίες θα στοχεύσουν δυνάμεις, διπλωμάτες και πολίτες των ΗΠΑ. Το Ιράκ είναι το θέατρο όπου πραγματοποιήθηκε το χτύπημα των ΗΠΑ και ως εκ τούτου ο πιο λογικός τόπος για να ανταποκριθεί αμέσως το Ιράν. Επιπλέον, οι ομάδες πολιτοφυλακών έχουν κλιμακώσει ήδη τις δραστηριότητές τους τούς τελευταίους έξι μήνες. Είναι μεταξύ των πιο γρήγορων σε αντιδράσεις πληρεξούσιων του Ιράν και θα είναι ιδιαίτερα παρακινημένοι, δεδομένου ότι ο Abu Mahdi al-Muhandis, ένας από τους κορυφαίους διοικητές τους, σκοτώθηκε στο χτύπημα μαζί με τον Σολεϊμανί.

Το αν η ύπαρξη μιας παρουσίας των ΗΠΑ στο Ιράκ εξακολουθεί να είναι βιώσιμη παραμένει ένα ανοικτό ερώτημα. Η κατάσταση της ασφάλειας, η οποία είναι σίγουρα τώρα περίπλοκη, δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Ο φόνος ήταν μια τόσο ακραία παραβίαση της ιρακινής κυριαρχίας -πραγματοποιηθείς μονομερώς, χωρίς την συναίνεση του ιρακινού κράτους- που οι Ιρακινοί αξιωματούχοι θα υποστούν τεράστια πολιτική πίεση για να εξώσουν τις δυνάμεις των ΗΠΑ. Πολλοί Ιρακινοί δεν έχουν καμία αγάπη ούτε για τις Ηνωμένες Πολιτείες ούτε για το Ιράν. Απλώς θέλουν να έχουν την πατρίδα τους πίσω για τον εαυτό τους και φοβούνται ότι θα βρεθούν στη μέση μιας αντιπαράθεσης ΗΠΑ-Ιράν. Η σημερινή κατάσταση θα μπορούσε να μετατραπεί στο χειρότερο πιθανό σενάριο γι’ αυτούς τους πολίτες.