Οι επερχόμενες καταιγίδες | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι επερχόμενες καταιγίδες

Η επιστροφή του πολέμου των Μεγάλων Δυνάμεων*

Η σημερινή άνοδος της Κίνας οφείλεται στην επιθυμία της να εκδικηθεί για την ταπείνωση που υπέστη και να αποκαταστήσει το πριν από τον 19ο αιώνα status της ως κυρίαρχη δύναμη της Ανατολικής Ασίας. Το πρόγραμμα «μεταρρύθμιση και άνοιγμα» του Deng Xiaoping ήταν το πρώτο βήμα αυτής της διαδικασίας. Για να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της, η Κίνα εντάχθηκε στην υπό την ηγεσία των ΗΠΑ παγκόσμια τάξη. Όπως το έθεσε ο ίδιος ο Ντενγκ το 1992, «Όσοι είναι υποανάπτυκτοι τρώνε ξύλο». Ο μακροπρόθεσμος στόχος του Πεκίνου δεν ήταν απλώς να γίνει πλούσιο. Στόχος του ήταν να γίνει αρκετά πλούσιο για να αποκτήσει τις στρατιωτικές και τεχνολογικές δυνατότητες που απαιτούνται για την απομάκρυνση της περιφερειακής ηγεμονίας στην Ανατολική Ασία μακριά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Κίνα προσχώρησε στο σύστημα όχι για να βοηθήσει στην διατήρησή του αλλά για να το αμφισβητήσει από μέσα.

Αυτή η στρατηγική πέτυχε. Η Κίνα πλησιάζει γρήγορα τις Ηνωμένες Πολιτείες με κάθε σημαντικό μέτρο ισχύος. Το 2014, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανακοίνωσε ότι, όταν μετρήθηκε ως προς την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, η Κίνα είχε περάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες [7] ως η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Μετρημένη από την συναλλαγματική ισοτιμία της αγοράς, το ΑΕΠ της Κίνας είναι τώρα σχεδόν στο 70% [8] των Ηνωμένων Πολιτειών. Και καθώς η Κίνα συνεχίζει να ανακάμπτει ταχύτατα από την οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία, πιθανότατα θα περάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως η νούμερο ένα παγκόσμια οικονομία καθ’ οιοδήποτε μέτρο πριν από το τέλος αυτής της δεκαετίας. Σε στρατιωτικούς όρους, η ιστορία είναι παρόμοια. Το 2015, μια μελέτη της RAND Corporation, «The U.S.-China Military Scorecard», σημείωσε ότι το χάσμα μεταξύ στρατιωτικής ισχύος ΗΠΑ και Κίνας στην Ανατολική Ασία έκλεισε γρήγορα. Ο αμερικανικός στόλος και οι βάσεις των ΗΠΑ στην περιοχή απειλούνται τώρα από τις βελτιωμένες κινεζικές δυνατότητες. Οι ίδιοι οι συγγραφείς της μελέτης εξέφρασαν έκπληξη για αυτή τη μετατόπιση. «Ακόμη και για πολλούς από τους συντελεστές αυτής της έκθεσης, οι οποίοι παρακολουθούν τις εξελίξεις στην ασιατική στρατιωτική κατάσταση σε συνεχή βάση, η ταχύτητα της αλλαγής … ήταν εντυπωσιακή», σημείωσαν.

06072021-2.jpg

Μια ναυτική παρέλαση στην Κινγκντάο της Κίνας, τον Απρίλιο του 2019. Jason Lee / Reuters
------------------------------------------------

Οι υπεύθυνοι χάραξης της πολιτικής των ΗΠΑ βλέπουν όλο και περισσότερο την αντιπαλότητα ΗΠΑ-Κίνας όχι ως έναν παραδοσιακό ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων, αλλά ως έναν αγώνα που θέτει την δημοκρατία ενάντια στον κομμουνισμό. Τον Ιούλιο, ο υπουργός Εξωτερικών, Mike Pompeo, έκανε μια ομιλία [9] της οποίας ο κύριος σκοπός ήταν να σκιαγραφήσει την εχθρότητα ΗΠΑ-Κίνας με ιδεολογικούς όρους. «Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι το καθεστώς [του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος] είναι ένα μαρξιστικό-λενινιστικό καθεστώς», είπε:

«Ο Γενικός Γραμματέας, Xi Jinping, είναι αληθινός πιστός σε μια πτωχευμένη ολοκληρωτική ιδεολογία … που ενημερώνει την πολλών δεκαετιών επιθυμία του για παγκόσμια ηγεμονία του κινεζικού κομμουνισμού. Η Αμερική δεν μπορεί πλέον να αγνοήσει τις θεμελιώδεις πολιτικές και ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των χωρών μας, ακριβώς όπως το ΚΚΚ δεν τις αγνόησε ποτέ».

Μια τέτοια ρητορική στοχεύει να θέσει τις βάσεις για μια πιο έντονη φάση τριβών ΗΠΑ-Κίνας, με το να απηχεί τις απεικονίσεις του Ψυχρού Πολέμου της Σοβιετικής Ένωσης ως μιας «κακής αυτοκρατορίας», απονομιμοποιώντας την κυβέρνηση της Κίνας στα μάτια του αμερικανικού κοινού και απεικονίζοντας την Κίνα ως έναν κακό δρώντα στην διεθνή πολιτική.

Δεν είναι μόνο τα «γεράκια» όπως ο Πομπέο που έχουν δει την Κίνα μέσω ενός ιδεολογικού πρίσματος. Ένα ευρύ φάσμα προσωπικοτήτων στην Ουάσινγκτον πιστεύουν ότι η πραγματική απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι η αυξανόμενη στρατιωτική και οικονομική δύναμη της Κίνας, αλλά η πρόκληση του Πεκίνου για το αμερικανικό μοντέλο πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης. Όπως έγραψαν οι Kurt Campbell και Jake Sullivan σε αυτές τις σελίδες [10] το 2019, «η Κίνα μπορεί τελικά να παρουσιάσει μια ισχυρότερη ιδεολογική πρόκληση από την Σοβιετική Ένωση»˙ «η άνοδός της σε status υπερδύναμης θα ασκήσει μια ώθηση προς τον αυταρχισμό».

Αυτή η ιδεολογική στροφή στην πολιτική των ΗΠΑ για την Κίνα είναι παράλογη. Δημιουργεί μια πυρετώδη διάθεση στην Ουάσιγκτον και κάνει τον πόλεμο πιο πιθανό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν καλύτερα να απομακρύνουν την ιδεολογία από την εξίσωση και να διεξάγουν την σχέση τους με την Κίνα ως μια παραδοσιακή αντιπαλότητα μεγάλων δυνάμεων, στην οποία η διπλωματία στοχεύει στην διαχείριση του ανταγωνισμού μέσω συμβιβασμού, συνδιαλλαγής, και αναζήτησης κοινής βάσης. Οι ιδεολογικοί ανταγωνισμοί, από την άλλη πλευρά, έχουν μηδενικό άθροισμα. Εάν ο αντίπαλός σου είναι κακός, ο συμβιβασμός -πράγματι, η ίδια η διαπραγμάτευση- γίνεται κατευνασμός.

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΝΟΨΕΙ