Ένα Συμβούλιο Δημοκρατιών μπορεί να σώσει την πολυμέρεια | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ένα Συμβούλιο Δημοκρατιών μπορεί να σώσει την πολυμέρεια

Το «D-10» του Μπόρις Τζόνσον είναι η ομάδα που ο κόσμος χρειάζεται απεγνωσμένα

Καθώς τα άλλα μέλη του G-7 έχουν συγκεντρωθεί σε αντίθεση με το σχέδιο του Trump, η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να περισωθεί με μια εναλλακτική διατύπωση. Τον περασμένο μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών, Mike Pompeo [15], εκφώνησε μια ομιλία [16] στην οποία έκανε έκκληση για έναν ιδεολογικό αγώνα τύπου Ψυχρού Πολέμου ενάντια στην Κίνα. «Ίσως ήρθε η ώρα για μια νέα ομαδοποίηση ομογενών εθνών, μια νέα συμμαχία των δημοκρατιών», είπε χωρίς να αναφέρει λεπτομέρειες. Το κατά πόσο η αόριστη πρόταση του Pompeo διαφέρει από το G-11 του Trump είναι ασαφές. Όμως, το πλαίσιο της ομιλίας του Πομπέο -και η αγκαλιά του Τραμπ στους αυταρχικούς στο εξωτερικό και οι αντιδημοκρατικές τάσεις του εγχωρίως- καθιστά σαφές ότι το όραμα της αμερικανικής κυβέρνησης για ένα τέτοιο σώμα παραμένει το ίδιο: τίποτα περισσότερο από ένα αντι-κινεζικό μπλοκ, χωρίς ενοποιητική θετική ατζέντα.

Αντιθέτως, το D10 του Johnson είναι ακριβώς το είδος του σώματος που χρειάζεται ο κόσμος: μια ομάδα ικανών, αφοσιωμένων, και συνεκτικών δημοκρατιών που θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν πολιτική βούληση και πραγματικούς πόρους. Παίρνει τα ιστορικά δυνατά σημεία του G-7 και τα επεκτείνει φέρνοντας μέσα [στην ομάδα] τις πιο διεθνιστικά σκεπτόμενες μεγάλες δημοκρατίες στην Ασία [17]. Η Νότια Κορέα ηγήθηκε του κόσμου στον περιορισμό του COVID-19 και λάμπρυνε την ήπια ισχύ της βοηθώντας τον υπόλοιπο κόσμο να καταπολεμήσει τον ιό. Η Αυστραλία έχει καθιερωθεί ως μια σημαίνουσα «μεσαία δύναμη» και πρόσφατα υιοθέτησε μια φιλόδοξη νέα αμυντική στρατηγική [18]. Και η Ινδία είναι ο άλλος αναδυόμενος γίγαντας της Ασίας, και μετά την πρόσφατη σύγκρουσή της με την Κίνα ψηλά στα Ιμαλάια, ίσως να επιλέξει να επιδιώξει στενότερους δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες [19].

Αν και το D10 δεν συνεδρίασε ποτέ σε επίπεδο ηγετών, το Ατλαντικό Συμβούλιο (Atlantic Council) από το 2014 συγκάλεσε τους λεγόμενους διαλόγους Track 1.5 μεταξύ αναλυτών και υπευθύνων χάραξης πολιτικής από χώρες του D10, συμπεριλαμβανομένων μελών του προσωπικού του σχεδιασμού πολιτικής (Policy Planning Staff) του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, στο οποίο υπηρετήσαμε αμφότεροι κατά την διοίκηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Αυτές οι συνομιλίες επικεντρώθηκαν σε θέματα της ευρύτερης εικόνας και δεν προσπάθησαν να λάβουν αποφάσεις για διακριτά θέματα πολιτικής. Όμως, οι γενικοί στόχοι που διατύπωσαν οι συμμετέχοντες ευθυγραμμίστηκαν εντυπωσιακά -από την υπεράσπιση των δημοκρατικών κοινωνιών ενάντια στον κινεζικό και ρωσικό ρεβανσισμό, μέχρι την διατήρηση ενός ανοικτού και ασφαλούς Διαδικτύου [20], έως και την επένδυση σε πράσινες υποδομές. Ένα επισημοποιημένο D10 που θα συνδύαζε αυτήν την αρμονία -ο πιο πολύτιμος πόρος στην διεθνή συνεργασία- με τα μέσα σχετικά πλούσιων, ικανών κρατών θα μπορούσε να ενεργήσει πολύ πιο αποτελεσματικά στην παγκόσμια σκηνή από οποιονδήποτε υπάρχοντα θεσμό.

Αντίθετα, μια εξωτερική πολιτική άρνησης είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να αντιτάχθηκαν στην υπό κινεζική ηγεσία Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών (ΑΙΙΒ), την Πρωτοβουλία Belt and Road [21], και τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2, αλλά θα παλέψουν να πείσουν άλλες χώρες να κάνουν το ίδιο, εκτός εάν προτείνουν ενδιαφέρουσες εναλλακτικές λύσεις . Η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να νικήσει κάτι με το τίποτα. Πρέπει να παρουσιάσει ένα θετικό όραμα για αυτά που υποστηρίζει και να καταστήσει σαφή τα οφέλη της ευθυγράμμισης με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το D10 μπορεί να είναι ο αγωγός για μια θετική ατζέντα που αναζωογονεί την ηγεσία των ΗΠΑ και την πολυμερή συνεργασία.

Η ΑΤΖΕΝΤΑ ΤΟΥ D10

Μια προφανής ειρωνεία της μεγάλης περιόδου οικοδόμησης θεσμών μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ότι ο οργανισμός με τις υψηλότερες φιλοδοξίες -τα Ηνωμένα Έθνη- κατέληξε να παράγει λιγότερο επιδραστική διεθνή συνεργασία από όση τα στενά προσαρμοσμένα ιδρύματα όπως το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα [ 22] (ο πρόγονος της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Όμως αυτό το αποτέλεσμα θα έπρεπε να ήταν προβλέψιμο: όσο μεγαλύτερος είναι ο οργανισμός και όσο πιο ποικίλοι είναι συμμετέχοντες σε αυτόν, τόσο δυσκολότερο είναι για τα μέλη του να συμφωνήσουν σε πολιτικές. Τα πιο επιτυχημένα πολυμερή θεσμικά όργανα αποδείχθηκαν εκείνα που αποτελούνται από ομοϊδεάτες χώρες και εστιάζουν (τουλάχιστον αρχικά) σε επείγοντα και απτά σχέδια.

Το D10 πληροί και τα δύο αυτά κριτήρια. Θα αποτελείται από δέκα δημοκρατίες και θα αναλάβει μια περιορισμένη αλλά εξαιρετικά σημαντική προσπάθεια: την από κοινού ανάπτυξη δικτύων 5G [23] που δεν θα βασίζονται στην κινεζική τεχνολογία. Αυτό το έργο θα ωφελούσε όλες τις χώρες του D10, αλλά καμία δεν θα μπορούσε να το ολοκληρώσει μόνη της. Απαιτεί εκτεταμένη διακυβερνητική συνεργασία, χρηματοοικονομικές επενδύσεις και έξυπνη πολιτική. Εάν οι δέκα χώρες μπορούν να εκτελέσουν αυτό το έργο επιτυχημένα μαζί, ο θεσμός μέσω του οποίου θα το έχουν πράξει θα μπορούσε εύκολα να εξελιχθεί για να αντιμετωπίσει μια ευρύτερη και πιο φιλόδοξη ατζέντα.

Για να επιτύχει το D10 αυτήν την υπόσχεση, θα πρέπει να διευκολύνει την συνεργασία, ενώ παράλληλα [πρέπει] να προσφέρει στους μεμονωμένους ηγέτες χώρο για ελιγμούς. Για τον σκοπό αυτό, κάθε κυβέρνηση-μέλος πρέπει να ορίσει έναν μικρό αριθμό δημοσίων υπαλλήλων και διπλωματών για να υπηρετήσουν ως γραμματεία του D10. Αυτοί οι αξιωματούχοι μπορούν να διασφαλίσουν ότι ο οργανισμός θα σημειώνει σταθερή πρόοδο ενώ θα παραμένει σε συγχρονισμό με τις πρωτεύουσες της χώρας τους. Όταν θα συνεδριάζουν οι ηγέτες των χωρών D10 -πιθανώς μόνο μια φορά το χρόνο, αλλά πιο συχνά σε περιόδους έκτακτης ανάγκης- θα πρέπει να επικεντρώνονται στις πιο δύσκολες αποφάσεις. Εάν δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία για μια συγκεκριμένη ενέργεια, η πλειονότητα των χωρών του D10 θα πρέπει να έχει την εξουσία να προχωρήσει χωρίς να επιβάλει δεσμευτικές υποχρεώσεις στους διαφωνούντες.