Η νέα επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η νέα επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις

Το μέλλον του πολέμου μοιάζει με επιστημονική φαντασία

Είναι ακόμη δυνατό οι Ηνωμένες Πολιτείες να προσαρμοστούν και να πετύχουν, αλλά η κλίμακα των απαιτούμενων αλλαγών είναι τεράστια. Το παραδοσιακό μοντέλο της αμερικανικής στρατιωτικής ισχύος έχει διαταραχθεί, με τον τρόπο που το επιχειρηματικό μοντέλο των [κινηματογραφικών ταινιών] Blockbuster διαταράχθηκε μέσα από την άνοδο της Amazon και του Netflix. Ένας στρατός που αποτελείται από μικρό αριθμό μεγάλων, δαπανηρών, βαρέως επανδρωμένων και δύσκολα αντικαταστάσιμων συστημάτων δεν θα επιβιώσει σε μελλοντικά πεδία μάχης, όπου σμήνη ευφυών μηχανών θα καταφέρνουν βία με μεγαλύτερο όγκο και υψηλότερη ταχύτητα από ποτέ άλλοτε. Η επιτυχία θα απαιτήσει ένα διαφορετικό είδος στρατού, ο οποίος θα βασίζεται σε μεγάλο αριθμό μικρών, φθηνών, αναλώσιμων και ιδιαίτερα αυτόνομων συστημάτων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα χρήματα, το ανθρώπινο κεφάλαιο και την τεχνολογία για να συναρμόσουν αυτό το είδος στρατού. Το ερώτημα είναι αν έχουν την φαντασία και την αποφασιστικότητα.

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ, ΠΑΛΑΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Η τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence, ΑΙ) [4] και άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται ο πόλεμος, αλλά δεν θα αλλάξουν την φύση του. Είτε πρόκειται για ξύλινα τόξα είτε για πηγαίο κώδικα (source code), ο πόλεμος θα είναι πάντα βίαιος, πολιτικά παρακινημένος, και θα αποτελείται από τις ίδιες τρεις στοιχειώδεις λειτουργίες που μαθαίνουν οι νεοστρατολογηθέντες στην βασική εκπαίδευση: Κινήσου, πυροβόλησε, και επικοινώνησε.

Η κίνηση στις εχθροπραξίες συνεπάγεται την απόκρυψη και την επιδίωξη (οι επιτιθέμενοι προσπαθούν να αποφύγουν να ανιχνευθούν˙ οι αμυνόμενοι προσπαθούν να τους ανιχνεύσουν) διείσδυσης και την απώθηση (οι επιτιθέμενοι προσπαθούν να εισέλθουν στον χώρο των αντιπάλων˙ οι αμυνόμενοι προσπαθούν να τους αρνηθούν την πρόσβαση). Αλλά σε έναν κόσμο που γίνεται ένας γιγαντιαίος αισθητήρας, η απόκρυψη και η διείσδυση -ποτέ εύκολα πράγματα στον πόλεμο- θα είναι πολύ πιο δύσκολα, αν όχι αδύνατα. Η ποσότητα των δεδομένων που παράγονται από δικτυωμένες συσκευές, το λεγόμενο Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things) [5], είναι σε πορεία τριπλασιασμού μεταξύ του 2016 και του 2021. Σημαντικότερο είναι ότι ο πολλαπλασιασμός των χαμηλού κόστους εμπορικών αισθητήρων που μπορούν να ανιχνεύσουν περισσότερα πράγματα με μεγαλύτερη σαφήνεια σε μεγαλύτερες αποστάσεις, εξασφαλίζει ήδη παγκόσμια εποπτεία σε πραγματικό χρόνο από όση υπήρξε οποτεδήποτε άλλοτε στην ιστορία. Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως στο διάστημα. Στο παρελθόν, το υψηλό κόστος της εκτόξευσης δορυφόρων απαιτούσε να είναι μεγάλοι, δαπανηροί και σχεδιασμένοι να περιστρέφονται για δεκαετίες. Όμως, καθώς η πρόσβαση στο διάστημα γίνεται φθηνότερη, οι δορυφόροι γίνονται όλο και περισσότερο σαν τα κινητά τηλέφωνα -μαζικές συσκευές που χρησιμοποιούνται για μερικά χρόνια και στην συνέχεια αντικαθίστανται. Οι εμπορικές εταιρίες διαστήματος διαθέτουν ήδη εκατοντάδες μικρούς, φθηνούς δορυφόρους. Σύντομα, θα υπάρχουν χιλιάδες τέτοιοι δορυφόροι, παρέχοντας μια αδιάκοπη ματιά σε ολόκληρο τον κόσμο. Η τεχνολογία stealth ζει με δανεικό χρόνο.

Πέρα από όλα αυτά, οι κβαντικοί αισθητήρες [6] -που χρησιμοποιούν τις παράξενες ιδιότητες των υποατομικών σωματιδίων, όπως την ικανότητά τους να βρίσκονται σε δύο διαφορετικά σημεία ταυτόχρονα- θα είναι τελικά σε θέση να ανιχνεύσουν διαταραχές στο περιβάλλον, όπως η μετατόπιση αέρα γύρω από αεροσκάφη ή του νερού γύρω από υποβρύχια. Οι κβαντικοί αισθητήρες θα είναι πιθανώς η πρώτη χρήσιμη εφαρμογή της κβαντικής επιστήμης, και αυτή η τεχνολογία είναι ακόμα πολλά χρόνια μακριά. Αλλά από την στιγμή που οι κβαντικοί αισθητήρες μπουν στο πεδίο, δεν θα υπάρχει πουθενά να κρυφτεί κανείς.

Το μέλλον της κίνησης θα χαρακτηρίζεται επίσης από μια επιστροφή των μαζών στο πεδίο της μάχης, μετά από πολλές δεκαετίες κατά τις οποίες η τάση κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση -προς την έμφαση στην ποιότητα έναντι της ποσότητας- καθώς η τεχνολογία επιτρέπει περισσότερα συστήματα να τεθούν σε κίνηση και να παραμείνουν σε κίνηση σε περισσότερες θέσεις. Οι πανταχού παρόντες αισθητήρες θα παράγουν εκθετικά μεγαλύτερες ποσότητες δεδομένων, οι οποίες με την σειρά τους θα οδηγήσουν τόσο στην εξέλιξη όσο και στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Καθώς οι μηχανές καθίστανται πιο αυτόνομες, οι στρατοί θα είναι σε θέση να παρατάξουν περισσότερες από αυτές σε μικρότερα μεγέθη και με χαμηλότερο κόστος. Οι νέες εξελίξεις στην παραγωγή και αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας και στην υπερ-υπερηχητική πρόωση (hypersonic propulsion) θα επιτρέψουν σε αυτά τα μικρότερα συστήματα να ταξιδεύουν μακρύτερα και ταχύτερα από ποτέ. Εκεί που κάποτε υπήρχε ένα αντιτορπιλικό, για παράδειγμα, στο εγγύς μέλλον θα μπορούσε να υπάρχουν δεκάδες αυτόνομα σκάφη που είναι παρόμοια με πυραυλακάτους, έτοιμα να χτυπήσουν καθώς οι στόχοι θα αναδύονται.

Η τεχνολογία θα μεταμορφώσει επίσης τον τρόπο με τον οποίο τα συστήματα αυτά θα παραμένουν σε κίνηση. Η εφοδιαστική (logistics) -η ικανότητα να προμηθεύεις δυνάμεις με τρόφιμα, καύσιμα και αντικαταστάσεις- είναι παραδοσιακά ο περιοριστικός παράγοντας στον πόλεμο. Αλλά οι αυτόνομοι στρατοί θα χρειαστούν λιγότερα καύσιμα και καθόλου τροφή. Οι προηγμένες μέθοδοι κατασκευής, όπως η εκτύπωση 3-D, θα μειώσουν την ανάγκη για μεγάλα, επικίνδυνα και δαπανηρά δίκτυα στρατιωτικής εφοδιαστικής, με το να επιτρέπουν την παραγωγή σύνθετων αγαθών στο σημείο της ζήτησης γρήγορα, φθηνά και εύκολα.