Πύρρειος η νίκη του Πακιστάν στο Αφγανιστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πύρρειος η νίκη του Πακιστάν στο Αφγανιστάν

Η Ισλαμαμπάντ θα καταλήξει να μετανιώσει για το ότι βοήθησε την αναβίωση των Ταλιμπάν

Ο στρατηγός Hamid Gul, πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας δι-υπηρεσιακών πληροφοριών του Πακιστάν, επεσήμανε δημόσια το 2014 πώς το ISI χρησιμοποίησε την βοήθεια που παρείχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά την 11η Σεπτεμβρίου για να συνεχίσει την χρηματοδότηση των Ταλιμπάν και πώς επωφελήθηκε από την απόφαση των ΗΠΑ να αγνοήσουν αρχικά την Αφγανική ισλαμική ομάδα προτιμώντας την καταδίωξη της Αλ Κάιντα. Είπε σε [1] τηλεοπτικό κοινό το 2014: «Όταν γραφεί η ιστορία, θα δηλωθεί ότι το ISI νίκησε την Σοβιετική Ένωση στο Αφγανιστάν με την βοήθεια της Αμερικής. Τότε, θα υπάρξει άλλη μια πρόταση. Το ISI, με την βοήθεια της Αμερικής, νίκησε την Αμερική».

Πιο πρόσφατα, ανώτεροι Πακιστανοί αξιωματούχοι έχουν επίσης εκφράσει ικανοποίηση για την αποτυχία των ΗΠΑ να εξαλείψουν [2] τους Ταλιμπάν. Πιστεύουν ότι η διπλωματική συνεργασία της Ουάσινγκτον με την ισλαμική ομάδα ισοδυναμεί με σιωπηρή αποδοχή της επιρροής της στο Αφγανιστάν. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας ΗΠΑ-Ταλιμπάν τον Φεβρουάριο του 2020 στη Ντόχα, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων, ο Khawaja Muhammad Asif, Πακιστανός πρώην υπουργός Άμυνας και υπουργός Εξωτερικών, ανάρτησε στο Twitter μια φωτογραφία του υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, να συναντά τον αρχηγό των Ταλιμπάν Mullah Abdul Ghani Baradar. Πρόσθεσε ένα σχόλιο: «Ίσως να έχετε ισχύ στην πλευρά σας, αλλά ο Θεός είναι μαζί μας. Allah u Akbar!».

Ως υπουργός Εξωτερικών, ο Asif επέμεινε ότι οι σχέσεις του Πακιστάν με τους Ταλιμπάν αντικατόπτριζαν απλώς την αναγνώριση της πολιτικής τους ισχύος στο Αφγανιστάν. Επίσης, επέκρινε [3] τις Ηνωμένες Πολιτείες για το ότι μετέτρεψαν το Πακιστάν σε εξιλαστήριο θύμα για την δική τους αποτυχία να καταστρέψουν την οργάνωση [των Ταλιμπάν]. Αλλά ένιωθε ότι δεν χρειάζεται διπλωματική ρητορική σε αυτή την στιγμή του θριάμβου. Για τους Πακιστανούς, όπως οι Gul και Asif, η επικείμενη νίκη των Ταλιμπάν είναι επίσης μια νίκη για τις μυστικές επιχειρήσεις του Πακιστάν.

Αυτή η θριαμβολογία είναι πιθανό να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ. Οι Αμερικανοί δεν αναγνώρισαν ποτέ ως σοβαρή την αντίληψη του Πακιστάν για την Ινδία ως υπαρξιακή απειλή, γι' αυτό δεν κατάλαβαν ποτέ την προτίμηση του Πακιστάν προς τους Ισλαμιστές Παστούν έναντι των Αφγανών εθνικιστών. Πακιστανοί αξιωματούχοι, με την πάροδο των ετών, επέλεξαν να αρνούνται κατηγορηματικά τις πακιστανικές ενέργειες στο Αφγανιστάν ή να τις δικαιολογούν. Αυτό οδήγησε σε κατηγορίες από τους Αμερικανούς για διπλές συμφωνίες, προκαλώντας περαιτέρω δυσπιστία στην διμερή σχέση. Οι σχέσεις με την Ινδία και τον υπόλοιπο κόσμο έχουν επίσης υποφέρει, και το Πακιστάν έφτασε να εξαρτάται υπερβολικά από την Κίνα.

Από το εξωτερικό χρέος του των 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το Πακιστάν οφείλει 27% -ή αλλιώς πάνω από 24 δισεκατομμύρια δολάρια- στο Πεκίνο. Αναγκάστηκε επίσης να βασιστεί σε χαμηλότερης ποιότητας κινεζική στρατιωτική τεχνολογία αφού έχασε την στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ.

ΜΑΚΡΑΝ ΤΟΥ «ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ»

Τριάντα χρόνια υποστήριξης του τζιχάντ τροφοδότησαν επίσης την εσωτερική δυσλειτουργία της χώρας. Η οικονομία της παλεύει, εκτός από την περίοδο των ετών της γενναιόδωρης αμερικανικής βοήθειας. Οι εγχώριοι Ισλαμιστές ριζοσπάστες έχουν υποκινήσει σποραδική βία, όπως τρομοκρατικές επιθέσεις σε θρησκευτικές μειονότητες, και ταραχές με την απαίτηση της απέλασης του Γάλλου πρέσβη για φερόμενη βλασφημία της Γαλλίας εναντίον του Προφήτη Μωάμεθ. Τα δικαιώματα των γυναικών αμφισβητήθηκαν δημοσίως και απειλήθηκαν, και τα βασικά μέσα ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λογοκρίνονται τακτικά για να διευθετηθούν ριζοσπαστικές ισλαμιστικές ευαισθησίες. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να «εξισλαμίσει» το πρόγραμμα σπουδών εις βάρος μαθημάτων επιστήμης και κριτικής σκέψης.

Κατά ειρωνικό τρόπο, η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν έρχεται εν μέσω υποσχέσεων για αντιστροφή αυτών των τάσεων. Πριν από τέσσερα χρόνια, ο σημερινός αρχηγός του στρατού του Πακιστάν, στρατηγός Qamar Javed Bajwa, δήλωσε ότι ήθελε να μετατρέψει το Πακιστάν σε «μια φυσιολογική χώρα». Έκτοτε μίλησε επίσης για την ανάγκη βελτίωσης των σχέσεων με την Ινδία και τη μείωση της εξάρτησης του Πακιστάν από την Κίνα.

Αυτό το όραμα του μετασχηματισμού περιελάμβανε μια προσπάθεια να καταστεί δυνατή μια διευθέτηση στο Αφγανιστάν. Το Πακιστάν άρχισε να φράζει τα μακρά και πορώδη σύνορα με τον γείτονά του, έκανε ανοίγματα προς την κυβέρνηση της Καμπούλ, και υποσχέθηκε να βοηθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην επίτευξη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Ο Bajwa σημείωσε την προθυμία του Πακιστάν να επεκτείνει τους εταίρους του στο Αφγανιστάν ώστε να συμπεριλάβει φατρίες που δεν είναι Ταλιμπάν. Το ISI διοργάνωσε συναντήσεις μεταξύ των διαπραγματευτών των ΗΠΑ και ορισμένων ηγετών των Ταλιμπάν, οδηγώντας στην Συμφωνία της Ντόχα, η οποία έθεσε ένα χρονοδιάγραμμα για την απόσυρση του στρατού των ΗΠΑ σε αντάλλαγμα για αόριστες υποσχέσεις των Ταλιμπάν να ξεκινήσουν ειρηνευτικές συνομιλίες με άλλους Αφγανούς και να αποτρέψουν το έδαφος που ελέγχουν από το να χρησιμοποιηθεί για την εξαπόλυση τρομοκρατικών επιθέσεων εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών.