Είναι πράγματι ώρα να απομονωθεί η Αίγυπτος;

Σε πρόσφατο άρθρο της στο Foreign Affairs η εκτελεστική διευθύντρια του DAWN (Democracy for the Arab World Now) κα. Sarah Leah Whitson, υποστηρίζει [1] ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να σταματήσουν να στηρίζουν οικονομικά και εξοπλιστικά την Αίγυπτο, καθώς η διακυβέρνησή της είναι μια «στρατιωτική δικτατορία», και οι Αμερικανοί δεν θα πρέπει με την βοήθειά τους ουσιαστικά να «εμπλέκονται στις καταχρήσεις του Σίσι».

Όμως, καταρχάς θα πρέπει να γίνει μια αναδρομή στο ιστορικό της κατάληψης της εξουσίας στην Αίγυπτο από το παρόν καθεστώς, καθώς οι λόγοι που οδήγησαν προς την κατεύθυνση αυτή παραμένουν ισχυροί.

Υποστηρικτές του Αιγύπτιου προέδρου, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, κρατώντας πανό, συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν την 47η επέτειο του αραβο-ισραηλινού πολέμου του 1973, στο Κάιρο, στις 2 Οκτωβρίου 2020. REUTERS/Mohamed Abd El Ghany
----------------------------------------------------------------

Λίγο μετά την Αραβική Άνοιξη, στους δημοκρατικούς κύκλους Αράβων προκάλεσαν ανησυχία οι εκλογικές νίκες των ισλαμιστών στην Τυνησία, το Μαρόκο και την Αίγυπτο, καθώς και η άνοδός τους παντού. Εξαρχής πρέπει να υπογραμμιστεί ότι άλλο είναι το Ισλάμ που είναι θρησκεία και άλλο ο Ισλαμισμός που είναι μια κοινωνικοπολιτική αλλά και θρησκευτική ιδεολογία, ριζικά αντίπαλη της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Οι Ισλαμιστές σχεδόν σε όλες τις αραβικές χώρες, μετά τις προόδους που πραγματοποίησαν συγκεκαλυμμένα, θεώρησαν ότι πλέον είχε έλθει η ώρα τους να καταλάβουν την εξουσία. Δεν συμμετείχαν στις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης όσο αυτές είχαν δημοκρατικό υπόβαθρο, περίμεναν στην σιωπή για να επωφεληθούν από την κατάσταση που είχε προκύψει.

Μετά τις πρωτιές των ισλαμικών κομμάτων Ennahda στην Τυνησία και PJD στο Μαρόκο, καθώς και την ισλαμιστική προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης με τον πρόεδρο του CNT να δηλώνει ότι η μετα- κανταφική Λιβύη θα θεμελιωθεί στην Σαρία, η προσοχή είχε στραφεί στην νίκη των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο. Ακόμη, κυκλοφορούσαν θεωρίες ότι οι ΗΠΑ ήταν εκείνες που μηχανεύτηκαν την δημοκρατική ανάληψη της εξουσίας από το δήθεν «Πολιτικό Ισλάμ» στις χώρες της βορείου Αφρικής. Προς την κατεύθυνση αυτή προβλήθηκε η θέση ότι η σταθερότητα στην περιοχή μακροπρόθεσμα μπορεί να εξασφαλισθεί μόνο με κυβερνήσεις που θα ήταν «νόμιμες» στα μάτια των λαών αυτών, όπως είχε δηλώσει η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για πολιτικά θέματα, Wendy Sherman, τον Ιούνιο του 2013. Οι Άραβες δημοκράτες είχαν δυσαρεστηθεί από την τοποθέτηση της Αμερικανίδας τότε υπουργού Εξωτερικών ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν άποψη ως προς το ποιος θα αναλάβει την εξουσία μετά από νίκη του στις εκλογές.
Ωστόσο, παρά τις διαβεβαιώσεις περί δημοκρατικότητας που δίνονταν από τα κόμματα της νέας ισλαμικής εξουσίας, τα ρεπουμπλικανικά και δημοκρατικά ρεύματα των Αράβων ήταν πεπεισμένα ότι αυτές δεν αποτελούσαν παρά προπαγάνδα και παρελκυστική πολιτική, υπενθυμίζοντας τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει ο Ιρανός Αγιατολάχ Khomeiny το 1979, και τα κόκκινα χαλιά που του είχαν στρώσει τότε όχι μόνο οι Δυτικοί αλλά και η ιρανική αριστερά. Βέβαια αναγνώριζαν ότι το τότε πλαίσιο ήταν διαφορετικό και ότι οι κοινωνίες στο Μαρόκο, την Τυνησία, και την Αίγυπτο αλλά όπως αποδείχθηκε και στην Συρία, ήταν αρκετά εκκοσμικευμένες ώστε να μην αποδεχτούν να πληγούν οι βασικές τους ελευθερίες. Εξάλλου πίστευαν ότι τα καθεστώτα στις χώρες αυτές γνώριζαν ότι δεν θα έπρεπε να εξαγριώσουν την Δύση. Το ερώτημα ήταν αν και πότε θα πετούσαν τις μάσκες.

Όλα τα νέα ισλαμιστικά κόμματα εξουσίας πρόβαλλαν το τουρκικό μοντέλο του δήθεν Πολιτικού Ισλάμ, όπως είχαν καθοδηγηθεί από την Δύση. Οι Άραβες δημοκράτες θεωρούσαν, ωστόσο, ότι ο σεβασμός του ΑΚΡ προς την δημοκρατία δεν ήταν ούτε εγγενής της ιδεολογίας τους ούτε ενδογενής. Δεν έβλεπαν την Τουρκία του Erdogan ως πρότυπο για τις χώρες τους, μόνο θαύμαζαν το γεγονός ότι ο ίδιος είχε καταφέρει να παραμείνει στην εξουσία για τόσο πολλά χρόνια χωρίς να κατηγορείται ανοικτά από τους Δυτικούς ως αυταρχικός ηγέτης.

Η άνοδος αυτή του ισλαμικού κινήματος, δεν ήταν τυχαία. Όλα τα αραβικά καθεστώτα προσπάθησαν για δεκαετίες να εμποδίσουν την ανάπτυξη των δημοκρατικών δυνάμεων, οι οποίες βέβαια σκόπευαν στην κατάργηση τους. Αντ’ αυτού τα αραβικά καθεστώτα προτίμησαν να συμμαχήσουν με τους συντηρητικούς «οι οποίοι είναι πάντα έτοιμοι να προβούν στις οποιεσδήποτε παραχωρήσεις, φτάνει να κατοχυρώνεται η θέση τους». Εξάλλου, ήδη από τον Αραβικό Μεσαίωνα, ο κλήρος αποτέλεσε ένα από τα ισχυρότερα στηρίγματα των μοναρχιών. Συνέχισαν αυτή την πρακτική ακόμη και αν ενίοτε οι Ισλαμιστές στρέφονταν εναντίον του δημιουργού τους, όπως έκαναν με την δολοφονία του Anouar Sadat στην Αίγυπτο. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με την εν λόγω προσέγγιση, θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι ενέργειες ορισμένων βασιλείων του Κόλπου, μέσω των οποίων δημιουργήθηκε και χρηματοδοτήθηκε η ισλαμική τρομοκρατία.