Η Κίνα έχει σχέδια για την δημοκρατία στη Νοτιοανατολική Ασία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Κίνα έχει σχέδια για την δημοκρατία στη Νοτιοανατολική Ασία

Η βάση στην Καμπότζη είναι μόνο η αρχή

Τον Ιανουάριο του 2019, ο Dan Coats, τότε διευθυντής εθνικών πληροφοριών των ΗΠΑ, προειδοποίησε [1] την Επιτροπή Πληροφοριών της Γερουσίας ότι η «διολίσθηση της Καμπότζης προς τον αυταρχισμό» θα μπορούσε να επιτρέψει στην Κίνα να δημιουργήσει στρατιωτική παρουσία στην χώρα. Μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα και την πολιτική ανεξαρτησία πολλών εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Μια ένοπλη κινεζική παρουσία στο έδαφος της Καμπότζης θα παραβίαζε το σύνταγμα της Καμπότζης, καθώς και τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Παρισιού του 1991 που τερμάτισαν τον μακρό εμφύλιο πόλεμό της. Βεβαίως, το Πεκίνο είναι η μεγαλύτερη πηγή βοήθειας, πιστώσεων και επενδύσεων της Καμπότζης και το διεφθαρμένο, αυταρχικό καθεστώς του Καμποτζιανού πρωθυπουργού, Hun Sen, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην κινεζική προστασία. Όμως, το να επιτραπούν τα κινέζικα στρατεύματα στην Καμπότζη είναι μια πολιτική «κόκκινη γραμμή» που δεν μπορεί ο Χουν Σεν να διακινδυνεύσει να την περάσει, τουλάχιστον δημόσια.

11062020-1.jpg

Σύμβουλοι του κινεζικού στρατού περπατούν με αποφοίτους του Ινστιτούτου του Στρατού του Καμπότζης κατά την διάρκεια τελετής αποφοίτησης στο Kampong Speu, στην Καμπότζη, τον Μάρτιο του 2015. Samrang Pring / Reuters
-----------------------------------------------------------------

Αξιωματούχοι της άμυνας της Καμπότζης χλεύασαν την δήλωση του αρχηγού των [υπηρεσιών] πληροφοριών των ΗΠΑ ως «ψεύτικες ειδήσεις». [2] Ο Χουν Σεν, επίσης, εξέδωσε σφοδρές διαψεύσεις, διακηρύσσοντας επανειλημμένα ότι το σύνταγμα της Καμπότζης απαγορεύει ξένες βάσεις –ως σαν η ίδια η ύπαρξη της απαγόρευσης να έκανε αδύνατη την παρουσία κινεζικών στρατευμάτων. Ωστόσο, πρόσφατες αναφορές έδειξαν ότι οι δύο χώρες έχουν υπογράψει μια μυστική συμφωνία [3] που δίνει στον κινεζικό στρατό αποκλειστική πρόσβαση στη ναυτική βάση Ream της Καμπότζης, και ένα έγγραφο που διέρρευσε [4] περιγράφει λεπτομερώς μια προηγούμενη μη κοινοποιηθείσα επίσκεψη που έκανε μια ομάδα κινεζικών στρατιωτικών επιθεωρητών στην Καμπότζη.

Οι κυβερνήσεις της Καμπότζης και της Κίνας συνεχίζουν να υπερασπίζονται τα τεράστια έργα επενδύσεων και υποδομών της Κίνας στην Καμπότζη ως ειρηνικές προσπάθειες για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, της απασχόλησης και του εμπορίου. Ωστόσο, μια στρατιωτική παρουσία στην ακτή της Καμπότζης θα επέκτεινε σημαντικά την ικανότητα της Κίνας να προβάλλει ισχύ στην περιοχή, και υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία που δείχνουν ότι η Κίνα επιδιώκει κρυφά αυτόν τον στρατηγικό στόχο, μέσω έργων διπλής χρήσης. Πράγματι, η τεράστια κλίμακα ορισμένων κινεζικών κατασκευαστικών έργων που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη στην Καμπότζη -όπως ο νέος διάδρομος [αεροδρομίου] και το λιμάνι βαθέων υδάτων στην επαρχία Koh Kong και το νέο θέρετρο στο νησί Koh Rong [5]- υπονοεί εντόνως ότι σχεδιάστηκαν με γνώμονα τις ανάγκες του στρατού της Κίνας, και όχι της τουριστικής βιομηχανίας της Καμπότζης.

ΜΙΑ ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το ιστορικό της Κίνας δίνει στον κόσμο λόγους ανησυχίας για τις προθέσεις της στην Καμπότζη. Όταν ο πρόεδρος της Κίνας, Xi Jinping, παρουσίασε την κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road Initiative (BRI) το 2013, την προώθησε ως προσπάθεια οικοδόμησης ήπιας ισχύος διεθνώς μέσω μεγάλων έργων υποδομών και δανείων προς αναπτυσσόμενες χώρες. Ωστόσο, ο Xi έκτοτε έχει επικεντρώσει την προσοχή του σε μια στρατηγική στρατιωτικο-πολιτικής συγχώνευσης [6] που έχει συστηματικά διαγράψει την απόσταση μεταξύ των εγχώριων τομέων εμπορίου και άμυνας της Κίνας. Με αυτόν τον τρόπο, η πολιτική αυτή έχει επίσης διαβρώσει την [διαχωριστική] γραμμή μεταξύ της κινεζικής ήπιας ισχύος και της σκληρής ισχύος στο εξωτερικό.

Ως αποτέλεσμα των νόμων που θέσπισε η κυβέρνηση Xi το 2015 και το 2016, τα κινεζικά φορτηγά πλοία πρέπει τώρα να κατασκευάζονται σύμφωνα με στρατιωτικά πρότυπα, και οι κινεζικές πολιτικές εταιρείες που ασχολούνται με την διεθνή ναυτιλία υποχρεούνται να παρέχουν προμήθειες σε κινεζικά στρατιωτικά πλοία όταν χρειάζεται. Στα αμφισβητούμενα ύδατα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, ακόμη και τα κινεζικά αλιευτικά σκάφη [7] χρησιμοποιήθηκαν για την επιβολή των εδαφικών ισχυρισμών της Κίνας.

Οι επενδύσεις της BRI, εν τω μεταξύ, προσφέρουν στο Πεκίνο όχι μόνο οικονομικές συνεργασίες με κυβερνήσεις αλλά επίσης ένα πλαίσιο στρατιωτικής συνεργασίας. Το Κέντρο Προηγμένων Αμυντικών Μελετών (Center for Advanced Defense Studies) [8] διαπίστωσε το 2017 ότι η Κίνα, με το να επενδύει σε εμπορικά λιμάνια στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, τακτικά τοποθετεί τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας σε υψηλότερη προτεραιότητα από την οικονομική ανάπτυξη. Και όπως σημείωσε το Ίδρυμα Brookings [9] τον Σεπτέμβριο του 2019 για τις επενδύσεις της κινεζικής BRI, «Αυτά τα έργα υποδομής είναι ταχύτερα στην κατασκευή τους, ευκολότερα να τεθούν σε λειτουργία από όσο οι κανονικές στρατιωτικές βάσεις, πολύ λιγότερο ακριβά για να εγκατασταθούν και να συντηρούνται και, πέρα απ’ όλα αυτά, ουσιαστικά κινεζικής ιδιοκτησίας».

Μέσω των επενδυτικών έργων της BRI, ιδίως σε λιμάνια και παράκτιες περιοχές, η κινεζική κυβέρνηση κατασκευάζει μια ισχυρή υποδομή σε στρατηγικές ξένες τοποθεσίες, ακόμη και όταν εύλογα αρνείται ότι αυτές οι προσπάθειες εξυπηρετούν οποιοδήποτε στρατιωτικό σκοπό. Επιπλέον, λόγω των επενδύσεων, η Κίνα έχει πλέον εκτεταμένα οικονομικά συμφέροντα για να προστατεύσει -και για τα οποία χρειάζεται και μπορεί να δικαιολογήσει την ανάπτυξη εγγύς αμυντικών δυνατοτήτων. Από εκεί, η ανάπτυξη επιθετικών δυνατοτήτων θα απαιτήσει σχετικά μικρή επιπλέον επένδυση. Καθώς η Κίνα επεκτείνει την παρουσία της στο εξωτερικό, αυτά τα αυτοενισχυόμενα βήματα γίνονται ένα καθιερωμένο μοτίβο.

Το 2013, η Κίνα ξεκίνησε ένα μεγάλο έργο βυθοκόρησης και αποκατάστασης γης στα νησιά Spratly, μια αμφισβητούμενη αλυσίδα μικροσκοπικών ατόλων και κοραλλιογενών υφάλων στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Το Πεκίνο αρνήθηκε αρχικά ότι σκόπευε να στρατιωτικοποιήσει το αρχιπέλαγος. Με το να κατασκευάζει τεχνητά νησιά και να τα εξοπλίζει με αεροδρόμια, η κινεζική κυβέρνηση επέμεινε ότι εννοούσε να προστατεύει τους εύθραυστους υφάλους και επιτρέπει την άμεση βοήθεια σε αναξιοπαθούντα πλοία. Η Κίνα τελικά αναγνώρισε ότι τα νησιά εξυπηρετούσαν στρατιωτικό σκοπό, αλλά υποστήριξε ότι ήταν καθαρά αμυντικός. Το Πεκίνο επέμεινε σε αυτήν την ιστορία, ακόμη και κατά την εγκατάσταση μιας μεγάλης δύναμης μαχητικών αεροσκαφών και πυραύλων κρουζ στα Spratly.

Ένα παρόμοιο μοτίβο δημόσιας άρνησης και συσκότισης περιβάλλει την πρώτη -και μέχρι σήμερα, μοναδική- επίσημη στρατιωτική βάση στο εξωτερικό, χτισμένη στο Τζιμπουτί, στο Κέρας της Αφρικής. Η Κίνα είχε επενδύσει σημαντικά στο Τζιμπουτί από το 2000, καλλιεργώντας επιρροή επί της κυβέρνησής του, κραδαίνοντας δελεαστικά δάνεια που δεν θα μπορούσε ποτέ να εξοφλήσει. Αλλά επί χρόνια, η κινεζική κυβέρνηση ηρνείτο [10] οποιοδήποτε ενδιαφέρον για δημιουργία στρατιωτικών βάσεων σε ξένες χώρες. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν καταληφθεί εξαπίνης όταν η κυβέρνηση του Τζιμπουτί ανακοίνωσε, το 2016, ότι είχε δώσει στην Κίνα γη με δέκα χρόνια μίσθωση [11] για [να δημιουργηθεί μια] βάση. Η κινεζική βάση στο Τζιμπουτί άνοιξε, με μεγάλες φανφάρες, την 1η Αυγούστου 2017 -στην 90η επέτειο από την ίδρυση του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας. Αν και η Κίνα δήλωσε ότι η βάση του Τζιμπουτί είναι απλώς μια εγκατάσταση επιμελητείας για την υποστήριξη ανθρωπιστικών αποστολών και αποστολών αντιπειρατείας, το Πεντάγωνο ισχυρίζεται ότι λέιζερ που επιχειρούν από την βάση έχουν χρησιμοποιηθεί για να τυφλώσουν στρατιωτικούς πιλότους των ΗΠΑ, και δορυφορικές εικόνες [12] πρόσφατων κατασκευαστικών εργασιών δείχνουν ότι η βάση είναι πλέον αρκετά μεγάλη για να φιλοξενήσει πολεμικά πλοία και πυρηνικά υποβρύχια.

ΥΠΟΘΑΛΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟ

Η πρόσφατη ιστορία συνεργασίας της Κίνας με την Πνομ Πενχ δείχνει ότι το Πεκίνο ελπίζει τώρα να χρησιμοποιήσει το ίδιο πρότυπο στρατιωτικοποίησης στην Καμπότζη όπως έχει κάνει και αλλού. Όπως και στο Τζιμπουτί, η Κίνα ξόδεψε χρόνια προσεκτικά καλλιεργώντας την κυβέρνηση του Χουν Σεν. Ο συνδυασμός των κινεζικών επενδύσεων, των δανείων και της πολιτικής στήριξης, που δεν περιπλέκεται από κανένα ενδιαφέρον για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή για παρεοκρατία, αποδείχθηκε ισχυρός, και ο αυταρχισμός του Hun Sen αυξήθηκε παράλληλα με την εξάρτησή του από την Κίνα.

Σήμερα, ο Χουν Σεν συμπεριφέρεται συχνά σαν υπάκουος Κινέζος περιφερειακός κυβερνήτης παρά σαν πρωθυπουργός. Απομονωμένος στην παγκόσμια σκηνή και όλο και πιο αντιδημοφιλής στον νεανικό πληθυσμό της Καμπότζης, έχει ελάχιστες επιλογές. Οι επιδείξεις πίστης του Hun Sen στην Κίνα κατά την διάρκεια της πανδημίας του νέου κορωνοϊού -ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που επισκέφθηκε την Κίνα μετά το τέλος του lockdown της και αρνήθηκε να ακυρώσει πτήσεις μεταξύ των δύο χωρών κατά την διάρκεια της χειρότερης περιόδου της κρίσης - απέδειξε στους Καμποτζιανούς ότι εκτιμά τα κινέζικα χρήματα περισσότερο από την δημόσια υγεία της χώρας του. Και η προθυμία του Χουν Σεν να αποδείξει την πίστη του στο Πεκίνο στην παγκόσμια σκηνή, για παράδειγμα, βοηθώντας την Κίνα να αποφύγει τους δασμούς των ΗΠΑ με την αναδρομολόγηση εξαγωγών μέσω της κινεζικής ιδιοκτησίας ειδικής οικονομικής ζώνης Sihanoukville της Καμπότζης, δείχνει ότι εκτιμά την συμμαχία του με την Κίνα περισσότερο από όσο τους διεθνείς κανόνες.

Η Κίνα παρουσιάζει τις επενδύσεις της στην Καμπότζη ως μέσο προώθησης της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης που θα ωφελήσει τους απλούς Καμποτζιανούς. Αλλά η επί τόπου πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Το κινεζικό αεροδρόμιο και το λιμάνι βαθέων υδάτων στη νοτιοδυτική επαρχία του Κογκ Κονγκ -καλυμμένα ως μια προσπάθεια ενίσχυσης της τουριστικής βιομηχανίας της Καμπότζης, αλλά θεωρημένα ευρέως ως σχεδιασμένα για να εξυπηρετούν τις ένοπλες δυνάμεις της Κίνας- αποτελούν ένα παράδειγμα. Το γιγαντιαίο κομμάτι γης που η κυβέρνηση του Χουν Σεν παρέδωσε στο κινεζικό Tianjin Union Development Group για το έργο είναι περισσότερο από τρεις φορές το νόμιμο όριο σύμφωνα με τον καμποτζιανό νόμο περί γης και καταλαμβάνει το 20% των ακτών της Καμπότζης. Οι όροι της συμφωνίας -ένα πενιχρό ποσό 30 δολαρίων ανά εκτάριο για 99 χρόνια μίσθωση- ευνοούν δραματικά την Κίνα και εμποδίζουν τον ιδιωτικό τομέα της Καμπότζης να αναπτύξει παράκτιες βιομηχανίες. Πολλές από τις περισσότερες από 1.000 οικογένειες που εκδιώχθηκαν ώστε να κάνουν χώρο για το κινεζικό σχέδιο στο Koh Kong δεν αποζημιώθηκαν ποτέ˙ όταν κάποιοι ταξίδεψαν στην Πνομ Πενχ για να υποβάλουν αναφορά στην κινεζική πρεσβεία, συνελήφθησαν από την αστυνομία.

Η αφθονία των κινεζικών επενδυτικών έργων υποδομής όπως αυτά, τα οποία εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Κίνας και ωφελούν λίγο την Καμπότζη πέραν του [πρωθυπουργού] Χουν Σεν και του κύκλου του, έχουν αποξενώσει τους απλούς Καμποτζιανούς και έχουν γίνει το επίκεντρο του λαϊκού θυμού. Με την κινεζική υποστήριξη, το καθεστώς του Χουν Σεν έχει υπονομεύσει συστηματικά την δημοκρατική αντιπολίτευση της Καμπότζης και σακατεύει τον ελεύθερο Τύπο της -αλλά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός παραμένει ευαίσθητος σε ερωτήματα σχετικά με την κυριαρχία της Καμπότζης, όπως αποδεικνύεται από την επανειλημμένη αναφορά του στην συνταγματική απαγόρευση των ξένων στρατιωτικών βάσεων, είναι αποκαλυπτικό.

Το να βασιστούν ένοπλες δυνάμεις στην Καμπότζη θα βελτιώσει την πρόσβαση του Πεκίνου στον Ινδικό Ωκεανό και την Θάλασσα της Νότιας Κίνας, επιτρέποντας καλύτερα στην Κίνα να παρενοχλεί τα αμερικανικά σκάφη και να απειλεί την πρόσβασή τους στους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή. Μεταξύ της στρατιωτικής παρουσίας της στα νησιά Paracel και Spratly και μιας βάσης στην Καμπότζη, η Κίνα θα σχεδίαζε ουσιαστικά μια τριγωνική περίμετρο γύρω από την ηπειρωτική Νοτιοανατολική Ασία. Οι γείτονες της Καμπότζης στη Νοτιοανατολική Ασία μέχρι στιγμής παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό εκτός της κινεζικής άμεσης σφαίρας επιρροής. Αλλά εάν η διεθνής κοινότητα δεν δράσει τώρα για να σταματήσει την ανάπτυξη υποδομών διπλής χρήσης από την Κίνα που θα επιτρέψουν σύντομα στις κινεζικές ένοπλες δυνάμεις να επιχειρούν από την Καμπότζη, η πολιτική ανεξαρτησία αυτών των εθνών θα τεθεί σε κίνδυνο.

Η επικίνδυνη στρατιωτική επέκταση της Κίνας στη Νοτιοανατολική Ασία δεν είναι ακόμη αναπόφευκτη. Όμως, καθώς η Καμπότζη έρχεται οξύτερα στο προσκήνιο ως ένα μέτωπο στον εντεινόμενο ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, απαιτείται επειγόντως μια συνεκτική στρατηγική των ΗΠΑ για να σταματήσει η συγκαλυμμένη προώθηση της κινεζικής στρατιωτικής ισχύος στην Καμπότζη.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη βοηθήσει την Ινδονησία, τη Μαλαισία, τις Φιλιππίνες, την Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ να αποκτήσουν τεχνολογία για τον εντοπισμό απειλών για την θαλάσσια ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της μυστικής στρατιωτικής δραστηριότητας της Κίνας, και να μοιραστούν τις πληροφορίες με την Ουάσινγκτον. Τέτοιες πρωτοβουλίες πρέπει τώρα να επεκταθούν μετά την αναγνώριση ότι η Καμπότζη θα μπορούσε εύκολα να γίνει η Αχίλλειος πτέρνα της αμερικανικής στρατηγικής ανάσχεσης στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους πρέπει επίσης να ενεργήσουν τώρα υπέρ του λαού της Καμπότζης -για να προστατεύσουν τα δικαιώματα της γης τους, να απαιτήσουν νέες γενικές εκλογές, και να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία και την ουδετερότητα της Καμπότζης.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2020-06-10/china-has-desig...

Σύνδεσμοι:

[1] https://www.dni.gov/files/ODNI/documents/2019-ATA-SFR---SSCI.pdf
[2] https://www.rfa.org/english/news/cambodia/amendment-02012019145711.html
[3] https://www.wsj.com/articles/secret-deal-for-chinese-naval-outpost-in-ca...
[4] https://thediplomat.com/2020/02/new-revelation-of-china-cambodia-secret-...
[5] https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/another-pearl-china-s-string
[6] https://www.state.gov/remarks-and-releases-bureau-of-international-secur...
[7] https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3045662/why-fishing-bo...
[8] https://static1.squarespace.com/static/566ef8b4d8af107232d5358a/t/5ad5e2...
[9] https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2019/09/FP_20190930_china_b...
[10] https://www.reuters.com/article/china-defence-djibouti/china-declines-to...
[11] https://www.pri.org/stories/2016-05-03/china-building-its-first-overseas...
[12] https://www.forbes.com/sites/hisutton/2020/05/10/satellite-images-show-c...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition