Secure Connection

Καθώς ο κόσμος καίγεται

Η επόμενη επικίνδυνη φάση της κλιματικής αλλαγής*

Michael Oppenheimer

23/08/2023

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

Από τότε που ξεκίνησαν οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή το 1991, οι χώρες έχουν μιλήσει πολύ περισσότερο από όσο έχουν πράξει. Εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι, η κλιματική αλλαγή θα παράγει ακόμη περισσότερα γεγονότα στα οποία ένας μεγάλος αριθμός κυβερνήσεων θα πρέπει είτε να μάθει να προσαρμόζεται με πολύ υψηλό τίμημα είτε θα αποτύχει να διαχειριστεί εντελώς.

Ο MICHAEL OPPENHEIMER είναι καθηγητής Γεωεπιστημών και Διεθνών Υποθέσεων στην έδρα Albert G. Milbank στο Πανεπιστήμιο του Princeton.

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Στα τέλη Αυγούστου [2020], περισσότερες από 600 ξεχωριστές πυρκαγιές έπληξαν την Καλιφόρνια, σκοτώνοντας επτά άτομα. Εν τω μεταξύ, δύο τροπικοί κυκλώνες έπληξαν την Ακτή του Κόλπου σε διάστημα μερικών ημερών: πρώτα η τροπική καταιγίδα Marko και έπειτα ο τυφώνας Laura, εκ των οποίων ο τελευταίος σκότωσε 26 ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες και κέρδισε το ρεκόρ για την ισχυρότερη καταιγίδα που έπληξε την Λουϊζιάνα. Ακραία γεγονότα όπως αυτά σηματοδοτούν μια ανησυχητική τάση. Τις επόμενες δεκαετίες, καθώς οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να ανεβαίνουν, κλιματικές καταστροφές, οι οποίες είναι φαινομενικά μεμονωμένες θα αρχίσουν να συμπίπτουν, με τις επιπτώσεις τους να αυξάνονται αθροιστικά. Οι επιστήμονες αναμένουν να δουν πιο έντονους τροπικούς κυκλώνες και περισσότερους καύσωνες. Κάθε καταστροφή θα μπορούσε να επιδεινώσει την ζημιά της επόμενης, με όλο και λιγότερο χρόνο ενδιάμεσα ώστε να προλάβουν οι άνθρωποι να ανακάμψουν.

John W. Tomac
-----------------------------------------------------------------

Πολλοί παρατηρητές αξιολογούν την απειλή της κλιματικής αλλαγής ανάλογα με την συχνότητα ή την σοβαρότητα των ακραίων γεγονότων. Έχουν δει κάθε κρίση -είτε πρόκειται για έναν τυφώνα στο Τέξας είτε για μια πυρκαγιά στην Καλιφόρνια- ως ξεχωριστή από τις άλλες. Αλλά σκεφτείτε πώς αισθάνονται οι άνθρωποι την τέταρτη ημέρα ενός καύσωνα σε σύγκριση με την πρώτη. Η ανθεκτικότητά τους αρχίζει να εξαντλείται. Το να βλέπεις τα καιρικά γεγονότα ως ανεξάρτητα περιστατικά είναι σαν να προσπαθείς να καταλάβεις μια ταινία βλέποντας μια σειρά σύντομων κλιπ˙ είναι σημαντικά σημεία της πλοκής, αλλά όχι ολόκληρη η ιστορία. Στην πραγματικότητα, το να θεωρείται η κλιματική αλλαγή ως συσσώρευση μεμονωμένων γεγονότων υποτιμά την απειλή, διότι τέτοια γεγονότα δεν λαμβάνουν χώρα εν κενώ. Όπως δείχνει η πρόσφατη έρευνα, τα στοιχεία του κλίματος αλληλεπιδρούν μεταξύ τους -αλληλεπιδράσεις που επιδεινώνουν τον αντίκτυπο στους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα.

Δύο αλληλεπιδράσεις είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Πρώτον, καθώς τα ακραία γεγονότα γίνονται πιο έντονα και πιο συχνά, θα εμφανίζονται όλο και πιο κοντά χρονικά και τοπικά, επιδεινώνοντας την συνολική επίδραση. Από μόνο του, ένα μεμονωμένο ακραίο συμβάν -όπως ένας τυφώνας ή μια πυρκαγιά- μπορεί να καταστρέψει ευρείες περιοχές. Αλλά οι αλλεπάλληλες κλιματικές καταστροφές αναμιγνύουν την δυστυχία της καθεμιάς. Ο δεύτερος τύπος αλληλεπίδρασης είναι πιο μακροπρόθεσμος. Συμβαίνει όταν ένας από τους μηχανισμούς της γης για την ρύθμιση του κλίματος -συστήματα που περιλαμβάνουν τον αέρα, τον ωκεανό, τη γη ή τον πάγο– βγαίνει εκτός ελέγχου, πυροδοτώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση που περιλαμβάνει άλλους τέτοιους μηχανισμούς.

Αυτοί οι νέοι κίνδυνοι για τον πλανήτη πρέπει να αμφισβητήσουν την συμβατική σοφία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες πλούσιες χώρες, οι προσπάθειες προσαρμογής στην υπερθέρμανση του πλανήτη έπαιζαν πάντα δευτερεύοντα ρόλο στις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών άνθρακα. Αυτή η έμφαση είναι κατανοητή, καθώς εάν δεν περιοριστούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, η επιτυχής προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα είναι αδύνατη για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας: οι χώρες θα υποστούν μεγάλες ζημιές και θα χαθούν ζωές. Η προσαρμογή φάνηκε επίσης λιγότερο ελκυστική καθώς δεν περιλαμβάνει μια παγκόσμια μαγική λύση. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν έχουν πλέον την πολυτέλεια να υποβαθμίζουν την προσαρμογή αυτή, επειδή οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δε βρίσκονται πλέον στο μέλλον˙ συμβαίνουν τώρα.

ΜΙΑ ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ

Ακραία γεγονότα μπορούν να προκαλέσουν χάος στην κοινωνία. Το 1953, μια ισχυρή καταιγίδα στην Βόρεια Θάλασσα σκότωσε περισσότερους από 2.000 ανθρώπους στην Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2003, ένας έντονος καύσωνας στην Δυτική Ευρώπη, συνέβαλλε σε περίπου 35.000 έως 70.000 θανάτους. Το 2012, η υπερ-καταιγίδα Sandy [1] έπληξε την βορειοανατολική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών, προκαλώντας ζημία σχεδόν 80 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτά τα επεισόδια έφεραν κατακλυσμικές συνέπειες, αλλά λίγες κοινότητες έπρεπε να τις αντιμετωπίσουν περισσότερες από μια φορές κατά την διάρκεια πολλών γενεών. Τέτοια γεγονότα συμβαίνουν παγκοσμίως πολλές φορές το χρόνο, αλλά σπάνια στο ίδιο μέρος. Η καταιγίδα της Βόρειας Θάλασσας, για παράδειγμα, φαίνεται ότι ήταν ένα γεγονός που εκδηλώνεται στη περιοχή αυτή μια φορά ανά αιώνα. Ο καύσωνας του 2003, ήταν ένα γεγονός συχνότητας μιας φοράς στα 500 χρόνια˙ και η πλημμύρα που προκάλεσε η Sandy στην πόλη της Νέας Υόρκης, ένα γεγονός που συμβαίνει μια φορά ανά 250 χρόνια.

Όμως σύντομα, μερικές καταστροφές που συμβαίνουν μια φορά στην ζωή, θα αποτελούν ετήσιο συμβάν. Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, οι πιθανότητες να συμβούν τέτοια γεγονότα σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία σε ένα δεδομένο έτος αυξάνονται γρήγορα, ιδιαίτερα στις παράκτιες περιοχές. Μέχρι το 2050, πολλές τέτοιες περιοχές σε όλο τον κόσμο θα αντιμετωπίζουν επίπεδα πλημμύρας κάθε χρόνο, τα οποία μέχρι πρόσφατα σημειώνονταν μια φορά ανά αιώνα.

Όταν ακραία γεγονότα [2] χτυπούν την ίδια τοποθεσία πιο συχνά, το σύνολό τους μπορεί να είναι πιο καταστροφικό από το άθροισμα των μερών τους. Σκεφτείτε μια σειρά από εξαιρετικά ζεστές μέρες σε ένα συγκεκριμένο μέρος - οι πιθανότητες των οποίων, όπως επιβεβαιώνουν τα υπολογιστικά μοντέλα για το κλίμα, αυξάνονται ραγδαία. Λίγες συνεχόμενες ημέρες ασυνήθιστα ζεστού καιρού είναι διαχειρίσιμες, αλλά μια ή δύο εβδομάδες, όχι και τόσο. Καθώς ο καύσωνας συνεχίζεται, το ηλεκτρικό δίκτυο δυσκολεύεται να παρέχει αρκετή ισχύ για όλο τον κλιματισμό που χρησιμοποιείται. Αρχίζουν οι διακοπές ρεύματος. Χωρίς κλιματισμό, το ίδιο το σύστημα του ανθρώπινου σώματος για τον μετριασμό της θερμότητας καταρρέει. Μερικοί πεθαίνουν από θερμοπληξία και αναπνευστικές νόσους. Για όσους δεν διαθέτουν κλιματισμό (που είναι η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού), πολλοί από τους οποίους ζουν σε παλαιά, αστικά διαμερίσματα που αργούν να κρυώσουν/δροσίσουν με φυσικό τρόπο, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος. Καθώς οι ζεστές μέρες συσσωρεύονται, τέτοια νοικοκυριά θα βλέπουν εκτεταμένες περιόδους χωρίς ανακούφιση, καθώς θερμοκρασία στους εσωτερικούς χώρους καθυστερεί μια ή δύο μέρες πίσω από την εξωτερική θερμοκρασία.

Ένα άλλο επιστημονικό εύρημα δείχνει ότι το πρόβλημα δεν σταματά εκεί: σε πολλά μέρη στο μέλλον, επεισόδια υψηλής υγρασίας θα είναι πιο πιθανό να συνοδεύσουν ζεστές μέρες από όσο τώρα. Η θερμότητα και η υγρασία ισοδυναμούν με περισσότερη ανθρώπινη δυστυχία από την θερμότητα μόνο ή την υγρασία μόνο -και περισσότερο από το άθροισμα των δύο. Πάνω από ένα όριο, το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί πλέον να διαχύσει την δική του μεταβολική θερμότητα μέσω της εφίδρωσης. Όλο και πιο συχνά, σε μια διευρυμένη περιοχή του κόσμου, οποιαδήποτε δραστηριότητα σε εξωτερικό χώρο που θα συνεπάγεται οποιαδήποτε σωματική προσπάθεια -αγροτική εργασία, οικοδομικές εργασίες ή ακόμα και ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου- θα είναι απειλητική για την ζωή.

Η καταστροφή που προκαλείται από πολλά ακραία γεγονότα δεν είναι υποθετική, όπως έδειξε η περίοδος των τυφώνων του 2017. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, ο τυφώνας Harvey [3] έπληξε την ακτή του Κόλπου των Ηνωμένων Πολιτειών, κατακλύζοντας τμήματα των περιοχών γύρω από το Χιούστον του Τέξας, με βροχοπτώσεις άνω των τεσσάρων ποδιών (1,2 μέτρων) και προκάλεσε ζημιές άνω των 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μερικές εβδομάδες αργότερα, ο τυφώνας Irma ισοπέδωσε τμήματα των Νήσων Leeward, στην Καραϊβική, ενώ προκάλεσε ένα μείζον πλήγμα στο Πουέρτο Ρίκο. Μόλις δύο εβδομάδες μετά, ο τυφώνας Maria έπληξε άμεσα το Πουέρτο Ρίκο, καταστρέφοντας υποδομές του και προκαλώντας περίπου 3.000 θανάτους. Σε κάποιο σημείο κατά την διάρκεια των καταστροφών, η κάθε μια από τις καταιγίδες ταξινομήθηκε ως Κατηγορία 4 ή 5, με τις κατηγορίες αυτές να αποτελούν τα υψηλότερα επίπεδα έντασης.

Όπως οι καύσωνες, έτσι και οι διαδοχικοί τυφώνες αυτού του μεγέθους μπορούν να επιδεινώσουν την δυστυχία. Ο σύνδεσμος σε αυτήν την περίπτωση δεν ήταν απαραίτητα γεωγραφικός ή χρονικός. Ο τυφώνας Maria έφτασε στο Πουέρτο Ρίκο 26 ημέρες μετά και πάνω από 2.000 μίλια μακριά από τo χτύπημα του τυφώνα Harvey στο Τέξας. Αλλά αυτά τα δύο γεγονότα συνδέονται από απόσταση. Η ζημιά στο Πουέρτο Ρίκο επιδεινώθηκε επειδή η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης των ΗΠΑ είχε εξαντλήσει τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους της στις δύο προηγούμενες καταιγίδες, ειδικά στον τυφώνα Harvey. Προσθέστε σε αυτό τα οικονομικά προβλήματα του νησιού, την έλλειψη εκπροσώπησής του στο Κογκρέσο και την εχθρότητα της κυβέρνησης Τραμπ –κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένης της μεγάλης πλειοψηφίας ισπανικού/ισπανόφωνου πληθυσμού του νησιού– και το αποτέλεσμα ήταν μια γενική κακοδιαχείριση που επιδείνωσε την καταστροφή.

Ακόμα και ακραία γεγονότα διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο μπορούν να συνδεθούν το ένα με το άλλο. Δείτε τις αποτυχίες σε καλλιέργειες. Περίπου το 15% των σιτηρών παγκοσμίως καταναλώνεται όχι στην χώρα όπου καλλιεργήθηκε αλλά ύστερα από εξαγωγή. Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς σιτηρών -Αργεντινή, Αυστραλία, Ρωσία, Ουκρανία και Ηνωμένες Πολιτείες– έχουν απλωθεί σε όλο τον κόσμο. Αυτό είναι καλό από την άποψη της επισιτιστικής ασφάλειας, επειδή ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες παράλληλης αποτυχίας των καλλιεργειών. Αλλά η υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνει αυτές τις πιθανότητες. Οι αποδόσεις του καλαμποκιού, της σόγιας και άλλων βασικών καλλιεργειών μειώνονται απότομα καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται και η ποσότητα του νερού που λαμβάνουν μειώνεται. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει τώρα αυξανόμενη πιθανότητα ταυτόχρονης αποτυχίας καλλιεργειών σε δύο μακρινούς σιτοβολώνες, κάτι που θα μπορούσε να διαταράξει την παγκόσμια τροφοδοσία τροφίμων και να οδηγήσει σε υποσιτισμό και, σε ορισμένα μέρη, εκτεταμένη πείνα.

ΤΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πέρα από την προοπτική ακραίων γεγονότων που συμπίπτουν ή συνδέονται, ένα άλλο είδος αλληλεπίδρασης είναι εξίσου ανησυχητικό: αυτό μεταξύ των διαφόρων συστημάτων που επηρεάζουν το κλίμα. Οι επιστήμονες ανησυχούν εδώ και πολύ καιρό για σημεία καμπής -όρια πέρα από τα οποία οι μικρές αλλαγές στην παγκόσμια θερμοκρασία μπορούν να οδηγήσουν σε γρήγορα, διαταραγμένα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, εάν μεγάλα τμήματα του πάγου [4] της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής λιώσουν και αποσυντεθούν, μια διαδικασία που έχει ήδη ξεκινήσει κατά μήκος των ορίων τους, η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί πολύ πιο γρήγορα από όσο έχει κάνει επί χιλιάδες χρόνια. Καθώς το αρκτικό παγωμένο έδαφος (permafrost) της Βόρειας Αμερικής και της Ευρασίας λιώνει, θα απελευθερώσει μεγάλες ποσότητες μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα, αυξάνοντας περαιτέρω τον ρυθμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Εάν ένα βασικό ωκεάνιο ρεύμα στον Βόρειο Ατλαντικό επιβραδυνθεί ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, το κλίμα στα υψηλά γεωγραφικά πλάτη θα διαταραχθεί. Παρόλο που οι επιστήμονες εξέτασαν αυτές τις πιθανότητες με ανησυχία επί δεκαετίες, δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν την ακριβή θερμοκρασία στην οποία θα προέκυπταν αυτές οι γρήγορες αποκρίσεις -ή να προσδιορίσουν αν υπάρχουν καν ακριβή σημεία καμπής.

Αβοήθητα σκυλιά μετά τον τυφώνα Florence στο Leland της Βόρειας Καρολίνας, τον Σεπτέμβριο του 2018. Jonathan Drake / Reuters
----------------------------------------------------------

Αλλά εάν όντως υπάρχουν τέτοια όρια και ξεπεραστούν σε σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες, το αποτέλεσμα θα ήταν καταστροφικό: μια εκτεταμένη εξάρθρωση των οικοσυστημάτων και των κοινωνιών με ελάχιστο περιθώριο προσαρμογής. Ακόμα χειρότερα, υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι πολλά από αυτά τα φαινόμενα θα αλληλεπιδράσουν. Εάν ένα όριο σε ένα σύστημα ξεπεραστεί, μπορεί να υπάρξει αλυσιδωτή αντίδραση, προκαλώντας την υπέρβαση ορίων και σε άλλα συστήματα. Για παράδειγμα, εάν ο πάγος της Γροιλανδίας αρχίσει αποσπάται ταχέως, θα γεμίσει με νερό την γύρω θάλασσα, επιβραδύνοντας την κυκλοφορία των ωκεάνιων υδάτων. Επειδή αυτό το ρεύμα διοχετεύει συνήθως θερμά ύδατα προς τα βόρεια, η επιβράδυνσή του θα δημιουργούσε κάτι παρόμοιο με μια σειρά συγκρούσεων σε κυκλοφοριακή συμφόρηση, προκαλώντας την θέρμανση των υδάτων της Ανταρκτικής στην άλλη πλευρά του κόσμου. Αυτό, με την σειρά του, θα είχε ένα ακόμα επακόλουθο αποτέλεσμα, επιταχύνοντας την διάσπαση τμημάτων του πάγου της Ανταρκτικής. Η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας θα ανέβαινε ακόμη υψηλότερα.

Όταν αυτά τα δομικά στοιχεία του κλίματος εξετάζονται ξεχωριστά, οι πιθανότητες να ξεπεραστούν πολλαπλά όρια ταυτόχρονα εμφανίζονται μικρές. Μερικά από αυτά τα φαινόμενα είναι απίθανο να συμβούν αυτόν τον αιώνα ή ακόμα και τον επόμενο χωρίς κάποιο σημαντικό έναυσμα. Αλλά αυτό ακριβώς ίσως να δημιουργήσει η αλληλεπίδραση αυτών των διαφόρων συστημάτων: ένα σύστημα μπορεί να σταματήσει να λειτουργεί, προκαλώντας την διαταραχή των άλλων. Σε αυτό το σημείο, υπάρχει ακόμη μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με το πόσο υψηλή είναι αυτή η πιθανότητα. Όμως, η πιθανότητα τέτοιων αλληλεπιδράσεων προσθέτει έναν ακόμη λόγο να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί σε περίπτωση που ξεπεράσουμε τους στόχους οι οποίοι τέθηκαν στην συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα του 2015 -διατηρώντας την άνοδο της θερμοκρασίας λιγότερο από δύο βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και προσπαθώντας να περιορίσουμε την άνοδο στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Η υπέρβαση αυτών των στόχων θα σήμαινε την είσοδο σε μια κλιματική terra incognita (άγνωστη γη) [5].

ΑΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΤΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ

Η αλληλεπίδραση ακραίων γεγονότων δημιουργεί κινδύνους εντελώς νέου είδους και μεγέθους. Η χρήση υπολογιστών ώστε να προβλέψουμε το πότε και το πού μπορεί να προκύψουν τέτοια συμβάντα αποτελεί ελάχιστη βοήθεια, καθώς η μοντελοποίηση τέτοιων συμβάντων βρίσκεται στα αρχικά της στάδια. Ούτε μπορεί να βγει συμπέρασμα από την εμπειρία του παρελθόντος, καθώς το κλίμα εξελίσσεται πολύ πέρα από αυτό που έχουν ήδη ζήσει οι άνθρωποι. Τούτο δεν σημαίνει ότι η συγκέντρωση επικίνδυνων κλιματικών γεγονότων σε ένα συγκεκριμένο μέρος και χρόνο είναι εντελώς νέα. Αλλά αυτό που είναι νέο είναι ότι η πιθανότητα συγκέντρωσης ορισμένων συρροών αυξάνεται γρήγορα και παγκοσμίως.

Το ερώτημα του πώς θα ανταποκριθούν οι άνθρωποι και οι κυβερνήσεις περιπλέκει τις προβλέψεις περαιτέρω. Οι άνθρωποι που δεν εμπλέκονται άμεσα σε ένα ακραίο συμβάν τείνουν να μην θυμούνται τα διδάγματα που έχουν αντληθεί από τέτοια γεγονότα στο παρελθόν για αρκετό καιρό ώστε να προετοιμαστούν για το επόμενο. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι χρειάζονται πολλά παρόμοια περιστατικά για να αφήσουν μια αρκετά βαθιά εντύπωση ώστε να πείσουν τους ανθρώπους να μάθουν από την εμπειρία τους και να προσαρμοστούν ανάλογα. Μόνο τότε θα προνοήσουν και θα ενεργήσουν για να προστατεύσουν ζωές και περιουσιακά στοιχεία ή να αποφύγουν το κακό μετακομίζοντας σε ασφαλέστερο έδαφος.

Ακόμη και οι πολύ ανεπτυγμένες χώρες δεν είναι προετοιμασμένες για κλιματικούς κινδύνους, ειδικά σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές, οικονομικούς τομείς ή δημογραφικά τμήματα. Προτού χτυπήσει ο τυφώνας Κατρίνα το 2005, η Νέα Ορλεάνη είχε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, αλλά δεν συμπερίλαβε τους φτωχότερους ανθρώπους που δεν είχαν αυτοκίνητα, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν μαύροι. Ως αποτέλεσμα, πολλοί έμειναν στα σπίτια τους και πνίγηκαν ή κατέληξαν στο Superdome της Νέας Ορλεάνης, το οποίο είχε ετοιμαστεί ως καταφύγιο. Άλλες χώρες μπορεί να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν μια συγκεκριμένη απειλή, αλλά να αγνοούν εντελώς κάποια άλλη. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, έχει χιλιετίες εμπειρίας σχετικά με σεισμούς, πλημμύρες και τυφώνες, και το σύστημα διαχείρισης καταστροφών είναι αξιοζήλευτο από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η χώρα απέτυχε να προετοιμαστεί για ένα νέο είδος καταστροφής που εμφανίστηκε το 2011: έναν σεισμό που πυροδότησε ένα τσουνάμι, το οποίο με την σειρά του πλημμύρισε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα.

Όπως υποδηλώνουν αυτά τα παραδείγματα, παρόλο που οι κυβερνήσεις μπορούν να μάθουν μέσω εμπειριών σε μεμονωμένες καταστροφές, σχεδόν ποτέ δεν είναι έτοιμες για νέους συνδυασμούς αυτών. Τούτο δεν προσφέρει ιδιαίτερους λόγους αισιοδοξίας όσον αφορά τις προετοιμασίες για την κλιματική αλλαγή. Πράγματι, σε έναν κόσμο όπου οι κλιματικοί κίνδυνοι σπάνια αλληλεπιδρούν, οι κυβερνήσεις ήδη προετοιμάζονται ανεπαρκώς για πιθανές καταστροφές. Καθώς οι κίνδυνοι αυτοί αυξάνονται όλο και περισσότερο, οι κυβερνήσεις μένουν ακόμη πιο πίσω από την απειλή.

Η ΕΠΙΤΑΓΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

Σε σχεδόν όλοι οι υπολογισμοί σχετικά με το κλιματικό πρόβλημα, από επιστήμονες και άλλους εμπειρογνώμονες τελειώνουν με μια έκκληση για ταχείες μειώσεις [6] των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αλλά οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν ισοδύναμη έμφαση στην προσαρμογή. Αυτό σημαίνει ανάπτυξη διορατικών πολιτικών για την προστασία των ανθρώπων, των υποδομών, των οικοσυστημάτων, και της κοινωνίας. Σημαίνει αναδιάρθρωση ή αντικατάσταση διεστραμμένων κινήτρων που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους και τις βιομηχανίες να εγκατασταθούν σε εκτεθειμένες περιοχές. Σημαίνει ότι πρέπει να δίνουμε περισσότερους πόρους σε διεθνείς οργανισμούς για να βοηθήσουμε τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Πάνω απ' όλα, σημαίνει να σκεφτούμε πολλά χρόνια μπροστά για να συγκεντρώσουμε εκτεταμένους πόρους και πολιτική βούληση για συχνά μη δημοφιλείς πολιτικές. Πολύ μικρό κομμάτι αυτής της δουλειάς μπορεί να γίνει γρήγορα. Η σοβαρή προσαρμογή θα έπρεπε να είχε αρχίσει πριν από δεκαετίες.

Η έμφαση στη μείωση των εκπομπών αλλά όχι στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι λανθασμένη, γιατί ανεξάρτητα από το τι θα συμβαίνει στις εκπομπές τα επόμενα 30 χρόνια, ο πλανήτης θα γίνει πολύ πιο ζεστός. Η παγιδευμένη θερμότητα που έχει απορροφηθεί από τους ωκεανούς εδώ και δεκαετίες αναμένεται να εμφανιστεί, θερμαίνοντας την γη. Χρόνια εκπομπών [αερίων του θερμοκηπίου] έχουν συσσωρευτεί στην ατμόσφαιρα και θα έχουν καθυστερημένες επιπτώσεις στο κλίμα. Αν και ο κόσμος ίσως να είναι σε θέση να επιτύχει τους στόχους που τέθηκαν στην συμφωνία του Παρισιού [7], είναι πολύ πιθανό ότι δεν θα το πράξει. Από τότε που ξεκίνησαν οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή το 1991, οι χώρες έχουν μιλήσει πολύ περισσότερο από όσο έχουν πράξει. Εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι, η κλιματική αλλαγή θα παράγει ακόμη περισσότερα γεγονότα στα οποία ένας μεγάλος αριθμός κυβερνήσεων θα πρέπει είτε να μάθει να προσαρμόζεται με πολύ υψηλό τίμημα είτε θα αποτύχει να διαχειριστεί εντελώς.

Ακόμη και η επίτευξη των στόχων του Παρισιού δεν θα παρείχε το ελεύθερο για να αποφύγουμε την προσαρμογή. Η επίτευξη αυτών των στόχων θα έδινε στον κόσμο ένα ευπρόσδεκτο περιθώριο. Ωστόσο, η επακόλουθη αύξηση της θερμοκρασίας θα δημιουργούσε σοβαρές συνέπειες, όπως την εκατονταπλάσια αύξηση στη συχνότητα των πλημμυρών [8] κατά μήκος μεγάλων τμημάτων των παγκόσμιων ακτών. Είναι αλήθεια ότι κανένα επίπεδο προσαρμογής δεν θα είναι αρκετό εάν οι εκπομπές παραμείνουν χωρίς περιορισμούς, διότι αυτό θα οδηγήσει σε θέρμανση που θα υπερβεί όσα έχουν βιώσει οι άνθρωποι στο παρελθόν. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι κανένα ποσό μείωσης των εκπομπών δεν θα είναι αρκετό για να σώσει κοινότητες που δεν προσαρμόζονται επίσης.

Οι κυβερνήσεις πρέπει ακόμα να θυμούνται ότι η ικανότητα των ανθρώπων και των τόπων να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή είναι εξαιρετικά άνιση, κυρίως λόγω των άδικων ρυθμίσεων που καθορίζονται πολύ συχνά από διαφορές φυλετικές, εθνικές, ηλικιακές, λόγω φύλου ή άλλες. Πολλές από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ακραίων γεγονότων θα γίνουν εμφανείς μόνο ξαφνικά, οπότε η αντιμετώπιση τους θα απαιτήσει επιπλέον ευελιξία για γρήγορη ανταπόκριση μια ικανότητα την οποία μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και μεγάλα τμήματα πλούσιων χωρών [9] στερούνται.
Η ουσία είναι ότι λίγες χώρες, εάν υπάρχουν κάποιες, είναι επαρκώς προετοιμασμένες για να αντιμετωπίσουν ό, τι επιφυλάσσεται. Ένα τεράστιο χάσμα έχει ανοίξει ανάμεσα σε αυτά που γνωρίζουν για τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής και σε εκείνα που κάνουν για να τους μειώσουν. Στην πιο επικίνδυνη νέα εποχή της κλιματικής αλλαγής, όσο περισσότερο χρόνο καταναλώσουν οι χώρες για να καλύψουν αυτό το κενό, τόσο πιο οδυνηρά και θανατηφόρα θα είναι τα αποτελέσματα.

*Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευθεί στο τεύχος αρ. 69 (Απριλίου - Μαΐου 2021) του Foreign Affairs The Hellenic Edition.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2020-10-13/world-burns

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Καθώς ο κόσμος καίγεται

Αναζήτηση

Δημοφιλή Άρθρα

Περιοχή Μελών