«Ριπή ανέμου» (Rafale) πάνω από το Αιγαίο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

«Ριπή ανέμου» (Rafale) πάνω από το Αιγαίο

Τι σημαίνει στην πράξη η νέα αγορά μαχητικών για την ελληνική Πολεμική Αεροπορία

Σε επιχειρησιακό επίπεδο, δε χωράει αμφιβολία ότι το Rafale είναι ένα ικανότατο αεροσκάφος πολλαπλού ρόλου, όπως έχει αποδείξει στην πράξη σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις. Συνδυάζει άριστες αεροδυναμικές επιδόσεις και ευελιξία με πολύ μεγάλη μεταφορική ικανότητα σε 14 εξωτερικούς φορείς οπλισμού, εξαιρετικά προηγμένο σύστημα αυτοπροστασίας SPECTRA και ηλεκτρονικού πολέμου και, στις τελευταίες του εκδόσεις, ραντάρ τύπου AESA. Συνάδελφος αναλυτής στο αμυντικό περιοδικό ΠΤΗΣΗ, συνόψισε την έλευσή του ως εξής: «To Rafale είναι ένα αεροσκάφος ανώτερο από οτιδήποτε υπάρχει αυτή την εποχή στην περιοχή μας και μπορεί να αποτελέσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, αλλάζοντας τις ισορροπίες» [4]. Από πλευράς μας, θα παρατηρούσαμε ότι ειδικά για τις αναχαιτίσεις πάνω από το Αιγαίο, ακόμη και τα F-16V επαρκούν. Εντούτοις, εφόσον αγοραστούν αποκλειστικά για τα Rafale και τα υπερσύγχρονα βλήματα αέρος-αέρος Meteor, εμβέλειας 140 χιλιομέτρων, τότε ακόμη και τα 4 τουρκικά ιπτάμενα ραντάρ (AWACS) Boeing E-7T, τα κατεξοχήν «high-value flying assets» της ΤΗΚ [της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, δηλαδή], δεν θα είναι άτρωτα από τα αναχαιτιστικά μας. Το μόνο κακό με το βλήμα Meteor είναι το εξωπραγματικό κόστος των 5 εκατ. ευρώ ανά μονάδα, όμως ίσως τελικά μια μικρή αγορά να δικαιολογείται, εάν σκεφτεί κανείς ότι τα τουρκικά ιπτάμενα ραντάρ κόστισαν 400 εκατ. δολάρια έκαστο και αποτελούν πυλώνα ισχύος της γείτονος.

Κατά την εκτίμησή μας, η προστιθέμενη αξία του Rafale στην ΠΑ και μάλιστα ήδη από το 2021 που αναμένεται να αφιχθούν τα πρώτα αεροσκάφη, θα έγκειται κυρίως σε ρόλο βαθειάς ή υπο-στρατηγικής κρούσης: Το πλέον σημαντικό όπλο της ΠΑ σε ρόλο αέρος-εδάφους είναι σήμερα τα 90 αγγλογαλλικά βλήματα κρουζ SCALP (Système de Croisière Autonome à Longue Portée), με δραστικό βεληνεκές τουλάχιστον 300 χιλιόμετρα και με εκπληκτική ακρίβεια πλήγματος. Δικαιολογημένα, λοιπόν, αυτά τα βλήματα αποκαλούνται «πολλαπλασιαστές ισχύος». Αυτή την στιγμή, μόνο τα 24 διαθέσιμα Μ2000-5 Mark 2 μπορούν να μεταφέρουν από ένα τέτοιο βλήμα έκαστο, ενώ τα 18 Rafale θα μπορούν να μεταφέρουν από δύο τέτοια βλήματα έκαστο και δη σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση: 1.850 χιλιόμετρα, μαζί με τρεις εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου συν δύο βλήματα αέρος-αέρος MICA για αυτοπροστασία. Αλλά ασχέτως του εύρους κάλυψης μέχρι τα βάθη της Ανατολίας, ο συνολικός αριθμός SCALP ο οποίος θα μπορεί να εκτοξευθεί κατά την πρώτη και πλέον καθοριστική επίθεση («first punch») υπερδιπλασιάζεται από 24 σε 60: 24 επί ισάριθμων Μ2000-5 Mark 2 και 36 επί των 18 Rafale. Αν αργότερα αγοραστεί και δεύτερη μοίρα Rafale, το μέγιστο δυνατό πρώτο πλήγμα της ΠΑ φτάνει πλέον το σύνολο του αποθέματός μας (90 SCALP)! Το Rafale είναι επίσης απολύτως συμβατό και με το αξιόλογο βλήμα ναυτικής κρούσης (εναντίον πλοίων) Exocet, με δραστικό βεληνεκές 38 ναυτικά μίλια.

Όμως οι επιχειρησιακές παράμετροι δεν ήταν εκείνες που επέβαλαν το Rafale στην ΠΑ. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η εντελώς ξαφνική και χωρίς διεθνή διαγωνισμό αγορά του έγινε πρωτίστως με βάση γεωπολιτικά κριτήρια: σε μια περίοδο που η τουρκική επιθετικότητα έχει αποχαλινωθεί, δίδεται ένα ισχυρότατο μήνυμα αποτροπής στην γείτονα, ιδίως, δε, αν αναλογισθούμε ότι τα πρώτα αεροσκάφη (τα μεταχειρισμένα) θα αφιχθούν στην Ελλάδα πολύ γρήγορα, ίσως και στα μέσα του 2021.

Σφυρηλατείται επίσης η εξόχως στρατηγική, όπως διαμορφώνεται πλέον, σχέση της χώρας μας με την Γαλλία του προέδρου Μακρόν, του ηγέτη εκείνου που μας έχει υποστηρίξει όσο κανείς άλλος απέναντι στις επιθετικές βλέψεις της Τουρκίας. Και οι διεθνείς σχέσεις, όπως γενικότερα ολόκληρη η ζωή, είναι ένα δούναι και λαβείν: η αμέριστη γαλλική υποστήριξη προς την Ελλάδα σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή πρέπει, αναμφίβολα, να εξαργυρωθεί με ένα μεγάλο αμυντικό συμβόλαιο. Το μοναδικό ερώτημα που ανακύπτει εδώ είναι γιατί να εξαργυρωθεί με Rafale και όχι με κάποιο άλλο οπλικό σύστημα, λ.χ. φρεγάτες. Στο σημείο αυτό έρχονται να μας απαντήσουν οι υπέρμαχοι της επονομαζόμενης «στρατηγικής διαφοροποίησης» των πηγών μαχητικών: από το 1975 μέχρι και σήμερα, επισημαίνουν, διαθέτουμε και γαλλικά μαχητικά στην ΠΑ, διότι δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε μόνο μια πηγή και δη τις ΗΠΑ, οι οποίες πολλάκις έχουν αρνηθεί ή, έστω, κωλυσιεργήσει στο να μας αποδεσμεύσουν τα πλέον προηγμένα υποσυστήματα και οπλισμό για τα δικής τους προέλευσης μαχητικά. Πρόκειται για ένα εύλογο, βεβαίως, επιχείρημα, απλά αυξάνει το κόστος...

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Ας προσπαθήσουμε τώρα να εντοπίσουμε τις κυριότερες συνέπειες της αγοράς των Rafale για το μέλλον της ΠΑ, σε ορίζοντα 20ετίας: Καταρχήν, θεωρούμε σχεδόν απίθανο ότι ο τελικός αριθμός που θα αγοραστεί θα περιοριστεί στις 18 μονάδες. Μια «ψιλή» μοίρα, χωρίς καν εφεδρικά αεροσκάφη, με δεδομένη μια συνήθη διαθεσιμότητα της τάξης του 75% και τις γνωστές απώλειες σε συνθήκες Αιγαίου, δεν αργεί να καταλήξει στα μόλις 10-12 πραγματικά διαθέσιμα αεροσκάφη, αριθμός πολύ μικρός για επιχειρήσεις. Γενικά, η ΠΑ ουδέποτε στην σύγχρονη ιστορία της υιοθέτησε μαχητικό αεροσκάφος σε αριθμό κατώτερο των δύο μοιρών, διότι δεν έχει νόημα οικονομικά: το υπέρογκο κόστος δημιουργίας μιας εντελώς νέας υποδομής εκπαίδευσης και υποστήριξης, την οποία συνεπάγεται η έλευση ενός διαφορετικού τύπου και δη με διαφορετικό κινητήρα, κάνει απόσβεση με έναν ελάχιστο αριθμό δύο πολεμικών μοιρών.

Επομένως, κάποια στιγμή εντός της δεκαετίας του 2020 θα ακολουθήσει, και σωστά, μια δεύτερη ακόμη μοίρα 18 αεροσκαφών, πιθανότατα ολοκαίνουργιων, εκτοξεύοντας το κόστος κτήσης, ενώ παράλληλα θα αποσυρθούν τα Μ2000-5 Mark 2. Η δεύτερη μοίρα δεν μπορεί παρά να αφορά την πιο προηγμένη (και ακριβή…) έκδοση Rafale F4, που σήμερα βρίσκεται στην φάση της εξέλιξης. Μοιραία, δε, και τα 18 αρχικά ελληνικά αεροσκάφη θα αναβαθμιστούν στην συγκεκριμένη διαμόρφωση, προκαλώντας επιπλέον οικονομική επιβάρυνση σε μια ΠΑ η οποία θα έχει μόλις ολοκληρώσει την αναβάθμιση των 84 F-16.