Οι κανόνες του παιχνιδιού του Πούτιν

Μια κεντρική δικαιολογία του Κρεμλίνου για την άρση των περιορισμών στην θητεία του Πούτιν ήταν η επικίνδυνη κατάσταση του κόσμου. Οι Ρώσοι αξιωματούχοι τείνουν να μην εξετάζουν το ενδεχόμενο οι ενέργειές τους να συμβάλλουν στην παγκόσμια αστάθεια. Οι μεγάλες δυνάμεις -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών- δεν είναι γνωστές για την ενδοσκόπηση της εξωτερικής πολιτικής τους. Αυτή η τάση είναι ιδιαίτερα έντονη στην Ρωσία του Πούτιν, όπου οι ηγέτες της χώρας μοιράζονται μια εικόνα της Ρωσίας ως πολιορκημένου φρουρίου. Όταν κάποιος νομίζει ότι δέχεται επίθεση, οποιαδήποτε ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της εισβολής και της προσάρτησης του εδάφους μιας γειτονικής χώρας, της δολοφονίας αντιπάλων με χρήση χημικών όπλων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, και της άμεσης και κρυφής παρέμβασης στις προεδρικές εκλογές ενός αντιπάλου, μπορεί να δικαιολογηθεί στο όνομα της αυτοάμυνας.

Αυτή η νοοτροπία πολιορκημένου φρουρίου σημαίνει ότι μια σημαντική θετική αλλαγή στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας είναι αδύνατη. Οι Ρώσοι ηγέτες θα κατηγορήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες για μελλοντικές διεθνείς αποτυχίες ή εσωτερικές αναταραχές. Ο Πούτιν θεωρεί σταθερά τις Ηνωμένες Πολιτείες υπεύθυνες για τέτοια γεγονότα στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένων των «έγχρωμων επαναστάσεων» στην Γεωργία και την Ουκρανία στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τις διαδηλώσεις της Μόσχας και τις αραβικές εξεγέρσεις του 2011, την ουκρανική επανάσταση του 2014, τις διαδηλώσεις της Λευκορωσίας το 2020, και τώρα τις πρόσφατες διαδηλώσεις στην Ρωσία. Αν και ακούγεται απίστευτα κυνικό, ο Πούτιν και οι στενοί του συνεργάτες φαίνεται να το πιστεύουν.

Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν περιμένουν τίποτα καλό από την διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν. Ο υφυπουργός Εξωτερικών, Sergey Ryabkov, κατηγόρησε τους νέους ηγέτες της [9] για «ρωσοφοβία» και ότι «ρίχνουν λάσπη στην χώρα μου». Ο Ριάμπκοφ υπονόησε ότι η Ρωσία θα ακολουθήσει μια συνδυασμένη πολιτική «περιορισμού» με «επιλεκτικού διαλόγου». Ειλικρινά, η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας είναι πιθανό να βασίζεται σε παρόμοιες θέσεις.

Το κομμάτι του «περιορισμού» αυτής της πολιτικής είναι ήδη σε κίνηση. Ο Μπάιντεν διέταξε μια αναθεώρηση των [μυστικών] πληροφοριών σχετικά με διάφορες πτυχές της ρωσικής συμπεριφοράς, συμπεριλαμβανομένου του κυβερνο-χάκινγκ της SolarWinds και της χρήσης ενός απαγορευμένου χημικού όπλου στην απόπειρα δολοφονίας του Ναβάλνι. Έχουν ήδη επιβληθεί κυρώσεις για την δηλητηρίαση του Navalny και προφανώς θα προκύψουν περαιτέρω αντίποινα για άλλες ρωσικές ενέργειες. Είναι σημαντικό, ωστόσο, όπως παρατήρησε πρόσφατα ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ρωσία, Michael McFaul [10] σε αυτές τις σελίδες, μια καλή στρατηγική περιορισμού να ξεκινά εγχωρίως. Αυτό περιλαμβάνει πιο ισχυρές άμυνες στον κυβερνοχώρο και μεταρρυθμίσεις για την διαφάνεια στον χρηματοπιστωτικό τομέα για την εξάλειψη του βρώμικου χρήματος, ανεξάρτητα από την προέλευσή του. Γενικότερα, τα μέλη της νέας ομάδας της εξωτερικής πολιτικής του Μπάιντεν είναι αφοσιωμένα στην πολυμέρεια και θα συνεργαστούν με τους συμμάχους των ΗΠΑ για να διαμορφώσουν μια συλλογική προσέγγιση.

Διαδηλωτές της αντιπολίτευσης στη Μόσχα, τον Ιανουάριο του 2021. Anton Vaganov / Reuters
---------------------------------------------------

Ο επιλεκτικός διάλογος έχει ήδη αποφέρει μια μεγάλη νίκη: την αμοιβαία επέκταση της συνθήκης New START του 2011 για άλλα πέντε χρόνια. Οι πιο δύσκολες συζητήσεις για τον έλεγχο των όπλων βρίσκονται τώρα στην ατζέντα. Τον Νοέμβριο του 2020, για παράδειγμα, η κυβέρνηση Τραμπ αποχώρησε από την Συνθήκη Open Skies, μια χρήσιμη συμφωνία διαφάνειας και οικοδόμησης εμπιστοσύνης που υποστηρίζουν σθεναρά οι ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοι. Τον Ιανουάριο του 2021, η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να ακολουθήσει αναλόγως και να εγκαταλείψει την συνθήκη. Εμπειρογνώμονες για τον έλεγχο των όπλων από την Ρωσία, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες πρότειναν ένα κοινό σχέδιο για την διάσωση της Open Skies [11], ξεκινώντας με μια αναθεώρηση των ΗΠΑ για την απόσυρσή τους και μια δήλωση προθέσεων για εξεύρεση τρόπου επανένταξης. Δεν είναι σαφές εάν αυτό θα λειτουργήσει, αλλά η διοίκηση Μπάιντεν πρέπει να προσπαθήσει. Η Ρωσία θα υποστηρίξει επίσης μια προσπάθεια να επαναφέρει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην πυρηνική συμφωνία με το Ιράν˙ δεν έχει κανένα συμφέρον για ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν.

Μακροπρόθεσμα, ο κεντρικός στόχος ελέγχου των όπλων θα πρέπει να είναι μια επακόλουθη συνθήκη της New START. Υπάρχει μια σειρά από περίπλοκα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, συμπεριλαμβανομένων των νέων τύπων οπλικών συστημάτων, των μη στρατηγικών πυρηνικών όπλων, των μεγάλης εμβέλειας συστημάτων συμβατικού πλήγματος, της πυραυλικής άμυνας και ούτω καθεξής. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα διαρκέσει χρόνια, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πενταετής παράταση της New START ήταν η σωστή επιλογή και για το γιατί τώρα είναι πλέον η ώρα για την έναρξη νέων διαπραγματεύσεων.

Η Ρωσία αρέσκεται να συνεργάζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες για τον έλεγχο των όπλων, επειδή είναι ο μόνος τομέας στον οποίο η Μόσχα είναι ίση με την Ουάσιγκτον και μπροστά από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Άλλα θέματα που είναι ώριμα για συζήτηση περιλαμβάνουν την κλιματική αλλαγή, την πανδημία covid-19 και την παγκόσμια υγεία γενικότερα, την Αρκτική διακυβέρνηση, τη μη διάδοση [των πυρηνικών], και τις στρατιωτικές διαβουλεύσεις, ειδικά για ρυθμίσεις αποσυμφόρησης σε περιοχές όπου οι δύο στρατοί λειτουργούν ο ένας κοντά στον άλλο. Κάθε ένα από αυτά τα θέματα είναι ένα θέμα στο οποίο, τουλάχιστον κατ' αρχήν, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να σημειώσουν πρόοδο χωρίς καμία προσδοκία ότι αυτό θα οδηγούσε σε διμερή συνεργασία γενικώς.