Το άλλο δόγμα Κάρτερ

Λίγο αργότερα, ο Σάχης έφυγε από το Ιράν, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή του Χομεϊνί μετά από 15 χρόνια εξορίας. Με πολλούς τρόπους, η μάχη για το μέλλον του Ιράν έγινε τότε ένας ανταγωνισμός μεταξύ της θέλησης του Ιρανού ayatollah και του Αμερικανού προέδρου. Δύσκολα ήταν ένας ισόρροπος αγώνας, καθώς ο Χομεϊνί είχε την στήριξη μεγάλων περιοχών της χώρας, ενώ ο Κάρτερ έπρεπε να βασιστεί στον διασπασμένο βασιλικό στρατό. Αυτό δεν εμπόδισε τον Κάρτερ, ο οποίος έστειλε τον στρατηγό Robert Huyser, τον αναπληρωτή αρχηγό της Ευρωπαϊκής Διοίκησης των ΗΠΑ, στο Ιράν για να ηρεμήσει τα νεύρα των στρατηγών και να τους προετοιμάσει να αναλάβουν. «Είπα στους στρατηγούς ότι αυτό ήταν “σκληρό ματς” και ότι η χώρα τους διακυβεύεται», υπενθύμισε αργότερα ο Huyser σε ένα ιδιωτικό δείπνο που διοργάνωσε ο τραπεζίτης David Rockefeller και ο βετεράνος πολιτικός John McCloy, σύμφωνα με σημειώσεις από την συνάντηση που διατηρήθηκαν στα έγγραφα του βοηθού του Rockefeller, Joseph Reed. Αλλά οι στρατηγοί του Σάχη ήταν πολύ απασχολημένοι με το να σχεδιάσουν [ο καθένας] την έξοδό τους για να δώσουν μεγάλη προσοχή στις οδηγίες του Huyser. Ο Χιούσερ σύντομα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ήταν «αδιάφοροι» και τακτοποιήθηκε πίσω στην έδρα του στην Γερμανία.

Στις 11 Φεβρουαρίου, καθώς η επανάσταση πλησίαζε προς τον τελικό της θρίαμβο, ο Χιούσερ έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον Μπρεζίνσκι, τον υφυπουργό Άμυνας Charles Duncan και τον Στρατηγό David Jones, τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, που τον ρωτούσαν εάν θα ήταν πρόθυμος να επιστρέψει στην Τεχεράνη και να οργανώσει μια στρατιωτική ανάληψη [της εξουσίας]. Είναι αδιανόητο ότι αυτό το αίτημα θα είχε υποβληθεί χωρίς την συγκατάθεση του Carter. Πράγματι, όταν ο McCloy ρώτησε τον Huyser ποιός είχε εκδώσει τις εντολές του, εκείνος επέμεινε ότι «ο πρόεδρος Carter έγραψε τις εντολές προσωπικά και καταλαβαίνω ότι πριν από την επίσημη μετάδοση ήταν χειρόγραφες». Ωστόσο, ο στρατηγός κατάλαβε ότι το τέλος ήταν κοντά και συμφώνησε να επιστρέψει στο Ιράν μόνο εάν ο Λευκός Οίκος του παρείχε 10.000 στρατιώτες των ΗΠΑ. Μετά από μια αμήχανη σιωπή, το τηλεφώνημα τελείωσε.

ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΔΩΜΑΤΙΟ

Η κατάρρευση της δυναστείας Pahlavi δεν τερμάτισε την σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης Carter και αυτού που πλέον ήταν γνωστό ως Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Ο Χομεϊνί ήταν αποφασισμένος να ταπεινώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και να τιμωρήσει τον Κάρτερ. Η πρεσβεία αποδείχθηκε πολύ δελεαστικός στόχος. Για δεκαετίες, οι ιστορικοί ισχυρίζονταν ότι ο Χομεϊνί δεν είχε εκ των προτέρων γνώση της συνωμοσίας να καταληφθεί το κτίριο και απλώς εκμεταλλεύτηκε επιδέξια την επιδρομή για να πυροδοτήσει τις φλόγες του αντι-αμερικανισμού. Αυτή δεν ήταν η εκτίμηση της CIA. Λίγο μετά την κατάληψη της πρεσβείας από τους μαχητές, συνεκλήθη το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Κάρτερ. «Φαίνεται ότι ο Χομεϊνί έδωσε άδεια για την κατάληψη της πρεσβείας», δήλωσε ο διευθυντής της CIA, Stansfield Turner, στους συναθροισμένους αξιωματούχους, σύμφωνα με ένα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένο αρχείο [2] της συνάντησης. «Οι πιθανότητες διαπραγμάτευσης μαζί τους δεν φαίνονται καλές», συμβούλευσε ο Τέρνερ.

Αυτή η άποψη για τον ρόλο του Χομεϊνί επιβεβαιώθηκε διακριτικά από τον Αγιατολάχ Mohammad Mahdavi-Kani, ο οποίος ήταν τότε υπεύθυνος για την εσωτερική ασφάλεια του ιρανικού καθεστώτος. Στο απομνημονεύματά του, θυμάται ότι μετά την επίθεση των μαχητών στην πρεσβεία, κάλεσε τον γιο του Χομεϊνί, Αχμάντ, ο οποίος ενεργούσε ως επικεφαλής του προσωπικού του πατέρα του. «Το βράδυ της κατάληψης της πρεσβείας, ήρθα σε επαφή με τον Αχμάντ και τον ρώτησα, “Τι συμβαίνει;”», έγραψε ο Μαχντάβι-Κανί. Αρχικά, απλά γέλασε και δεν απαντούσε. Τον ρώτησα, «Ήξερες για αυτό;». Εκείνος γέλασε. Τελικά, αφού επέμεινα, είπε: «Ο ιμάμης [Khomeini] είναι ικανοποιημένος με αυτό και δεν πρέπει να εμπλακείτε». Ήταν με υποκίνηση του Khomeini που οι μαχητικοί του ακόλουθοι επιτέθηκαν στην πρεσβεία και κράτησαν 52 Αμερικανούς ως ομήρους για 444 ημέρες.

Εκείνη την εποχή, η αδυναμία του Κάρτερ να απελευθερώσει τους ομήρους -που συμβολίστηκε καλύτερα από μια αποτυχημένη αποστολή διάσωσης η οποία κατέληξε σε καταστροφή- έκανε τις Ηνωμένες Πολιτείες να μοιάζουν με έναν αβοήθητο γίγαντα και οδήγησε πολλούς Αμερικανούς να συμπεράνουν ότι ο Κάρτερ δεν είχε την βούληση να αντιμετωπίσει τον Αγιατολάχ. Πίσω στα παρασκήνια, ωστόσο, ο Κάρτερ δεσμεύτηκε να ανατρέψει την Ισλαμική Δημοκρατία. Πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα [3] αποκαλύπτουν ότι τον Δεκέμβριο του 1979, ο Κάρτερ εξέδωσε ένα προεδρικό πόρισμα -μια κοινοποίηση στο Κογκρέσο που απαιτείται σύμφωνα με νόμους που εγκρίθηκαν μετά το σκάνδαλο του Watergate- διατάζοντας την CIA να «διεξάγει προπαγάνδα και επιχειρήσεις πολιτικής και οικονομικής δράσης για να ενθαρρύνει την δημιουργία ενός υπεύθυνου και δημοκρατικού καθεστώτος στο Ιράν˙ να κάνει επαφές με ηγέτες της ιρανικής αντιπολίτευσης και ενδιαφερόμενες κυβερνήσεις, προκειμένου να ενθαρρυνθούν αλληλεπιδράσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα ευρύ, φιλοδυτικό μέτωπο ικανό να σχηματίσει μια εναλλακτική κυβέρνηση». Ο φιλειρηνικός Vance επισήμανε την ιστορική βαρύτητα της στιγμής. Σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένες σημειώσεις [4] μιας συνεδρίασης της 20ης Δεκεμβρίου, ο Βανς είπε σε μια ομάδα ανώτερων αξιωματούχων και μελών του υπουργικού συμβουλίου ότι το «εύρημα αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα. Δείχνει ότι αυτή η ομάδα έχει αποφασίσει να ενώσει ομάδες για να ρίξει τον Khomeini». Κανείς δεν αντέδρασε.