Η Ιαπωνία είναι ο νέος ηγέτης της φιλελεύθερης τάξης στην Ασία

Η Ιαπωνία έχει αναβαθμισει περαιτέρω το προφίλ της με τις χώρες της περιοχής με οικονομική βοήθεια σε επίπεδα ανταγωνιστικά ως προς την Κίνα. Μεταξύ του 2001 και του 2011, οι ιαπωνικοί αναπτυξιακοί οργανισμοί διοχέτευαν συνολικά 12,7 δισεκατομμύρια δολάρια [11] σε βοήθεια σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Νότιου Ειρηνικού –πάνω από τα διπλά από τα 5,9 δισεκατομμύρια δολάρια που δαπάνησε η Κίνα για βοήθεια κατά τα έτη αυτά. Και ενώ η κινεζική βοήθεια και οι επενδύσεις έχουν αυξηθεί έκτοτε, η Ιαπωνία κράτησε τον ρυθμό: το 2015, το Τόκιο καθιέρωσε την ύψους 110 δισεκατομμυρίων δολαρίων Partnership for Quality Infrastructure (Συνεργασία για Ποιοτικές Υποδομές), της οποίας οι αποδέκτες περιλαμβάνουν τις Φιλιππίνες (8,8 δισεκατομμύρια δολάρια) [12], την Ινδία (15 δισεκατομμύρια δολάρια) [13], και την Ινδονησία (1,2 δισεκατομμύρια δολάρια) [14], εκ των οποίων όλες έχουν εδαφικές και θαλάσσιες διαφορές με την Κίνα και ανησυχούν για τον κινεζικό επεκτατισμό. Δίνοντας προτεραιότητα στην διαφάνεια, την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, και την υπευθυνότητα, το πρόγραμμα υποδομών της Ιαπωνίας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την διαβοήτως αδιαφανή Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας. Και εκεί που οι προσπάθειες της Κίνας για μεγα-χρηματοδότηση έχουν δημιουργήσει περιστασιακά πικρίες [15], της Ιαπωνίας φαίνεται να μεταφράζεται σε πραγματική εμπιστοσύνη: σε δημοσκόπηση του 2019 [16] που ανέθεσε το Υπουργείο Εξωτερικών της Ιαπωνίας, πάνω από το 90% των ερωτηθέντων στις δέκα χώρες που αποτελούν τον Σύνδεσμο Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations, ASEAN) χαρακτήρισε την Ιαπωνία ως «φιλική» και «αξιόπιστη».

Εκτός από την οικονομική ηγεσία, η Ιαπωνία έχει αναλάβει έναν ρόλο που κάποτε ήταν η υπερηφάνεια και το προνόμιο των Ηνωμένων Πολιτειών: την διαμόρφωση διεθνών κανόνων σε αντίθεση με εκείνους ενός αντιφιλελεύθερου ανταγωνιστή. Ο Abe υπήρξε ενεργός υποστηρικτής των φιλελεύθερων αξιών, όχι μόνο στο εμπόριο αλλά και στη νομοθεσία και στην ασφάλεια. Η διοίκησή του βοήθησε στην ανάπτυξη της έννοιας του «Ελεύθερου και Ανοικτού Ινδο-Ειρηνικού» που διέπεται από το κράτος δικαίου, την ελευθερία πλοήγησης, και την ελεύθερη επιχείρηση. Αφού η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθέτησαν επίσημα την ιδέα ως στρατηγική το 2017, ένας Ιάπωνας αξιωματούχος έγραψε [17] ανώνυμα στο The American Interest ότι «η ιαπωνική πλευρά συνέβαλε εξίσου –αν όχι περισσότερο– στο περιεχόμενό της. … Για μερικούς Αμερικανούς, μπορεί να είναι εύκολο να παραβλέψουν την σημασία αυτής της μετάβασης». Αλλά για την Ιαπωνία, έγραψε ο αξιωματούχος, «αυτή ήταν μια σημαντική πρόοδος».

Το 2019, στην σύνοδο κορυφής του G-20 στην Οζάκα, ο Abe έκανε μια ακόμη σημαντική συμβολή στα αναδυόμενα διεθνή πρότυπα -αυτή την φορά στην αρένα της ψηφιακής διακυβέρνησης. Σε αντίθεση με το όραμα της Κίνας για την «κυβερνο-κυριαρχία» (“cyber-sovereignty”), δηλαδή ένα Διαδίκτυο κατακερματισμένο κατά μήκος των εθνικών συνόρων, εκείνος έθεσε ένα όραμα για ένα μέλλον όπου τα δεδομένα θα ρέουν ελεύθερα και με ασφάλεια πέρα από τα σύνορα. Με την ιδέα του «Data Free Flow with Trust» («Ελεύθερη Ροή Δεδομένων με Εμπιστοσύνη»), ο Abe πέτυχε κάτι που η κυβέρνηση Τραμπ δεν ενοχλήθηκε ποτέ για να επιχειρήσει: την εφαρμογή φιλελεύθερων αξιών σε νέα σύνορα. Μέχρι το τέλος της προεδρίας του Τραμπ, ο σημαιοφόρος του φιλελευθερισμού στην Ασία δεν ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αλλά η Ιαπωνία.

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟΝ ΗΓΕΤΗ

Ο Μπάιντεν έχει υποσχεθεί να επανενταχθεί σε διεθνείς οργανισμούς και συμφωνίες, να επανασυνδεθεί με τους συμμάχους και την πολυμέρεια, και να ανανεώσει την αμερικανική ηγεσία, της Ασίας συμπεριλαμβανομένης. Αλλά μετά από τέσσερα χρόνια Τραμπ και μια καταστροφική απάντηση στην πανδημία του κορωνοϊού, πολλοί στην Ασία δεν βλέπουν πλέον τις Ηνωμένες Πολιτείες ως υπερασπιστή της φιλελεύθερης τάξης ή ούτε καν έναν αξιόπιστο συνεργάτη. Οποιαδήποτε προσπάθεια επιβεβαίωσης της αμερικανικής υπεροχής εν μία νυκτί, θα αποξενώσει περαιτέρω τις χώρες της περιοχής. Η κυβέρνηση Μπάιντεν πρέπει να ακολουθήσει μια πιο συνετή προσέγγιση για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας και της ηγεσίας των ΗΠΑ -ενισχύοντας τις σχέσεις με την Ιαπωνία και συντονιζόμενη στενά μαζί της σε περιφερειακές πολυμερείς πρωτοβουλίες. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η Ιαπωνία έχει δημιουργήσει ένα απόθεμα εμπιστοσύνης και καλής θέλησης με τις ασιατικές χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτήν την καλή θέληση, αλλά μόνο εάν μάθουν να ακούν και να ακολουθούν το προβάδισμα του μακροχρόνιου συμμάχου τους, αντί να προσπαθούν να ανακαλύψουν εκ νέου τον τροχό.

Η Ουάσιγκτον πρέπει πρώτα να εργαστεί για να μειώσει τις περιοχές των τριβών με το Τόκιο. Η γρήγορη και φιλική ανανέωση της συμφωνίας με την οποία η Ιαπωνία φιλοξενεί αμερικανικά στρατεύματα θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα σε άλλες ασιατικές χώρες και στο Πεκίνο, ότι υπάρχει φως μεταξύ Ουάσιγκτον και Τόκιο. Ο Μπάιντεν πρέπει επίσης να επιδιώξει να ενταχθεί στην CPTPP, ενισχύοντας την ικανότητα της Ιαπωνίας και των Ηνωμένων Πολιτειών κατ' επέκταση, να διαμορφώσει τους οικονομικούς κανόνες και πρότυπα της Ασίας. Τέλος, το ιαπωνικό Πρόγραμμα Partnership for Quality Infrastructure είναι ήδη μια ανταγωνιστική εναλλακτική λύση της κινεζικής Πρωτοβουλίας Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative, BRI), τόσο οικονομικά όσο και ιδεολογικά. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να την υπερενισχύσει, ευθυγραμμίζοντας το έργο του νέου αναπτυξιακού της ιδρύματος -της Διεθνούς Εταιρείας Χρηματοοικονομικής Ανάπτυξης των ΗΠΑ (U.S. International Development Finance Corporation)- με το Τόκιο. Η ενίσχυση της αξίας της διπλωματίας της Ιαπωνίας και του δικτύου συνεργατών της θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να επιδιορθώσουν την αξιοπιστία τους και να κερδίσουν εκ νέου την εμπιστοσύνη στην περιοχή.