Ο πρόεδρος του Μεξικό θέλει να συγκρουστεί με την Ουάσινγκτον | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο πρόεδρος του Μεξικό θέλει να συγκρουστεί με την Ουάσινγκτον

Η διοίκηση του Μπάιντεν δεν μπορεί να παραβλέψει τον νότιο γείτονά της

Ο López Obrador σφυρηλάτησε ένα modus vivendi με τον Trump στο οποίο το Μεξικό αποδέχθηκε κάθε απαίτηση, έκανε πολλές παραχωρήσεις και υιοθέτησε πολιτικές μετανάστευσης που κάποτε θεωρούσε απαράδεκτες. Η κυβέρνηση του Μεξικό επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλουν μονομερώς την λεγόμενη πολιτική «Παραμείνετε στο Μεξικό», επίσης γνωστή ως Πρωτόκολλα Προστασίας των Μεταναστών (Migrant Protection Protocols), όπου οι μετανάστες που υποβάλλουν αιτήσεις ασύλου στις Ηνωμένες Πολιτείες απελαύνονταν πίσω από τα σύνορα για να περιμένουν επ' αόριστον, παρόλο που το Μεξικό ήταν ανίκανο να παρέχει ασφάλεια για τον δικό του πληθυσμό, πόσω μάλλον στους μετανάστες, εν μέσω αυξανόμενης εγκληματικότητας και βίας.

Μέρος της συγκατάνευσης του López Obrador πήρε τη μορφή της σιωπής. Μια ανθρωπιστική κρίση ξεκίνησε στην παραμεθόρια περιοχή του Μεξικού, αλλά ο πρόεδρος της χώρας συνέχισε να συμφωνεί με τις πολιτικές που την δημιούργησαν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν πολιτικές οικογενειακού διαχωρισμού και περιόρισαν τα παιδιά σε κλουβιά, αλλά ο πρόεδρος του Μεξικού δεν είπε τίποτα. Οι μεταναστευτικές Αρχές των ΗΠΑ πραγματοποίησαν επιδρομές και απέλασαν αυθαίρετα Μεξικανούς, χωρίς να προκαλέσουν σχόλια από τον πρόεδρο. Και τα αντι-μεξικάνικα αισθήματα κορυφώθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, με αποκορύφωμα τα εγκλήματα μίσους, όπως η σφαγή στο Ελ Πάσο το 2019. Ωστόσο, ο Λόπεζ Ομπραντόρ κοίταζε από την άλλη μεριά.

Το έκανε σε αντάλλαγμα για το γεγονός ότι ο Τραμπ έκλεινε τα μάτια στην δημοκρατική ύφεση στο Μεξικό. Στο τιμόνι αυτού που ο López Obrador αποκαλεί «Τέταρτη Μεταμόρφωση» της χώρας, ο πρόεδρος έχει διαλύσει τους ελέγχους και τις ισορροπίες (checks and balances) και αποδυνάμωσε τους ανεξάρτητους θεσμούς της χώρας. Επιτίθεται τακτικά στα μέσα ενημέρωσης και στην κοινωνία των πολιτών και έχει αναλάβει διακριτικό έλεγχο επί του προϋπολογισμού. Ορισμένες από τις πολιτικές του έχουν ενισχύσει την στρατιωτικοποίηση της δημόσιας ασφάλειας. Συνολικά, ο πρόεδρος του Μεξικού φαίνεται να προτίθεται να ωθήσει την χώρα του σε μια εποχή κυρίαρχης κομματικής διακυβέρνησης.

Επειδή το Μεξικό δεν έχει μια συνεκτική αντιπολίτευση, το όνειρο του López Obrador για κεντρικό έλεγχο φαίνεται να πλησιάζει. Ο πρόεδρος κακοδιαχειρίστηκε την κρίση της COVID-19, η οποία προκάλεσε καταστροφική οικονομική ύφεση, αλλά η δημοτικότητά του παραμένει αναμφισβήτητη. Έχει ακόμη δηλώσει ότι η πανδημία le cayó como anillo al dedo, κάτι που μεταφράζεται χαλαρά ως «έπεσε σαν το μάννα εξ ουρανού», επειδή η κατάσταση έκτακτης ανάγκης τού επέτρεψε να λάβει εξαιρετικά αντιδημοκρατικά μέτρα για τα οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αντίσταση σε πιο φυσιολογικές εποχές.

Ο Trump και ο López Obrador μοιράστηκαν κάποιες προφανείς συγγένειες. Αμφότεροι έτειναν να δυσφημίζουν τα μέσα ενημέρωσης, να προσβάλλουν τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, να χαρακτηρίζουν την κριτική ως «fake news», να αποφεύγουν τις μάσκες, και να ελαχιστοποιούν την απειλή από την COVID-19. Ο Μεξικανός ηγέτης χαιρέτισε τον Αμερικανό ομόλογό του ως αληθινό ηγέτη, τον συνέκρινε με τον Αβραάμ Λίνκολν και μάλιστα ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον, εν μέσω της πανδημίας, για να υποστηρίξει την προεδρική προσπάθεια επανεκλογής του Τραμπ και να επαινέσει τον σεβασμό του [Τραμπ] για την κυριαρχία του Μεξικό. Η σχέση ήταν τόσο φιλική που όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέλαβαν τον στρατηγό Salvador Cienfuegos -πρώην υπουργό Άμυνας του Μεξικό- με την κατηγορίες για ναρκωτικά, ο Λόπεζ Ομπραντόρ έπεισε την Ουάσινγκτον να επιστρέψει τον στρατηγό στο Μεξικό. Η DEA είχε περάσει πέντε χρόνια συγκεντρώνοντας αποδεικτικά στοιχεία εναντίον του Cienfuegos, αλλά ο γενικός εισαγγελέας του Trump ζήτησε από την εισαγγελία να αποσύρει την υπόθεσή της. Η κυβέρνηση του Μεξικό γιόρτασε την επιστροφή του στρατηγού ως θρίαμβο των στενών δεσμών μεταξύ φίλων.

Αυτή η ρητορική έχει σταματήσει με την αλλαγή στην διοίκηση των ΗΠΑ. Ο Πρόεδρος του Μεξικό που τόσο πρόσφατα τόνιζε την φιλία φαίνεται τώρα έτοιμος να ενδυθεί την εθνική σημαία και να υπερασπιστεί την τιμή της χώρας του, την οποία θεωρεί ότι απειλείται. Οι λόγοι πίσω από αυτήν την απότομη αλλαγή είναι τόσο προσωπικοί όσο και πολιτικοί. Ο López Obrador δεν φοβάται τον Μπάιντεν όπως φοβόταν τον Τραμπ. Και έτσι ένας πολιτικά υπολογισμένος λόγος περί εθνικής κυριαρχίας και αντι-αμερικανισμού είναι και πάλι πιο χρήσιμος παρά έχει κόστος. Με αυτόν, ο López Obrador μπορεί να συσπειρώσει την βάση του πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές τον Ιούλιο του 2021, όταν θα διακυβεύονται 15 κυβερνεία και ο έλεγχος του Κογκρέσου. Μπορεί να μετατρέψει τον Μπάιντεν σε μια συγκάλυψη και έναν περισπασμό για την βαθιά οικονομική ύφεση του Μεξικού και τις καταστροφές της COVID-19.

Αλλά πέρα από τις πολιτικές επιταγές που καθοδηγούν την απόκλιση του López Obrador από τον Biden, διακυβεύεται κάτι βαθύτερο. Το εθνικιστικό, κλειστό και λιγότερο παγκοσμιοποιημένο όραμα του López Obrador για το Μεξικό έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα του ελεύθερου εμπορίου. Στα καλύτερά της, η NAFTA ενίσχυσε την πολιτική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη στο Μεξικό, βοηθώντας την ανοσοποίηση της χώρας ενάντια σε παλινδρομήσεις πολιτικής και σε μια σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η συμφωνία επιδίωξε να αναγνωρίσει και να προωθήσει την ολοκλήρωση -έναν στόχο από τον οποίο ο López Obrador έχει οπισθοδρομήσει, πιέζοντας αντ' αυτού για την επιστροφή σε ένα εσωστρεφές μοντέλο που θυμίζει την δεκαετία του 1970. Η αμφιλεγόμενη στροφή του López Obrador απειλεί να εκτροχιάσει πολλά από αυτά που έχουν επιτευχθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες και η Ουάσιγκτον θα πρέπει να προσέξει.

ΔΙΑΛΕΓΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΜΑΧΗ