«Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Πανδημία και η σχέση της με την Επιστήμη και την Ιατρική» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

«Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Πανδημία και η σχέση της με την Επιστήμη και την Ιατρική»

Διαδικτυακή συζήτηση που οργάνωσε το Κέντρο Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών (CEMES) με την υποστήριξη του Foreign Affairs The Hellenic Edition και του Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων (fainst.eu).
Περίληψη: 

.

Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ είναι Αναπλ. Καθηγητής θρησκειολογίας στο ACT (Αmerican College of Thessaloniki), Γενικός Γραμματέας του CEMES, Έλληνας πρεσβευτής του Globethics.net στη Γενεύη, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Θεολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (WOCATI).

Στην ολιγόλεπτη παρέμβασή μου θα σας διαβάσω αποσπασματικά και αυτολεξεί τις επί του θέματος πρωτοποριακές για την επιστήμη αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη και τις σχετικές πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το ζήτημα για το οποίο συζητούμε σήμερα και θα κλείσω με ένα πολύ σύντομο σχόλιο.

Στο Μήνυμα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας για τις σχέσεις της χριστιανικής πίστης και των θετικών επιστημών αναφέρεται σχετικώς ότι «ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀποφεύγει τήν κηδεμονία τῆς ἐπιστημονικῆς ἀναζητήσεως καί δέν λαμβάνει θέση πάνω σέ κάθε ἐπιστημονικό ἐρώτημα. Εὐχαριστεῖ τόν Θεό πού δωρίζει στούς ἐπιστήμονες τό χάρισμα νά ἀποκαλύπτουν ἄγνωστες πτυχές τῆς θείας Δημιουργίας. Ἡ σύγχρονη ἀνάπτυξη τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν καί τῆς τεχνολογίας ἐπιφέρει ριζικές ἀλλαγές στή ζωή μας. Προσφέρει σημαντικές εὐεργεσίες ὅπως εἶναι ἡ διευκόλυνση τοῦ καθημερινοῦ βίου, ἡ ἀντιμετώπιση σοβαρῶν ἀσθενειῶν», και συνεχίζει το μήνυμα αναφέροντας και άλλες πτυχές της επιστημονικής έρευνας (§7).

Η Εγκύκλιος τῆς Ἁγίας και Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στην Κρήτη η οποία αδιαμφισβήτητα υπερασπίζεται (παράγραφος 16 της εγκυκλίου) το “θεμελιῶδες ἀνθρώπινον δικαίωμα της προστασίας τῆς ἀρχῆς τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας και έκφρασης», και στην οποία είναι εμφανής μια διαθρησκειακή και ιεραποστολική προσέγγιση, «προτρέπει ὅλους τούς ἐμπλεκομένους, ἀνεξαρτήτως θρησκευτικῶν πεποιθήσεων, νά ἐργάζωνται διά τήν καταλλαγήν καί διά τόν σεβασμόν τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, πρωτίστως δέ διά τήν προστασίαν τοῦ θείου δώρου τῆς ζωῆς».

Στο κείμενο για την Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο Σύγχρονο Κόσμο και συγκεκριμένα στο 6ο κεφάλαιο που αφορά στην ἀποστολή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὡς μαρτυρία ἀγάπης ἐν διακονίᾳ αναφέρεται σχετικώς:

«Διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἡ ἱκανότης πρός ἐπιστημονικήν ἔρευναν τοῦ κόσμου ἀποτελεῖ θεόσδοτον δῶρον εἰς τόν ἄνθρωπον. Συγχρόνως ὅμως πρός αὐτήν τήν κατάφασιν, ἡ Ἐκκλησία ἐπισημαίνει τούς κινδύνους, οἱ ὁποῖοι ὑποκρύπτονται εἰς τήν χρῆσιν ὡρισμένων ἐπιστημονικῶν ἐπιτευγμάτων. Θεωρεῖ ὅτι ὁ ἐπιστήμων εἶναι μέν ἐλεύθερος νά ἐρευνᾷ, ἀλλά καί ὅτι ὀφείλει νά διακόπτῃ τήν ἔρευνάν του, ὅταν παραβιάζωνται βασικαί χριστιανικαί καί ἀνθρωπιστικαί ἀρχαί: «Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ’ οὐ πάντα συμφέρει» (Μερικοί μεταξύ σας λένε: «όλα μου επιτρέπονται». Σωστά• Όμως δεν είναι όλα προς το συμφέρον» (A’ Κορ. 6, 12). Ἡ θέσις αὕτη τῆς Ἐκκλησίας ἀποδεικνύεται πολλαπλῶς ἀπαραίτητος διά τήν ὀρθήν ὁριοθέτησιν τῆς ἐλευθερίας καί τήν ἀξιοποίησιν τῶν καρπῶν τῆς ἐπιστήμης, εἰς πάντας σχεδόν τούς τομεῖς τῆς ὁποίας, ἰδίᾳ δέ τῆς βιολογίας, ἀναμένονται νέα ἐπιτεύγματα, ἀλλά καί κίνδυνοι. Ἐν ταὐτῷ, ὑπογραμμίζομεν τήν ἀναμφισβήτητον ἱερότητα τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς ἀπό αὐτῆς ταύτης ἀρχῆς τῆς συλλήψεως». (§11)

Κατά τά τελευταῖα ἔτη, παρατηρεῖται ἁλματώδης ἀνάπτυξις εἰς τάς βιοεπιστήμας καί εἰς τήν συνδεδεμένην μέ αὐτάς βιοτεχνολογίαν, πολλά ἐπιτεύγματα τῶν ὁποίων θεωροῦνται εὐεργετικά διά τόν ἄνθρωπον, ἄλλα δημιουργοῦν ἠθικά διλήμματα, ἐνῷ ἄλλα κρίνονται ἀπορριπτέα. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πιστεύει ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἁπλοῦν σύνολον κυττάρων, ἱστῶν καί ὀργάνων, οὔτε καί προσδιορίζεται μόνον ἀπό βιολογικούς παράγοντας. Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖ δημιούργημα «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ» (Γεν. 1, 27) καί θά πρέπει ἡ ἀναφορά εἰς αὐτόν νά γίνηται μέ τόν δέοντα σεβασμόν». (§12).

Ἡ ἀναγνώρισις τῆς θεμελιώδους αὐτῆς ἀρχῆς ὁδηγεῖ εἰς τό συμπέρασμα ὅτι τόσον κατά τήν ἐπιστημονικήν ἔρευναν, ὅσον καί κατά τήν πρακτικήν ἐφαρμογήν τῶν νέων ἀνακαλύψεων καί ἐφευρέσεων, δέον ὅπως διαφυλάσσηται τό ἀπόλυτον δικαίωμα κάθε ἀνθρώπου νά ἀπολαύῃ σεβασμοῦ καί τιμῆς εἰς πᾶν στάδιον τῆς ζωῆς του, καθώς καί ἡ βούλησις τοῦ Θεοῦ, ὡς αὕτη ἐφανερώθη κατά τήν δημιουργίαν. Ἡ ἔρευνα πρέπει νά λαμβάνῃ ὑπ’ ὄψιν της τάς ἠθικάς καί πνευματικάς ἀρχάς καί τά χριστιανικά θέσμια. Ἀπαραίτητος σεβασμός δέον νά ἐπιδεικνύηται καί εἰς ὅλην τήν Δημιουργίαν τοῦ Θεοῦ τόσον κατά τήν χρῆσιν αὐτῆς ὑπό τοῦ ἀνθρώπου, ὅσον καί κατά τήν ἔρευναν, συμφώνως πρός τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ πρός αὐτόν (Γεν. β’, 15).

Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ και στην πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου το οποίο διεξάγει μια σειρά συνεδρίων (2008, 2011, 2014 και το 2017) για την Ποιμαντική Διακονία στον χώρο της Υγείας. Τα συνέδρια αυτά δίνουν την κατάλληλη ευκαιρία στις τοπικές Εκκλησίες και τους επιστήμονες και επαγγελματίες που διακονούν τον άρρωστο, να ανταλλάσσουν τις εμπειρίες τους και να συζητούν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Δίνουν δε το έρεισμα στις Ιερές Μητροπόλεις να μπορούν να οργανώνουν παρόμοιες επιμορφωτικές εκδηλώσεις και προγράμματα.

Το 2017 το θέμα του Συνεδρίου το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο και στο οποίο συμμετείχε ένας από τους αποψινούς ομιλητές, ο π. Βασίλειος Θερμός ήταν: «Ἀναθερμαίνοντας τήν Ἐλπίδα: Ἀνακαλύπτοντας τήν ἐλπίδα στίς δυσχέρειες τῆς ζωῆς». Ο άνθρωπος περισσότερο από ποτέ στην σύγχρονη ιστορία βρίσκεται σε βαθιά απόγνωση, αντιμετωπίζει δυσκολίες, αναζητεί την ελπίδα, η οποία πολλές φορές ως έννοια έρχεται σε αντίθεση προς τον τρόπο που αυτή κατανοείται στην Ορθόδοξη ανθρωπολογία όπως αναφέρεται στα πρακτικά του συνεδρίου της Ρόδου. Ταυτόχρονα όμως όπως παρατηρούμε στις μέρες μας ότι ο άνθρωπος αμφισβητεί τα πάντα.