Η Ιαπωνία είναι απαραίτητη και πάλι

Η Ιαπωνία ήταν κατευχαριστημένη με τους πρώτους μήνες της προεδρίας του Joe Biden. Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, του οποίου η συναλλακτική άποψη περί διπλωματίας ενοχλούσε πολλούς στο Τόκιο, ο Μπάιντεν προσπαθεί να αναζωογονήσει την αμερικανο-ιαπωνική συμμαχία και να τονίσει ότι η Ιαπωνία παραμένει ο άξονας της πολιτικής ασφαλείας των ΗΠΑ στην Ασία. Τον Φεβρουάριο, τα δύο έθνη ανανέωσαν την συμφωνία βάσει της οποίας η Ιαπωνία φιλοξενεί αμερικανικά στρατεύματα, και τον Μάρτιο, ο υπουργός Εξωτερικών, Antony Blinken, και ο υπουργός Άμυνας, Lloyd Austin, επισκέφθηκαν αμφότεροι την Ιαπωνία στα πρώτα τους ταξίδια στο εξωτερικό. Ο Μπάιντεν φιλοξένησε τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας, Γιοσιχάιντ Σούγκα, ως τον πρώτο του ξένο επισκέπτη ως πρόεδρος.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Γιοσιχάιντ Σούγκα, στον Λευκό Οίκο, στην Ουάσινγκτον, τον Απρίλιο του 2021. Tom Brenner / Reuters
--------------------------------------------------------

Δεν θα εκπλήξει κανέναν ότι το επίκεντρο αυτών των πρώτων συναντήσεων ήταν η Κίνα, της οποίας η οικονομική και στρατιωτική άνοδος [1] έχει εκνευρίσει την Ουάσιγκτον και το Τόκιο και τους ενώνει στον ανταγωνισμό με το Πεκίνο. Οι αξιωματούχοι της διοίκησης Μπάιντεν έχουν επανειλημμένα επιβεβαιώσει την ετοιμότητά τους να υπερασπιστούν την Ιαπωνία, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρισμών της για τα αμφισβητούμενα νησιά Senkaku (γνωστά στην Κίνα ως Νησιά Diaoyu). Εκτός από τον στρατιωτικό και διπλωματικό ανταγωνισμό με την Κίνα, που υπήρξε εδώ και πολύ καιρό στο επίκεντρο της σχέσης ΗΠΑ-Ιαπωνίας, και οι δύο χώρες έδωσαν μια νέα και σημαντική έμφαση στην οικονομική ασφάλεια. Στην πρώτη τους συνάντηση, ο Μπάιντεν και ο Σούγκα συζήτησαν τρόπους προστασίας κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού, δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, και ευαίσθητης τεχνολογίας που δεν πρέπει να περάσει στα χέρια του Πεκίνου. Στην συνάντηση τον Μάρτιο του Τετραμερούς Διαλόγου για την Ασφάλεια (Quadrilateral Security Dialogue), που είναι ένα άτυπο στρατηγικό φόρουμ το οποίο περιλαμβάνει την Αυστραλία, την Ινδία, την Ιαπωνία, και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αμφότεροι οι ηγέτες εξέφρασαν την ίδια εκτατική άποψη για την πρόκληση της Κίνας, οδηγώντας στην δημιουργία ομάδων εργασίας για τον έλεγχο των κρίσιμων και αναδυόμενων τεχνολογιών, μεταξύ άλλων θεμάτων οικονομικής ασφάλειας.

Το ότι αυτός ο αυξημένος οικονομικός ανταγωνισμός με την Κίνα βοήθησε την Ιαπωνία να αναζωογονήσει την συμμαχία της με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι τυχαίο. Τα τελευταία χρόνια, η ιαπωνική κυβέρνηση -πρώτα υπό τον πρωθυπουργό Shinzo Abe και έπειτα υπό τον Suga- έχει βελτιστοποιήσει ένα νέο είδος οικονομικής κρατικής πρακτικής που έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας, να περιορίζει την υφέρπουσα επιρροή της Κίνας στην Ασία, και να ενισχύει την ιαπωνική ήπια ισχύ. Μέσω ενός συνδυασμού ενισχυμένων οικονομικών πληροφοριών, αυστηρότερων εμπορικών περιορισμών, και καλύτερης διαχείρισης των δεδομένων (data) και των αναδυόμενων τεχνολογιών, η Ιαπωνία έχει καταστεί μια δύναμη για την οικονομική ασφάλεια στην Ασία και ενίσχυσε την θέση της [2] ως ένας απαραίτητος σύμμαχος των ΗΠΑ.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΜΠΕ

Η Ιαπωνία έχει από καιρό σκεφθεί την ασφάλεια με κάτι περισσότερο από στρατιωτικούς όρους. Εν μέρει λόγω των στρατιωτικών περιορισμών που επιβάλλει το ειρηνιστικό του σύνταγμα, το Τόκιο ιστορικά προσπάθησε να κερδίσει την εμπιστοσύνη άλλων ασιατικών δυνάμεων μέσω της βοήθειας, του εμπορίου, και της διπλωματίας. Και πέτυχε σε μεγάλο βαθμό: οι έρευνες της κοινής γνώμης [3] στη Νοτιοανατολική Ασία δείχνουν με συνέπεια ότι η Ιαπωνία είναι η πιο αξιόπιστη μεγάλη δύναμη στην περιοχή και ότι έχει σημαντική ήπια ισχύ.

Όμως, καθώς η εξωτερική πολιτική της Κίνας έχει γίνει πιο επιθετική, ειδικά υπό τον πρόεδρο Xi Jinping, η Ιαπωνία έπρεπε να βρει νέους τρόπους για να διατηρήσει την αυτονομία και την περιφερειακή της επιρροή. Ξεκινώντας το 2013, η κυβέρνηση Abe ανακαίνισε σταδιακά την παρωχημένη εθνική υποδομή ασφάλειας της χώρας, ενίσχυσε τις αμυντικές της δυνατότητες, και υιοθέτησε έναν πιο ενεργό ρόλο στην διατήρηση της περιφερειακής ασφάλειας. Ο Abe ξεκίνησε επίσης μια σειρά πρωτοβουλιών οικονομικής ασφάλειας που προσέλκυσαν λιγότερη προσοχή αλλά ήταν αναμφισβήτητα εξίσου σημαντικές.

Η πιο σημαντική από αυτές ήταν μια γραφειοκρατική αναδιοργάνωση που αποσκοπούσε στην βελτίωση της δι-υπηρεσιακής συνεργασίας και στην ενίσχυση της ικανότητας της κυβέρνησης να ανταποκρίνεται σε νέους κινδύνους οικονομικής ασφάλειας. Προς το τέλος της πρωθυπουργίας του, ο Abe αναδιάρθρωσε την Γραμματεία Εθνικής Ασφάλειας (National Security Secretariat, NSS) της Ιαπωνίας, προσθέτοντάς της ένα οικονομικό τμήμα που ξεκίνησε επίσημα να λειτουργεί τον Απρίλιο του 2020. Ήδη, αυτό το νέο τμήμα έχει εξελιχθεί στη μεγαλύτερη από τις επτά μονάδες της NSS, ωθώντας άλλα Υπουργεία να προχωρήσουν σε παρόμοιες αναδιοργανώσεις: το Υπουργείο Εξωτερικών˙ το Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας˙ και το Υπουργείο Άμυνας, όλα έχουν δημιουργήσει νέα τμήματα ή θέσεις που εστιάζουν στην τεχνολογία και την οικονομική ασφάλεια.

Η κυβέρνηση Abe ενίσχυσε επίσης τις δυνατότητες συλλογής και αξιολόγησης πληροφοριών που σχετίζονται με την οικονομική ασφάλεια της Ιαπωνίας, παρέχοντας στους εγχώριους οργανισμούς πληροφοριών χρηματοδότηση και οδηγίες για εστίαση σε απειλές προς ευαίσθητες ιαπωνικές τεχνολογίες, μεταξύ άλλων κινδύνων οικονομικής ασφάλειας. Ο Οργανισμός Πληροφοριών Δημόσιας Ασφάλειας (Public Security Intelligence Agency) της Ιαπωνίας, για παράδειγμα, δημιούργησε μια ομάδα που επικεντρώνεται στην οικονομική ασφάλεια και έχει ξεκινήσει προγράμματα προσέγγισης για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους και τις απειλές που δημιουργούνται από παράνομες τεχνολογίες και μεταφορές δεδομένων. Άλλες υπηρεσίες ασφαλείας έχουν επίσης αναδιαρθρωθεί, δημιουργώντας νέες και καλύτερα χρηματοδοτημένες ομάδες που εστιάζουν στην Κίνα.

Η Ιαπωνία έχει βελτιώσει πρόσθετα εργαλεία οικονομικής κρατικής πρακτικής μέσω νέας νομοθεσίας και πολιτικών. Πέρυσι, το κοινοβούλιο της χώρας αναθεώρησε τον Νόμο περί Συναλλάγματος και Εξωτερικού Εμπορίου για να επεκτείνει την δικαιοδοσία της κυβέρνησης σε δυνητικά ενοχλητικές επενδύσεις -συγκεκριμένα, μειώνοντας το κατώφλι για την κανονιστική έγκριση ξένων επενδύσεων από πάνω από το 10% των μετοχών μιας εταιρείας σε πάνω από το 1% . Η Ιαπωνία έχει επίσης απαγορεύσει αποτελεσματικά τις κρατικές προμήθειες εξοπλισμού τεχνολογίας πληροφοριών [4] από κινεζικούς κρατικούς προμηθευτές όπως η Huawei και η ZTE και έχει παράσχει επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές σε ιαπωνικές εταιρείες που αναπτύσσουν ασφαλή δίκτυα 5G. Μαζί με την Αυστραλία και την Ινδία, ξεκίνησε την Πρωτοβουλία Ανθεκτικότητας Αλυσίδας Εφοδιασμού (Supply Chain Resilience Initiative), η οποία ενθαρρύνει τις ιαπωνικές εταιρείες και τις θυγατρικές τους να επαναπατρίσουν δραστηριότητες ή να διαφοροποιηθούν και να τις μετακινήσουν από την Κίνα στη Νοτιοανατολική Ασία.

Άλλες πρωτοβουλίες οικονομικής ασφάλειας βρίσκονται σε εξέλιξη. Η κυβέρνηση σκοπεύει να δημιουργήσει ένα νέο think tank που θα επικεντρωθεί στην χρήση αναδυόμενων τεχνολογιών όπως η κβαντική και η τεχνητή νοημοσύνη για λόγους ασφαλείας. Επίσης, εξετάζει ένα νέο σύστημα αδειοδότησης ασφαλείας για τον ιδιωτικό τομέα που θα διευκόλυνε την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων σχετικά με τις απειλές και ένα σύστημα που θα αποκρύπτει από το κοινό τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με τεχνολογίες που μπορούν να προσαρμοστούν για στρατιωτική χρήση. Πιθανώς θα ορίσει την οικονομική ασφάλεια ως έναν από τους τρεις θεματικούς πυλώνες σε μια νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας. Και θα συνεχίσει να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στον καθορισμό προτύπων για τις συναλλαγές και το ψηφιακό εμπόριο, μεταξύ άλλων μέσω της Συνολικής και Προοδευτικής Συμφωνίας για την Εμπορική Συμφωνία Εκατέρωθεν του Ειρηνικού (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership, CPTPP), την οποία η Ιαπωνία αναβίωσε [5] και μετονόμασε μετά την υποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών.

ΕΝΑΣ ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΟΣ ΕΤΑΙΡΟΣ

Εάν πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες φαίνονται οικείες στους Αμερικανούς, αυτό είναι σχεδιασμένο. Ένας από τους κύριους στόχους του Τόκιο είναι να ευθυγραμμίσει στενότερα τις πολιτικές οικονομικής ασφάλειας με την Ουάσινγκτον και να διασφαλίσει ότι οι δύο κυβερνήσεις συντονίζονται σε κρίσιμες και αναδυόμενες τεχνολογικές πολιτικές. Μέχρι στιγμής, η προσέγγιση της Ιαπωνίας φαίνεται να λειτουργεί. Αμέσως μετά την έναρξη του νέου τμήματος οικονομικής ασφάλειας στην NSS, οι δύο κυβερνήσεις ανακοίνωσαν ότι θα ξεκινήσουν διάλογο για θέματα οικονομικής ασφάλειας. Η γνώση της Ιαπωνίας στις νέες τεχνολογίες, τα δίκτυά της και οι διασυνδέσεις της σε ολόκληρο τον Ινδο-Ειρηνικό, και το κύρος και η ήπια ισχύς της στην περιοχή, την καθιστούν πολύτιμο εταίρο οικονομικής ασφάλειας για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αλλά υπάρχουν ακόμη περισσότερα που μπορούν να κάνουν η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις οικονομικής ασφάλειας που θέτει η Κίνα. Προκειμένου να διευκολυνθούν πιο τακτικές συζητήσεις για την οικονομική ασφάλεια, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια καθορισμένη συμβουλευτική επιτροπή ΗΠΑ-Ιαπωνίας για αυτά τα θέματα και μια εκδοχή για την οικονομική ασφάλεια του Διαλόγου Shangri-La, της ετήσιας συνόδου κορυφής για την άμυνα της Ασίας. Θα μπορούσαν επίσης να επεκτείνουν την υποστήριξη για το Blue Dot Network, μια πρωτοβουλία πιστοποίησης υποδομών και ανάπτυξης που ξεκίνησε από την Αυστραλία, την Ιαπωνία, και τις Ηνωμένες Πολιτείες και μερικές φορές συγκρίνεται με την κινεζική Πρωτοβουλία Belt and Road.

Η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει επίσης να συνεχίσουν την συνεργασία οικονομικής ασφάλειας [6] με άλλες δημοκρατικές χώρες και, όπου ενδείκνυται, σε πολυμερή πλαίσια, όπως συνέβη στην πρόσφατη συνάντηση του G7 στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην συνάντηση του G20 στην Ιταλία. Θα πρέπει να προσδιορίσουν τρόπους για να μειώσουν την οικονομική τους εξάρτηση από την Κίνα για να αμβλύνουν την αποτελεσματικότητα του κινεζικού οικονομικού καθεστώτος, ενώ ταυτόχρονα να εντοπίσουν τις οικονομικές εξαρτήσεις της Κίνας από τις δημοκρατικές χώρες για την αποτροπή και την αντιμετώπιση του κινεζικού οικονομικού εξαναγκασμού. Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά, αλλά οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις της Ιαπωνίας την έχουν προετοιμάσει για τις μελλοντικές προκλήσεις οικονομικής ασφάλειας -και εξασφάλισαν ότι θα ευθυγραμμιστεί στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σύνδεσμοι:

[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2021-04-20/how-not-win-all...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2020-10-13/underappreciate...
[3] https://www.iseas.edu.sg/wp-content/uploads/2021/01/The-State-of-SEA-202...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2021-04-08/chinas-techno-a...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-02-24/japan-n...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-02-15/can-ame...

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-07-15/japan-i...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition