Το Νταρφούρ αιμορραγεί ξανά

Η βία άρχισε να υποχωρεί στο Δυτικό Νταρφούρ γύρω στο 2010, επιτρέποντας σε μερικούς από τους εκτοπισμένους να ξαναγυρίσουν στο σπίτι τους. Σε πολλές περιπτώσεις, οι επαναπατριζόμενοι διαπίστωσαν ότι Άραβες νομάδες είχαν εγκατασταθεί στα εδάφη τους. Ορισμένοι από αυτούς τους νομάδες προέρχονταν από το Τσαντ και τους δόθηκε υπηκοότητα στο Σουδάν με αντάλλαγμα την ένταξή τους στις πολιτοφυλακές Janjaweed, οι οποίες σταδιακά ενσωματώθηκαν σε πιο επίσημες παραστρατιωτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι γνωστές ως δυνάμεις ταχείας υποστήριξης (Rapid Support Forces, RSF). Στο Nyoro, ένα χωριό νότια της [πρωτεύουσας] El Geneina στο οποίο επέστρεψαν πολλοί Masalit, οι Άραβες αναγνώρισαν ελεύθερα ότι η γη δεν ήταν δική τους, αλλά είπαν ότι τους προσέλκυσε ο πλούτος της. «Ένας από αυτούς που ήρθε το 2007 με 25 αγελάδες τώρα έχει πάνω από 3.000», μου είπε πρόσφατα ένας αρχηγός των Nyoro. Οι μη Άραβες επαναπατριζόμενοι εγκαταστάθηκαν με μια ως επί το πλείστον ειρηνική συνύπαρξη με τους Άραβες νεοφερμένους, αλλά συχνά έπρεπε να δώσουν γη στους Άραβες ως αντάλλαγμα για σιωπηρή προστασία.

Μέχρι τον Μάιο του 2019, το Σουδάν είχε ξεκινήσει μια αβέβαιη πολιτική μετάβαση σε εθνικό επίπεδο, αλλά το Δυτικό Νταρφούρ φαινόταν αρκετά σταθερό ώστε η αποστολή του ΟΗΕ στο Νταρφούρ αποφάσισε να αποσύρει τους κυανόκρανούς της από την Ελ Τζενέινα. Έξι μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο, Άραβες μαχητές επιτέθηκαν στον καταυλισμό Kirinding για πρώτη φορά. Η αύξηση της βίας δεν εμπόδισε τα Ηνωμένα Έθνη να συνεχίσουν την αποχώρησή τους από το υπόλοιπο Νταρφούρ, ολοκληρώνοντας επισήμως την αποστολή στις 31 Δεκεμβρίου 2020, δύο εβδομάδες πριν από την δεύτερη επίθεση στον Kirinding.

Ένας άντρας που τραυματίστηκε κατά την διάρκεια μιας επίθεσης στην El Geneina, στο Δυτικό Νταρφούρ, τον Φεβρουάριο του 2021. Jérôme Tubiana / Foreign Affairs
-----------------------------------------------

Οι αραβικές πολιτοφυλακές επιτέθηκαν επίσης στο χωριό Nyoro, σε τρεις ξεχωριστές περιπτώσεις μεταξύ 2019 και 2021. Τον Ιανουάριο του 2021, οι χωρικοί Masalit ζήτησαν την προστασία της τοπικής μονάδας RSF, παρόλο που μέλη της υποστηριζόμενης από την κυβέρνηση παραστρατιωτικής οργάνωσης είχαν εμπλακεί σε επιθέσεις αλλού στο Νταρφούρ. Σύμφωνα με τον αρχηγό του χωριού, ο τοπικός διοικητής των RSF τους είπε ότι δεν είχε διαταχθεί να «προστατεύσει τους αμάχους», αλλά εντούτοις συμφώνησε να συνοδεύσει περισσότερες από 300 οικογένειες του Nyoro στην ασφαλέστερη πόλη Misterei. Όμως οι RSF δεν προστάτευαν το Nyoro μετά την αποχώρηση των κατοίκων του. «Μετά από τρεις ημέρες, επιστρέψαμε και βρήκαμε το Nyoro καμένο και λεηλατημένο. Ακόμη και τα κοτόπουλα είχαν κλαπεί. Στο Νταρφούρ, η κυβέρνηση δεν προστατεύει τους πολίτες», μου είπε ο αρχηγός.

Τον Φεβρουάριο, οδήγησα στο Nyoro με μια κοινή συνοδεία RSF και αστυνομίας. Στον τραχύ και πετρώδη δρόμο, συναντήσαμε αυτοκίνητα γεμάτα εκτοπισμένα άτομα που οδηγούσαν προς την αντίθετη κατεύθυνση, προς την σχετική ασφάλεια της El Geneina. Το ίδιο το Nyoro είχε καταστραφεί, τα σπίτια του καμένα και γυμνά από πόρτες και παράθυρα. Καμήλες τριγύριζαν στα ερείπια.

Ένα παιδί κρατά ένα ψεύτικο όπλο φτιαγμένο από λάσπη στην El-Geneina, στο Δυτικό Νταρφούρ, τον Φεβρουάριο του 2021. Jérôme Tubiana / Foreign Affairs
-------------------------------------------

Πριν από την πτώση του Μπασίρ, οι μη Άραβες Νταρφουρινοί μπορούσαν μόνο να δραπετεύουν από τις επιθέσεις από τις βαριά οπλισμένες Janjaweed -αλλά αυτή την φορά, οι Masalit αντεπιτίθενται. Από το Nyoro οδηγήσαμε στο Misterei, όπου ζουν πολλοί Masalit από το Nyoro. Η γη κατά μήκος του χωματόδρομου ήταν μαύρη, καμένη όχι από τις Janjaweed αλλά από αγρότες Masalit που ελπίζουν να κρατήσουν τους Άραβες νομάδες μακριά. Στο ίδιο το Misterei, δεν υπήρχαν καθόλου Άραβες. Μετά την πρώτη επίθεση στον καταυλισμό Kirinding τον Δεκέμβριο του 2019, όπως μου είπε ένας παραδοσιακός πολέμαρχος στο Misterei, οι Masalit συνειδητοποίησαν ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις δεν θα τους προστατεύσουν και άρχισαν να οπλίζονται για μάχη. Συγκέντρωσαν χρήματα από πρόσφυγες και μετανάστες Masalit στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη και αγόρασαν τουφέκια τύπου ΑΚ και όλμους, μερικά από αυτά από τους Άραβες νομάδες με τους οποίους είναι πλέον κλειδωμένοι σε σύγκρουση.

Όταν περίπου 500 Άραβες επιδρομείς επιτέθηκαν στο Misterei τον Ιούλιο του 2020, οι Masalit ήταν έτοιμοι. Μεταξύ 60 και 80 Masalit σκοτώθηκαν στην αψιμαχία, αλλά απώθησαν τους εισβολείς και σκότωσαν πολλούς από τους μαχητές τους. Οι μαχητές Masalit υπερασπίστηκαν επίσης τον καταυλισμό Kirinding την δεύτερη φορά που δέχτηκε επίθεση, τον Ιανουάριο του 2021. Οι Άραβες κατάφεραν να κάψουν τον καταυλισμό μέχρις ισοπέδωσης, αλλά όχι προτού οι μαχητές Masalit σκοτώσουν περίπου 200 από τους άντρες τους.

Μια επαναστατική τοιχογραφία στο Nyertiti, στο Κεντρικό Νταρφούρ, τον Φεβρουάριο του 2021. Jérôme Tubiana / Foreign Affairs
---------------------------------------------------

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ

Τι εξηγεί την επανεμφάνιση της βίας στο Νταρφούρ; Η αποχώρηση των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ σίγουρα δεν βοήθησε, παρόλο που αυτές οι δυνάμεις σπάνια παρενέβησαν. Περισσότερο αποσταθεροποιητική ήταν η πολιτική μετάβαση στο Χαρτούμ, η οποία έχει ενθαρρύνει τους Άραβες αλλά και τους μη Άραβες Νταρφουρινούς, αλλά μέχρι στιγμής έχει αποτύχει να ανταποκριθεί στις αυξημένες προσδοκίες του οποιουδήποτε.