Η τουρκική διπλωματία του κορωνοϊού | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η τουρκική διπλωματία του κορωνοϊού

Όλες οι κινήσεις της Άγκυρας για την ανάπτυξη της ήπιας ισχύος της*

Μέσω της ήπιας ισχύος μπορεί κάποιος να κάνει τους άλλους να επιδιώκουν τους στόχους που αυτός επιθυμεί χωρίς εξαναγκασμό. Επομένως, στην διεθνή πολιτική, μια χώρα μπορεί να αποκτήσει αυτό που επιθυμεί με έμμεσο τρόπο, μέσω της αξιοποίησης των μέσων της ήπιας ισχύος που συνήθως προκαλούν έλξη και θαυμασμό, αλλά διαθέτουν και την ικανότητα άσκησης επιρροής και διαμόρφωσης των προτιμήσεων των άλλων [10]. Οι πηγές της ήπιας ισχύος κατά τον Nye είναι η κουλτούρα ενός κράτους, οι πολιτικές του αξίες (όταν λειτουργεί σύμφωνα με αυτές στο εσωτερικό και εξωτερικό) και η εξωτερική πολιτική (όταν αναγνωρίζεται ως νόμιμη και έχει ηθικό κύρος) [11].

Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΩΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΗΠΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ

Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα αναφέρει ο Nye για την ήπια ισχύ και τις δυνατότητές της, κρίνεται σκόπιμη από πολλούς ηγέτες κρατών η αξιοποίηση -παράλληλα με την σκληρή ισχύ- των συντελεστών της ήπιας ισχύος τους για την επίτευξη των σκοπών της εξωτερικής τους πολιτικής.

Στο σημερινό, άναρχο, ασταθές και συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα, η δημόσια διπλωματία μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο επικοινωνιακό εργαλείο, ώστε να μεγιστοποιήσει την ικανότητα των κρατών για να ικανοποιήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα.

Ειδικότερα, μέσω της δημόσιας διπλωματίας ο ηγέτης ενός κράτους δύναται να επιτύχει την αποτελεσματική επικοινωνία του με τα εσωτερικά και εξωτερικά ειδικά κοινά της χώρας του και, παράλληλα, να μεγιστοποιήσει την ικανότητά του να ασκήσει επιρροή επί της διεθνούς κοινής γνώμης, ώστε να καταστήσει κατανοητές και αποδεκτές τις θέσεις και τα επιχειρήματά του και να διαμορφώσει μια θετική διεθνή εικόνα για το κράτος του.

Για να γίνει κατανοητό το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζει η δημόσια διπλωματία στα διεθνή δρώμενα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στην σημερινή εποχή της τεχνολογικής επανάστασης και της πληροφορίας, η άποψη και η στάση (θετική ή αρνητική) της εθνικής και διεθνούς κοινής γνώμης για ένα θέμα εξωτερικής πολιτικής, επηρεάζει όλο και περισσότερο τους λήπτες αποφάσεων της εξωτερικής πολιτικής και σε μεγάλο βαθμό καθορίζει τις αποφάσεις τους.

Συνεπώς, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για τις κυβερνήσεις, να προσεγγίζουν την κοινή γνώμη άλλων κρατών κατά την διαχείριση θεμάτων εξωτερικής πολιτικής και ιδιαίτερα διεθνών κρίσεων. Η έως τώρα διπλωματική πρακτική για την διευθέτηση των ανωτέρω θεμάτων, αφορούσε την επικοινωνία και την συνεργασία μεταξύ κρατών.

Τα τελευταία χρόνια όμως, παρατηρείται ότι τα κράτη, παράλληλα με την έως τώρα διπλωματική πρακτική, ακολουθούν και μια νέα προσέγγιση για την διευθέτηση των θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής τους, και αναπτύσσουν προγράμματα επικοινωνίας με τους λαούς άλλων κρατών.

Η πρώτη προσέγγιση σχετίζεται με την παραδοσιακή διπλωματία, ενώ η δεύτερη με την δημόσια διπλωματία [12].

Η διάκριση μεταξύ της παραδοσιακής διπλωματίας και της δημόσιας διπλωματίας είναι σαφής: Η πρώτη αφορά στις σχέσεις μεταξύ των διπλωματικών εκπροσώπων κρατών ή άλλων διεθνών δρώντων ενώ, η δεύτερη αποσκοπεί στην ανάπτυξη σχέσεων με τους πολίτες ξένων κρατών και ειδικότερα με μη κυβερνητικές ομάδες, οργανισμούς και πολίτες [13].

Κατά την υλοποίηση ενός προγράμματος δημόσιας διπλωματίας, η προσέγγιση του κοινού -στόχου επιτυγχάνεται μέσω καλά σχεδιασμένων προγραμμάτων στρατηγικής επικοινωνίας [14].

Επίσης, ο Jan Melissen επισημαίνει ότι «η ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας με τους πολίτες άλλων κρατών απαιτεί μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση από τους διπλωμάτες». Η νέα δημόσια διπλωματία (new public diplomacy) δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην διαμόρφωση επικοινωνιακών μηνυμάτων, τις εκστρατείες προώθησης ή τις απευθείας επαφές με ξένους κυβερνητικούς παράγοντες που εξυπηρετούν τους σκοπούς της εξωτερικής πολιτικής μιας χώρας.

Για την αποτελεσματική υλοποίηση της νέας δημόσιας διπλωματίας, κρίνεται αναγκαίο, τα διπλωματικά στελέχη να επιδιώξουν την οικοδόμηση σχέσεων συνεργασίας και αμοιβαίου οφέλους με τους κοινωνικούς φορείς άλλων κρατών και να αναπτύξουν σχέσεις συνεργασίας με μη κυβερνητικούς φορείς τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό [15].

Η νέα δημόσια διπλωματία δεν αφορά μόνο την προώθηση των στόχων της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους, αλλά απαιτεί την συμμετοχή και διαβούλευση με τους πολίτες και τους μη κυβερνητικούς φορείς άλλων κρατών κατά την διαδικασία σχηματισμού της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους.

Συνοψίζοντας τις ανωτέρω προσεγγίσεις γίνεται εύκολα κατανοητό ότι η αξιοποίηση τόσο της δημόσιας διπλωματίας όσο και της νέας δημόσιας διπλωματίας μπορεί να ενισχύσει τον μηχανισμό άσκησης της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους. Επίσης, η δημόσια διπλωματία και η νέα δημόσια διπλωματία μπορούν ενισχύσουν την ήπια ισχύ ενός κράτους και σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της σκληρής ισχύος του μπορούν να μεγιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα της εξωτερικής πολιτικής του εν λόγω κράτους.

Ο ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΤΩΝ ΕΠΑΦΩΝ

Όπως προαναφέρθηκε, κατά την περίοδο της παγκόσμιας καραντίνας (Μάρτιος –Απρίλιος 2020) λόγω του κορωνοϊού, σημαντικός αριθμός ευρωπαϊκών και μη κρατών επιδόθηκε στην διπλωματία του κορωνοϊού, αποβλέποντας στην ενδυνάμωση των σχέσεών τους με τα κράτη που είχαν πληγεί από την Covid-19 και εμμέσως, στην μεσο-μακροπρόθεσμη ικανοποίηση των στόχων της εξωτερικής τους πολιτικής.

Συγκεκριμένα, οι ηγέτες των εν λόγω κρατών ανταποκρίθηκαν θετικά στις εκκλήσεις πολλών ομολόγων τους, οι οποίοι στράφηκαν σε διεθνείς οργανισμούς και την διεθνή κοινότητα για την αναζήτηση βοήθειας υγειονομικού υλικού.

Υπό το πρίσμα αυτό, χρήσιμο είναι να παρατεθούν οι διπλωματικές πρωτοβουλίες που ανέλαβε η τουρκική ηγεσία για να εκφράσει την τουρκική αλληλεγγύη στα κράτη που αιτήθηκαν υγειονομικής βοήθειας και, παράλληλα, να αναδείξει στην διεθνή κοινότητα το ανθρωπιστικό προφίλ της Τουρκίας και, εμμέσως, να ενισχύσει πολιτικά και διπλωματικά την θέση της στην διεθνή σκηνή.

Συγκεκριμένα: