Η επιβολή της κινεζικής ισχύος στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν έναν γρίφο στην θάλασσα της Νότιας Κίνας: η Κίνα αλλάζει ριζικά το status quo στην θάλασσα υπέρ της. Αλλά μέχρι το 2016, τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας των οποίων τα νόμιμα δικαιώματα καταπατώνται ήταν απρόθυμα να αντιδράσουν σταθερά εναντίον του Πεκίνου.

Διαμαρτυρία για την κινεζική επιθετικότητα στην θάλασσα της Νότιας Κίνας, στη Μανίλα, στις Φιλιππίνες, τον Ιούλιο του 2021. Eloisa Lopez / Reuters
----------------------------------------------------

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ομοϊδεάτες χώρες δεν μπορούν να αλλάξουν την συμπεριφορά της Κίνας στην θάλασσα χωρίς την ενεργό συμμετοχή αυτών των περιφερειακών διεκδικητών. Ωστόσο, σε μεγάλο μέρος της Νοτιοανατολικής Ασίας, ιδιαίτερα στις Φιλιππίνες και το Βιετνάμ, οι ελίτ και το ευρύτερο κοινό κρίνουν την δέσμευση της Ουάσινγκτον στην περιοχή βασισμένοι εν μέρει στο αν υπερασπίζεται τα θαλάσσια δικαιώματά τους.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και η ομάδα του συνέχισαν σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η νυν αμερικανική κυβέρνηση ενέκρινε την θέση της εποχής Τραμπ ότι όλες οι κινεζικές θαλάσσιες αξιώσεις που δεν συνάδουν με την απόφαση του 2016 από ένα ειδικό διαιτητικό δικαστήριο είναι παράνομες. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μπάιντεν επιβεβαίωσε ότι οι υποχρεώσεις βάσει [υπογεγραμμένων] συνθηκών απαιτούν από τις Ηνωμένες Πολιτείες να απαντήσουν σε περίπτωση επίθεσης εναντίον των δυνάμεων των Φιλιππίνων στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας και συνέχισε τον επιταχυνόμενο ρυθμό των ναυτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ στην περιοχή που είχε οριστεί υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Η πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Άμυνας, Lloyd Austin, στη Μανίλα άνοιξε μια ευκαιρία να αναζωογονηθεί η πολιτική των ΗΠΑ στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Οι Φιλιππίνες ήταν εδώ και πολύ καιρό οι πιο κινητικές της Νοτιοανατολικής Ασίας από όλους τους διεκδικητές [των δικαιωμάτων τους], αλλά υπό τον πρόεδρο Ροντρίγκο Ντουτέρτε επιδίωξαν στενότερους δεσμούς με το Πεκίνο και υποβάθμισαν την σχέση τους με την Ουάσινγκτον. Ο Ντουτέρτε είχε δεσμευτεί να καταργήσει την Συμφωνία Επισκεπτριών Δυνάμεων (Visiting Forces Agreement, VFA), η οποία διευκολύνει την είσοδο αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού στην χώρα, αλλά κατά την επίσκεψη του Όστιν ανακοίνωσε ότι ακυρώνει την διαδικασία κατάργησης. Αυτή η εξέλιξη έχει προσδώσει στην συμμαχία ΗΠΑ-Φιλιππίνων κάποιο περιθώριο για ανάσα -και έχει θέσει την Ουάσινγκτον σε μια ισχυρότερη θέση για να αντισταθεί στην κακή συμπεριφορά της Κίνας.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτήν την εξέλιξη για να θέσει τα θεμέλια [1] για έναν διεθνή συνασπισμό που να υποστηρίζει μια βασισμένη σε κανόνες θαλάσσια τάξη. Με το να σχεδιάσει αυξημένη υποστήριξη για τον στρατιωτικό εκσυγχρονισμό των Φιλιππίνων και την εκ περιτροπής ανάπτυξη των αμερικανικών στρατιωτικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των πλατφορμών πυραύλων, στις Φιλιππίνες, μπορεί να ενισχύσει την βραχυπρόθεσμη αποτροπή. Και με το να αυξήσει τη μακροπρόθεσμη διπλωματική και οικονομική πίεση στο Πεκίνο, μπορεί να βοηθήσει να ανοίξει ο δρόμος για μια ειρηνική, δίκαιη επίλυση των θαλάσσιων διαφορών, πριν εξαφανιστεί εντελώς το παράθυρο για συμβιβασμό [2].

ΛΟΓΩ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΠΡΟΘΥΜΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ

Η πρόσφατη ανακοίνωση του Ντουτέρτε στη Μανίλα είναι ιδιαίτερα σημαντική επειδή δεν υπάρχουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις για την ηγεσία των Φιλιππίνων στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Οι άλλοι διεκδικητές της Νοτιοανατολικής Ασίας αποδείχθηκαν απρόθυμοι να μπουν στο κενό που άφηνε η κυβέρνηση Ντουτέρτε για αυτό το ζήτημα.

Μεταξύ όλων των διεκδικητών, το Βιετνάμ έχει κατά κάποιον τρόπο την πιο σταθερή θέση στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας τα τελευταία πέντε χρόνια. Καταγγέλλει τακτικά τους νέους κινέζικους ισχυρισμούς κυριαρχίας μέσω διπλωματικών σημειώσεων (notes) και περιστασιακών δηλώσεων στον Τύπο και έχει αναβαθμίσει αθόρυβα τις αμυντικές του δυνατότητες στα νησιά Spratly, μια έκταση αμφισβητούμενων υφάλων και νησίδων που διεκδικούνται εν όλω ή εν μέρει από την Κίνα, το Βιετνάμ, τη Μαλαισία, τις Φιλιππίνες, την Ταϊβάν, και το Μπρουνέι. Το Ανόι έχει σιγά-σιγά εμβαθύνει τις σχέσεις ασφαλείας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και συνεχίζει να επιμένει στα υπεράκτια δικαιώματά του επί του πετρελαίου και του φυσικού αερίου παρά τις ολοένα και πιο αποτελεσματικές κινεζικές επιχειρήσεις για τον αποκλεισμό των ερευνών.

Αλλά το Βιετνάμ δεν ήταν πρόθυμο να αναλάβει την ηγετική θέση στην αύξηση της παγκόσμιας υποστήριξης για την υπόθεση της Νοτιοανατολικής Ασίας στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Οι Βιετναμέζοι ηγέτες προτιμούν να αφήσουν άλλους, ιδιαίτερα τις Φιλιππίνες, να πληρώσουν το τίμημα για μια τέτοια δημόσια αντίθεση στο Πεκίνο. Το Ανόι είναι πιο άνετο με την ήσυχη διπλωματία, χρησιμοποιώντας τους δεσμούς μεταξύ του κομμουνιστικού κόμματος του Βιετνάμ και της Κίνας για να κρατήσει ένα όριο στις εντάσεις και είναι απίθανο να καταθέσει μια δική του υπόθεση διαιτησίας εναντίον του Πεκίνου.