Η πανδημία αποκαλύπτει τους κινδύνους της άτυπης οικονομίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η πανδημία αποκαλύπτει τους κινδύνους της άτυπης οικονομίας

Και δεν είναι μόνο οι αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν το πρόβλημα
Περίληψη: 

Τα μέτρα που έλαβαν πολλές χώρες για την καταπολέμηση της πανδημίας έχουν απειλήσει τον βιοπορισμό των άτυπα εργαζομένων και τους ώθησαν περαιτέρω στην φτώχεια, την πείνα και την έλλειψη στέγης. Σε λίγες μόνο εβδομάδες, εκατομμύρια άτυπες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί και εκατομμύρια άλλες έχουν τεθεί σε κίνδυνο.

Η PASCALE JOASSART-MARCELLI είναι καθηγήτρια Γεωγραφίας και διευθύντρια του Προγράμματος Αστικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο.

Ο καινοφανής κορωνοϊός έχει σπείρει το χάος στην παγκόσμια οικονομία, κλείνοντας επιχειρήσεις, διακόπτοντας αλυσίδες εφοδιασμού και κάνοντας εκατομμύρια ανθρώπους να χάσουν την δουλειά τους. Ωστόσο, η πανδημία ήταν ιδιαίτερα καταστροφική για τα περίπου δύο δισεκατομμύρια άτυπα εργαζομένους στον κόσμο, οι οποίοι αποτελούν χονδρικά το 60% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού και συχνά κερδίζουν λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα. Αυτοί οι εργαζόμενοι, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, αντιμετωπίζουν μια επικείμενη οικονομική καταστροφή.

Σε αντίθεση με τους εργαζόμενους στην επίσημη οικονομία, οι οποίοι επωφελούνται από νομική και κοινωνική προστασία, οι άτυπα [ή ανεπίσημα] εργαζόμενοι κερδίζουν τα προς το ζην χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Είναι ως επί το πλείστον γυναίκες και ως επί το πλείστον αυτοαπασχολούμενοι, εργαζόμενοι σε επαγγέλματα τόσο ποικίλα όσο η πωλήσεις στον δρόμο, η οικιακή εργασία, οι μεταφορές, και η συλλογή απορριμμάτων. Μερικοί εργάζονται επίσης ως ημερομίσθιοι εργάτες εκτός μισθολογίου σε εργοστάσια, αγροκτήματα και άλλες επίσημες επιχειρήσεις που δεν επεκτείνουν τα πλήρη δικαιώματα ή την προστασία σε όλους τους υπαλλήλους τους. Τα μέτρα που έλαβαν πολλές χώρες για την καταπολέμηση της πανδημίας -συμπεριλαμβανομένων των lockdown που εφαρμόστηκαν χωρίς σημαντική βοήθεια για εκείνους των οποίων επηρεάζονται οι θέσεις εργασίας- έχουν απειλήσει τον βιοπορισμό των άτυπα εργαζομένων και τους ώθησαν περαιτέρω στην φτώχεια, την πείνα και την έλλειψη στέγης. Σε λίγες μόνο εβδομάδες, εκατομμύρια άτυπες θέσεις εργασίας [1] έχουν χαθεί και εκατομμύρια άλλες έχουν τεθεί σε κίνδυνο.

19052020-1.jpg

Ποδηλάτες delivery εργάζονται κατά την διάρκεια του lockdown λόγω κορωνοϊού, στο Μάντσεστερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον Απρίλιο του 2020. Steve Forrest / Panos Pictures / Redux
-------------------------------------------------------------

Αλλά η κρίση στην άτυπη οικονομία δεν επηρεάζει μόνο τις φτωχές χώρες -πλήττει και τις πλούσιες. Σχεδόν το ένα πέμπτο του συνόλου των εργαζομένων στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι άτυποι και είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην απειλή για την υγεία που δημιουργεί ο νέος κορωνοϊός καθώς και στις οικονομικές συνέπειές του. Η δημοφιλής εικόνα του άτυπου Αμερικανού εργαζόμενου μπορεί τώρα να είναι εργάτης στην τεχνολογικά ενεργοποιημένη «gig economy» [στμ: οικονομία της μερικής απασχόλησης] -όπως οδηγός για την Uber ή την Lyft- αλλά η μετάβαση προς μια ευρύτερη άτυπη οικονομία ξεκίνησε υπό τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ronald Reagan. Οι κανονισμοί για τους εργοδότες χαλάρωσαν μετά το 1980, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να ξεφορτώσουν σταδιακά τα ρίσκα τους στους υπεργολάβους, τους ημερομίσθιους εργάτες, και άλλους «ευέλικτους» εργαζόμενους. Η έλλειψη προστασίας των εργαζομένων κάνει τώρα την κρίση του κορωνοϊού ιδιαίτερα οξεία στις Ηνωμένες Πολιτείες: Δεν είναι απλώς μια κρίση υγείας ή μια οικονομική κρίση, αλλά μια βαθύτερη κοινωνική κρίση που χτίζεται επί δεκαετίες.

Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΑΤΥΠΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο, η πανδημία έχει αποκαλύψει παγιωμένες κοινωνικές ανισότητες. Στην Ινδία, όπου πάνω από το 90% των θέσεων εργασίας είναι άτυπες, ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ΔΟΕ) εκτιμά ότι περισσότεροι από 400 εκατομμύρια εργαζόμενοι είναι πιθανό να βυθιστούν σε βαθιά φτώχεια (που ορίζεται ως ότι κερδίζουν λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα) χάρη στο πανεθνικό lockdown που ανακοινώθηκε στις 24 Μαρτίου. Η ύπαρξη μεγάλων άτυπων οικονομιών σε πολλές φτωχές χώρες αυξάνει επίσης τον κίνδυνο να εξαπλωθεί η COVID-19, η ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορωνοϊό, μεταξύ των πιο ευάλωτων εργαζομένων, οι οποίοι εξαρτώνται από τα καθημερινά έσοδα και δεν μπορούν να σταματήσουν να εργάζονται. Οι άτυποι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν ήδη δυσμενείς συνθήκες υγείας, όπως κακή διατροφή, περιορισμένη πρόσβαση σε αποχέτευση και χρόνιες ασθένειες που συνδέονται με την ρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτων. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι άτυποι εργαζόμενοι έχουν ηγηθεί διαδηλώσεων απαιτώντας έκτακτη δημόσια βοήθεια στην Κολομβία, το Μαλάουι, την Ουγκάντα και αλλού. Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν κάνει μικρά βήματα για να υποστηρίξουν τους άτυπους εργαζόμενους κατά την διάρκεια της κρίσης. Για παράδειγμα, στο Περού, όπου σχεδόν τα τρία τέταρτα των θέσεων εργασίας είναι άτυπες, η κυβέρνηση προσέφερε στους φτωχότερους εργαζόμενους μια εφάπαξ πληρωμή περίπου 100 δολαρίων. Αλλά πολλές χώρες έχουν κάνει ελάχιστα ή τίποτα για να βοηθήσουν αυτούς τους εργαζομένους να αντιμετωπίσουν την πανδημία.