Secure ConnectionΓιατί πρέπει να επιστρέψουν τα πυρηνικά όπλα στην Ελλάδα
Αμερικανικά Μη-Στρατηγικά Πυρηνικά Όπλα και Αποτροπή στην Ευρώπη*
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
Οι λόγοι της απόσυρσης του πυρηνικού οπλοστασίου από την Ελλάδα παραμένουν άγνωστοι μέχρι και σήμερα καθώς το ΝΑΤΟ δεν έχει προβεί σε εξηγήσεις. Μια πιθανή εξήγηση σχετίζεται με την απόσυρση του πεπαλαιωμένου στόλου μεταφοράς (αεροσκάφη A-7s). Μια δεύτερη εξήγηση σχετίζεται με την απάλειψη του σοβιετικού κινδύνου.
Ο ΜΟΧΑΜΕΝΤ ΕΛΣΑΕΡ είναι πολιτικός Επιστήμονας και ειδικός στην Ασφάλεια και Επιστήμη των Πυρηνικών Όπλων. Κατέχει ΜΑ από το King’s College London. Είναι πρόεδρος του Transatlantic Association United Kingdom.
O Δρ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΣΚΑΡΗΣ είναι Πυρηνικός Φυσικός. Απέκτησε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο Duke, Βόρεια Καρολίνα ΗΠΑ, και πραγματοποίησε δύο μεταδιδακτορικά στο Πανεπιστήμιο Stanford, Καλιφόρνια ΗΠΑ και στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ).
Τα πυρηνικά όπλα στην Ευρώπη παραμένουν πυλώνας της αμερικανικής στρατηγικής. Μπορεί ο κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου να μην είναι σήμερα υπαρκτός αλλά αυτό δεν αναιρεί την μελλοντική αναβίωση ενός κινδύνου είτε στον Καύκασο και την Ασία είτε στη Μέση Ανατολή. Παρά κάποιες αντίθετες απόψεις στην επιστημονική κοινότητα που υποστηρίζουν ότι τα μη-στρατηγικά όπλα δεν προσφέρουν κανένα στρατηγικό αποτέλεσμα και πρέπει να αφαιρεθούν από την Ευρώπη καθώς ένας υπερηχητικός πύραυλος μπορεί να πλήξει με μεγαλύτερη ακρίβεια και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα έναν στόχο σε σύγκριση με τις βόμβες βαρύτητας, η πυρηνική στάση των ΗΠΑ παραμένει απαράλλακτη. Η παρέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, η κήρυξη της Βόρειας Κορέας ως πυρηνική δύναμη καθώς και η επιτάχυνση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, όλα μαζί επαναφέρουν διλήμματα ασφαλείας του παρελθόντος αλλά επίσης δημιουργούν νέες προκλήσεις. Ιδιαιτέρως, η αναθεώρηση του Πυρηνικού Δόγματος από την Ρωσία που αίρει την χρήση πυρηνικών αποκλειστικά ενάντια σε πιθανές πυρηνικές επιθέσεις έχει αναβιώσει διλήμματα ασφαλείας που υπήρχαν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Το πιο κρίσιμο δίλημμα αφορά την θεωρία του χτυπήματος αποκλιμάκωσης (de-escalation strike) σύμφωνα με την οποία η Ρωσία θα μπορούσε να προσφύγει σε χρήση πυρηνικών όπλων για να επιβάλλει αποκλιμάκωση σε περιόδους τακτικής ή πυρηνικής κρίσης. Τέτοια χτυπήματα μπορούν να υλοποιηθούν με την αξιοποίηση βομβών μικρού μεγέθους (low-yield ή low-casualty bombs), τα οποία θα επιφέρουν σημαντικό κόστος αλλά όχι απόλυτο αφανισμό. Η θεωρία αυτή έχει απορριφθεί από τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν καταστήσει σαφές ότι ενδεχόμενη χρήση πυρηνικών όπλων θα αντιμετωπιστεί με ισοδύναμα αντίποινα. Η διάσταση δογμάτων αποκαλύπτει και τους λόγους που οι ΗΠΑ εξακολουθούν να διατηρούν το μη στρατηγικό πυρηνικό οπλοστάσιο στην Ευρώπη.
Ο ρόλος των μη-στρατηγικών πυρηνικών όπλων στην Ευρώπη είναι εγγυητικός πυλώνας για την διατήρηση αξιόπιστης πυρηνικής αποτροπής. Όπως επιβεβαιώνει η Έκθεση Πυρηνικού Δόγματος του 2018, ο ρόλος των μη-στρατηγικών όπλων είναι να προσφέρουν το αίσθημα της ασφάλειας στην Ευρώπη και να εκπέμπουν σήματα αποτροπής σε πιθανές εχθροπραξίες. Η αποστολή υλοποιείται μέσω της μετεγκατάστασης βομβών βαρύτητας και την παροχή αεροσκαφών διπλής χρήσης (dual-capable aircraft), όπως είναι το F-35.
Εν ολίγοις, τα μη στρατηγικά πυρηνικά όπλα συμπληρώνουν το πυρηνικό τρίγωνο (nuclear triad) των ΗΠΑ αυξάνοντας την αξιοπιστία του πυρηνικού οπλοστασίου της Δύσης. Συνεπώς, η προσήλωση των ΗΠΑ στην διατήρηση και ενίσχυση των μη στρατηγικών όπλων στην Ευρώπη είναι βέβαιη. Αναφορικά με την στάση της Αμερικής απέναντι στην επιστροφή των κεφαλών στην Ελλάδα, η σύσφιξη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων δείχνει ότι αυτή είναι απολύτως εφικτή. Η πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, στην Σούδα επιβεβαιώνει αυτήν την στροφή.
ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΠΥΡΗΝΙΚΟΥ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το πρόγραμμα αντικατάστασης και ανανέωσης του μη-στρατηγικού πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ στην Ευρώπη αναμένεται να ξεκινήσει μέχρι τα τέλη του 2021. Όλες οι βόμβες βαρύτητας αναμένεται να αντικατασταθούν με τον νέο τύπο B61-12, βόμβες που θα προσφέρουν μεγαλύτερες δικλείδες ασφαλείας και μπορούν να ενσωματωθούν στο F-35. Αυτό ουσιαστικά δημιουργεί παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα καθώς για πρώτη φορά θα υπάρξει αντικατάσταση βομβών που τεχνικά σημαίνει ότι είναι εφικτό να γίνουν αναδιοργανώσεις στις υπάρχουσες τοποθεσίες και δομές φιλοξενίας. Αν και οι βάσεις στην Άραξο και την Σούδα μπορούν να φιλοξενήσουν βόμβες βαρύτητας άμεσα, μπορούν να εξεταστούν οι στρατηγικές προεκτάσεις μιας πιθανής εγκατάστασης στην Αλεξανδρούπολη. Συγκεκριμένα, η Αλεξανδρούπολη επιλέγεται λόγω εγγύτητας που κανένα άλλο κράτος δεν μπορεί να προσφέρει καθώς απέχει 1,021 μίλια από το πρώτο σιλό [6] (Κοζέλσκ), χωρίς να βρίσκεται εντός ακτίνα στόχευσης από όπλα μικρού ή μεσαίου βεληνεκούς από την Ρωσία.
Σε σύγκριση με την βάση του Ινσιρλίκ η οποία απέχει περίπου 150 μίλια περισσότερα, η Αλεξανδρούπολη μπορεί να δώσει άμεση πρόσβαση στην ανατολική πτέρυγα της ρωσικής επικράτειας όπου και βρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία των σιλό. Τέτοια δυνατότητα δίνουν και σκανδιναβικές χώρες που συνορεύον με την Ρωσία, ωστόσο η γεωγραφία αυτών των χωρών καθώς και η ισχυρή παρουσία ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων τελευταίας τεχνολογίας (S-400 και S-500), επιδεικνύει τους λόγους για τους οποίους η φιλοξενία πυρηνικών κεφαλών κρίνεται στρατηγικά ασύμφορη. Από την άλλη πλευρά, η βάση του Ινσιρλίκ δίνει άμεση πρόσβαση στην χώρες του Κόλπου -κυρίως το Ιράν. Συνεπώς, μετά την Τουρκία η Ελλάδα είναι η αμέσως επόμενη στρατηγικά ασφαλέστερη χώρα για μετεγκατάσταση ή φιλοξενία μη-στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών.