Η Κίνα νομίζει ότι η Αμερική χάνει

Οι κινεζικές ελίτ περιγράφουν την πανδημία COVID-19 ως απόδειξη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιτεθούν στην Κίνα καθώς βυθίζονται στην παρακμή. Η αποτυχία του Τραμπ να ελέγξει την ασθένεια, με περίπου έξι εκατομμύρια κρούσματα και σχεδόν 200.000 θανάτους στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι τα τέλη Αυγούστου του 2020, αντικατοπτρίζει αυτό που οι Κινέζοι σχολιαστές βλέπουν ως το καθεστώς αβεβαιότητας της χώρας. Αποκάλεσαν την πανδημία «Βατερλώ για την ηγεσία της Αμερικής» και «το τέλος του αμερικανικού αιώνα». [21]. Πιστεύουν ότι ο Τραμπ ξεκίνησε την πίεσή του εναντίον της Κίνας σε εκλογική σεζόν -έχει ονομάσει την COVID-19 «την πληγή από την Κίνα» και επέβαλε νέες κυρώσεις και άλλα μέτρα που στοχεύουν τις κινεζικές οντότητες– για να αποσπάσει την προσοχή από τις αποτυχίες της διοίκησής του. Ωστόσο, πολλές κορυφαίες κινεζικές φωνές είναι πεπεισμένες ότι ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών των ΗΠΑ, η πορεία των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας καθορίζεται τώρα από τις αδυσώπητες δυνάμεις της αμερικανικής παρακμής και της εχθρότητας προς την Κίνα. «Ακόμα κι αν κερδίσει ο Μπάιντεν», έγραψε ο Yuan Peng, ο με μεγάλη επιρροή πρόεδρος των Κρατικών Ινστιτούτων Σύγχρονης Διεθνούς Σχέσης του Υπουργείου Ασφάλειας της Κίνας, «…η Αμερική θα δυσκολευτεί να επαναλάβει τον ρόλο της ως παγκόσμιος ηγέτης … και η πολιτική της Αμερικής για την Κίνα θα γίνει ολοένα και πιο υπερευαίσθητη, ανυπόφορη και αλαζονική, καθώς θα εντείνει τον περιορισμό και την καταστολή».

Ο Xi αναπτύσσει νέες πολιτικές που βασίζονται σε αυτές τις προσδοκίες. Ξεκινώντας την άνοιξη του 2020, αποκάλυψε μια ατζέντα [22] για την οικονομία που στοχεύει στον αναπροσανατολισμό της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας προς το εσωτερικό, στηριζόμενη πολύ στην τεράστια εγχώρια αγορά της Κίνας και λιγότερο στον «πιο ασταθή και αβέβαιο κόσμο». Η ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης υπήρξε από καιρό ένα σημείο συζήτησης των Κινέζων ηγετών, αλλά ο Xi δεσμεύτηκε να καταστήσει την επίτευξη μεγαλύτερης εγχώριας κατανάλωσης κεντρικό στοιχείο του επερχόμενου πενταετούς σχεδίου για το 2021–25. Αυτή η μετατόπιση βασίζεται σαφώς στην υπόθεση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να εργάζονται εναντίον της Κίνας. Όπως δήλωσε ένα κρατικό μέσο ενημέρωσης στα τέλη Ιουλίου του 2020, «Καμία χώρα και κανένας δεν μπορεί να σταματήσει τον ιστορικό ρυθμό της μεγάλης αναζωογόνησης του κινεζικού έθνους».

Σίγουρα, ο Xi θα ήθελε να αποκλιμακώσει τις εμπορικές και τεχνολογικές συγκρούσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να κερδίσει χρόνο. Θέλει επίσης η Κίνα να ενισχύσει και να διαφοροποιήσει τους δεσμούς της με άλλες οικονομίες σε όλο τον κόσμο, μεταξύ άλλων μέσω της Πρωτοβουλίας Belt and Road, του διεθνούς δικτύου έργων υποδομών που στοχεύει στην αύξηση της γεωπολιτικής επιρροής της Κίνας. Η Κίνα δεν απο-παγκοσμιοποιείται όσο απο-αμερικανικοποιείται.

Η πεποίθηση της Κίνας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια φθίνουσα και εχθρική δύναμη έχει ενθαρρύνει τους ηγέτες της να επιδιώκουν μακροχρόνιους στόχους με νέο σθένος. Η άποψή τους για την παρακμή των ΗΠΑ τους κάνει να βλέπουν λιγότερους κινδύνους στην λήψη πολύ επιθετικών θέσεων και η αίσθησή τους για την εχθρότητα των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων παραγόντων, αυξάνει την προθυμία τους να υποστούν διεθνή κριτική [23]: με την επιβολή νέου νόμου εθνικής ασφάλειας στο Χονγκ Κονγκ˙ διαπράττοντας φρικαλεότητες στην επαρχία Σιντζιάνγκ˙ με τον εκφοβισμό στην Αυστραλία, την Ινδία και τις Φιλιππίνες˙ απειλώντας την Ταϊβάν˙ δημιουργώντας νέες εταιρικές σχέσεις με το Ιράν και τη Ρωσία˙ και αφήνοντας τους Κινέζους διπλωμάτες να διαδώσουν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την προέλευση της COVID-19. Με την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την πολυμέρεια και τους διεθνείς θεσμούς, η Κίνα προσπάθησε να αναμορφώσει παγκόσμια όργανα, όπως το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, υπέρ της. Η συμπεριφορά της Κίνας σε αυτούς τους τομείς έρχεται συχνά σε αντίθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ και μια βάσει κανόνων τάξη, με το Πεκίνο να παραβιάζει κανόνες που δεν του αρέσουν και να υπονομεύει φιλελεύθερους κανόνες και αξίες.

ΜΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΝΑ

Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις αλλαγές η στρατηγική των ΗΠΑ ως προς την Κίνα; Λαμβάνοντας υπόψη το θλιβερό ιστορικό των τελευταίων ετών, ορισμένοι μπορεί να μπουν στον πειρασμό να προσπαθήσουν να αναιρέσουν αυτές τις μεταβολές, διαβεβαιώνοντας το Πεκίνο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν προτίθενται στην πραγματικότητα να κρατήσουν την Κίνα κάτω. Αυτή η οδός είναι ιδιαιτέρως απίθανο να πετύχει. Οι φιλοδοξίες της Κίνας έρχονται σε σύγκρουση με τα αμερικανικά συμφέροντα σε πολλούς τομείς -και με τον Τραμπ να επιβεβαιώνει τόσο πολύ την άποψη του Πεκίνου για τις Ηνωμένες Πολιτείες, καμία διπλωματική διαβεβαίωση δεν μπορεί να πείσει τους ηγέτες της Κίνας να εγκαταλείψουν την αναζήτηση ασφάλειας μέσω της ενίσχυσης του ελέγχου τους στην κοινωνία, υποστηρίζοντας το κρατικιστικό οικονομικό σύστημα και μειώνοντας την εξάρτηση της Κίνας από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η απόπειρα να τους πείσει κάποιος διαφορετικά, σε αυτό το σημείο φαίνεται απλώς σαν να είναι φτηνά λόγια, σε αντίθεση με την αντίληψή τους για τον «τροχό της ιστορίας» που στρέφεται πιο γρήγορα προς την αμερικανική παρακμή. Η στρατηγική των ΗΠΑ πρέπει να επιδιώκει να προχωρήσει μπροστά, όχι πίσω, από την τρέχουσα δυσχέρεια.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ολόκληρη η ατζέντα του Πεκίνου είναι αμετάβλητη. Αυτή η άποψη είναι πολύ στη μόδα σήμερα, εμφανίζοντας την Κίνα όχι ως μια χώρα που ανταποκρίνεται σε πιέσεις και κίνητρα αλλά ως μια ατσάλινη δύναμη ανίκανη να αντιδράσει σε εξωτερικά ερεθίσματα. Ωστόσο, θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι οι ανεπιτυχείς πολιτικές των τελευταίων ετών σημαίνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι κάπως αβοήθητες απέναντι σε μια πιο ισχυρή Κίνα, ικανές μόνο να σηκώσουν την γέφυρα, να προετοιμαστούν για συγκρούσεις, και να ελπίσουν ότι το ΚΚΚ θα καταρρεύσει. Απαιτείται μια διαφορετική προσέγγιση -ούτε μια νοσταλγική «επαναφορά» ούτε αυτή η φοβική και μοιραία άποψη.