Η επικείμενη κρίση διαδοχής στην Κίνα

Ωστόσο, το μοτίβο άλλαξε τις επόμενες δεκαετίες. Μέχρι την εποχή που ανέλαβε ο Xi στα τέλη του 2012, φαίνεται ότι το Πεκίνο είχε τακτοποιηθεί σε έναν ρυθμό βιώσιμων, προβλέψιμων, και ειρηνικών μεταβιβάσεων εξουσίας. Διακεκριμένοι μελετητές της Κίνας έφτασαν στο σημείο να ισχυρίζονται [7] ότι «η ίδια η διαδοχή έχει γίνει θεσμός του Κόμματος». Αλλά ο Σι κατέστρεψε τελείως αυτά τα συμπεράσματα καθώς πλησιάζει στο τέλος της δεύτερης προεδρικής θητείας του. Στην σύνοδο την Εθνικής Λαϊκής Συνέλευσης την άνοιξη του 2018, πίεσε για την αποδοχή μιας συνταγματικής τροποποίησης που καταργεί το χρονικό όριο της θητείας του. Εξίσου σημαντικό, δεν έχει χρίσει έναν υποψήφιο για να τον αντικαταστήσει, και ούτε ο Xi ούτε το ΚΚΚ έδωσαν καμία ένδειξη ότι επίκειται μια μετάβαση. Αν και ορισμένα μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από το κόμμα έχουν διακηρύξει ότι ο Σι δεν έχει καμία πρόθεση να κυβερνήσει δια βίου, υπήρξε μια καταφανής απουσία οποιασδήποτε επίσημης δήλωσης για το πολιτικό του μέλλον.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΣΙ;

Ο Xi μπορεί κάλλιστα να αψηφήσει τις προσδοκίες και να αποφασίσει να παραδώσει την εξουσία στο 20ο Κογκρέσο του Κόμματος στα τέλη του 2022. Αλλά χωρίς να έχει τοποθετηθεί ένας διάδοχός του -κάποιος που να έχει ήδη αποδείξει αξιοπιστία και να έχει δοκιμαστεί από το κόμμα- αυτό το αποτέλεσμα είναι πολύ απίθανο. Αντ' αυτού, αρκετοί υποψήφιοι ενδέχεται να προωθηθούν μέσω προαγωγής στην Μόνιμη Επιτροπή του Politburo, την κορυφή της πολιτικής εξουσίας στην Κίνα. Αυτά τα άτομα στην συνέχεια θα περάσουν αρκετά χρόνια μεταβαίνοντας σε όλο και πιο ανώτερους ρόλους για να αποκτήσουν κυβερνητική εμπειρία και να οικοδομήσουν αξιοπιστία μέσα στο σύστημα. Ωστόσο, ακόμη και αν ο Xi διορίσει έναν ή περισσότερους δυνητικούς διαδόχους το 2022 με σκοπό να συνταξιοδοτηθεί επίσημα ήδη από το επόμενο Συνέδριο του Κόμματος, αυτό δεν μπορεί να σημαίνει το τέλος του ανεπίσημου ελέγχου του. Θα μπορούσε να συνεχίσει να ασκεί τεράστια εξουσία πίσω από τα παρασκήνια, όπως και ο Deng και ο Jiang Zemin μετά την λήξη της θητείας τους ως ηγέτες. Αυτή η τάση στην Κίνα ευθυγραμμίζεται με ένα ευρύτερο ιστορικό μοτίβο: είναι σπάνιο για όλους τους ισχυρούς κυβερνήτες να παραιτούνται και, εάν το κάνουν, συχνά διατηρούν επιρροή. Προς το παρόν, η κυριαρχία του Xi αρνείται στις ξένες κυβερνήσεις την ευκαιρία να οικοδομήσουν σχέσεις με πιθανούς διαδόχους του. Και εάν δεν καταστήσει σαφείς τις προτιμήσεις του το 2022, η καθυστέρηση πιθανότατα θα διασφαλίσει ότι όποιος είναι επιλέξιμος να γίνει ο επόμενος ηγέτης της Κίνας είναι επί του παρόντος πολύ νέος για να βρίσκεται ακόμη και στο ραντάρ των εξωτερικών παρατηρητών.

Αν και η παγίωση του ελέγχου του Xi είναι εντυπωσιακή, ακόμη και οι ισχυρότεροι ηγέτες στηρίζονται στην υποστήριξη ενός συνασπισμού δρώντων και συμφερόντων. Αυτή η υποστήριξη είναι υπό όρους και μπορεί να διαβρωθεί καθώς οι εσωτερικές και διεθνείς συνθήκες αλλάζουν. Κανένας ξένος δεν γνωρίζει την ακριβή φύση της συμφωνίας μεταξύ του Xi και των μελών της πολιτικής, οικονομικής, και στρατιωτικής ελίτ. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια δραματική οικονομική επιβράδυνση [8] ή η επανειλημμένη κακή διαχείριση κρίσεων εξωτερικής πολιτικής [9] θα έκανε την δουλειά του Xi στην εξισορρόπηση των ανταγωνιστικών συμφερόντων πιο δύσκολη και τον έλεγχο του πιο χαλαρό. Κάθε συνασπισμός έχει ένα σημείο θραύσης. Αυτός, φυσικά, είναι ο λόγος για τον οποίο οι ηγέτες ανταποκρίνονται σε απόπειρα πραξικοπήματος τόσο αυστηρά˙ θέλουν να αποτρέψουν τους επίδοξους αμφισβητίες. Όπως προειδοποίησε ο πρόεδρος της Γκάμπια, Yahya Jammeh, μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2014: «Όποιος σκοπεύει να επιτεθεί σε αυτήν την χώρα, να είναι έτοιμος, γιατί θα πεθάνει».

Η ανατροπή ενός κατεστημένου ηγέτη -ειδικά ενός με σιδερένια λαβή σε ένα λενινιστικό μονοκομματικό κράτος- δεν είναι εύκολο να ξεπεραστεί. Ένας επίδοξος ηγέτης πραξικοπήματος αντιμετωπίζει τρομακτικά εμπόδια, ξεκινώντας με την ανάγκη συγκέντρωσης υποστήριξης από βασικά μέλη της γραφειοκρατίας του στρατού και της ασφάλειας χωρίς να ειδοποιηθεί ο νυν [ηγέτης] και ο μηχανισμός ασφαλείας γύρω του. Λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές δυνατότητες των υπηρεσιών ασφαλείας του ΚΚΚ, τις οποίες ελέγχει ο Xi, μια τέτοια προσπάθεια είναι φορτωμένη με τον κίνδυνο να ανιχνευθεί και με την πιθανή αποστασία των αρχικών συνωμοτών που ίσως να αλλάξουν γνώμη. Είναι αλήθεια ότι ο Σι έχει πολλούς εχθρούς στο κόμμα. Είναι εξίσου αλήθεια ότι τα εμπόδια μιας οργάνωσης εναντίον του είναι σχεδόν ανυπέρβλητα. Ελλείψει μιας συστημικής κρίσης, η πιθανότητα οι αντίπαλοι του Xi να κάνουν πραξικόπημα είναι εξαιρετικά μικρή.

Αλλά ένας ξαφνικός θάνατος ή μια ανικανότητα του Σι θα έκοβε πρόωρα την διακυβέρνησή του, ανεξάρτητα από το πότε σκοπεύει να την τερματίσει. Ο Xi είναι 68 ετών, έχει ιστορικό καπνίσματος, είναι υπέρβαρος, έχει μια δουλειά υψηλών πιέσεων, και σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, «βρίσκει χαρά στην εξάντληση». Αν και δεν υπάρχουν εμφανείς ενδείξεις ότι ο Xi βιώνει κακή υγεία, παραμένει θνητός. Και τώρα που έχει παραβιάσει τους κανόνες διαδοχής της Κίνας, μια απουσία του θα δημιουργούσε κενό ισχύος και θα μπορούσε να προκαλέσει μάχες στα ανώτερα επίπεδα του ΚΚΚ. Τα μέλη του συνασπισμού του Xi θα μπορούσαν να χωριστούν σε αντίπαλες ομάδες, με την καθεμία να υποστηρίζει τον διάδοχο που θέλει. Εκείνοι που είχαν τιμωρηθεί ή περιθωριοποιηθεί υπό τον Xi θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την σπάνια ευκαιρία να ανακτήσουν την εξουσία. Ακόμα κι αν ο Xi δεν πεθάνει, αλλά καταστεί ανίκανος από εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή, ή άλλη σοβαρή κατάσταση της υγείας, η Κίνα θα έμπαινε σε πολιτικό κενό. Οι υποστηρικτές του καθεστώτος και οι επικριτές ομοίως θα αναγκαστούν να αγωνιστούν για να σφυρηλατήσουν νέες συμμαχίες ώστε να αντισταθμίσουν τόσο μια ανάκαμψη του Xi όσο και το τέλος του, με απρόβλεπτες συνέπειες για την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική.