Το αιώνιο πρόβλημα της Αμερικής με το Πακιστάν

Η αποτυχία των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν αντικατοπτρίζει επίσης την αποτυχία της προσέγγισης της Ουάσινγκτον με το Πακιστάν. Η Ισλαμαμπάντ ήταν ο σημαντικότερος ξένος υποστηρικτής των Ταλιμπάν: βοήθησε στην δημιουργία αυτής της οργάνωσης στην δεκαετία του 1990 και στην συνέχεια εργάστηκε εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών για να επιτρέψει την επιβίωση και την αναζωπύρωσή της. Σήμερα, εξέχοντα μέλη του κατεστημένου ασφαλείας του Πακιστάν επευφημούν την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στην Καμπούλ. Παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια βοήθειας και στρατιωτικού εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας από την Ουάσινγκτον, παραμένουν πεπεισμένοι ότι η ακλόνητη δέσμευσή τους στην εξτρεμιστική ισλαμιστική οργάνωση ήταν ένα λαμπρό στρατηγικό παιχνίδι.

Στο Καράτσι, στο Πακιστάν, τον Φεβρουάριο του 2019. Akhtar Soomro / Reuters
--------------------------------------------------------------------

Πώς θα μπορούσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες να έχουν αποτύχει τόσο ολοκληρωτικά να σχεδιάσουν μια αλλαγή στην συμπεριφορά του Πακιστάν στο Αφγανιστάν; Γιατί η Ουάσινγκτον δεν μπόρεσε να πείσει ή να εξαναγκάσει το Πακιστάν να έρθει στο πλευρό της;

Αυτά τα ερωτήματα είναι ακόμη πιο επείγοντα μετά την έξοδο των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν. Με τον πελάτη του εγκατεστημένο στην Καμπούλ, το Πακιστάν παραμένει βαθιά μπλεγμένο στην πολιτική των γειτόνων του. Οι μελλοντικές λύσεις για τις απειλές που προέρχονται από το κυριαρχούμενο από τους Ταλιμπάν Αφγανιστάν -συμπεριλαμβανομένης της πιθανής αναζωπύρωσης της Αλ Κάιντα ή παρόμοιων τρομοκρατικών ομάδων-πιθανότατα θα περάσουν από την Ισλαμαμπάντ. Οι πρόσφατοι διάλογοι ΗΠΑ-Πακιστάν για αυτά τα θέματα δείχνουν σημάδια τριβής: Πακιστανοί αξιωματούχοι έχουν υποβαθμίσει την έκταση της εσωτερικής καταστολής των Ταλιμπάν και έχουν επιζητήσει δημόσιους επαίνους για την βοήθειά τους στην εκκένωση αξιωματούχων τρίτων χωρών, ενώ οι Αμερικανοί διπλωμάτες παραμένουν λιγότερο αισιόδοξοι για τα αντίποινα των Ταλιμπάν και περισσότερο επικεντρωμένοι στην απειλή αναδυόμενων θυγατρικών της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους (επίσης γνωστού ως ISIS) στο Αφγανιστάν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ζωτικό συμφέρον να κατανοήσουν γιατί απέτυχαν επί δύο δεκαετίες να επηρεάσουν την συμπεριφορά του Πακιστάν στο Αφγανιστάν -και να αναπτύξουν μια νέα, λιγότερο στρατιωτικοποιημένη στρατηγική για την προώθηση των στόχων τους στην περιοχή. Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να εκτιμήσει το πόσο λίγη μόχλευση έχει συχνά στο Πακιστάν, ιδιαίτερα όταν προσπαθεί να προωθήσει έναν υπερβολικά μεγάλο κατάλογο προτεραιοτήτων ή διατυπώνει απαιτήσεις που έρχονται σε αντίθεση με τα ριζωμένα συμφέροντα της Ισλαμαμπάντ. Εάν η σχέση αγγίξει ζητήματα ζωτικής σημασίας αμερικανικού εθνικού συμφέροντος, όπως έγινε μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου [2001], οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ θα πρέπει να απευθύνουν αξιόπιστες απειλές για να διασφαλίσουν την συμμόρφωση του Πακιστάν με την ατζέντα τους.

Εν συντομία, όπως θα προκύπτει συνήθως, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να περιορίζουν τις φιλοδοξίες τους για συναλλακτική συνεργασία με το Πακιστάν στα θέματα όπου οι δύο πλευρές βλέπουν με τον ίδιο τρόπο. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει ορισμένες αντιτρομοκρατικές και ανθρωπιστικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν, καθώς και περιφερειακή διπλωματία και διαχείριση κρίσεων. Αυτή η συνεργασία δεν πρέπει να συγχέεται με την στρατηγική εταιρική σχέση, αλλά ακόμη και μικρές επιτυχίες θα ήταν μια βελτίωση έναντι της δαπανηρής υπερέκτασης.

ΠΑΡΩΝ ΣΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Οι Ταλιμπάν δεν θα υπήρχαν σήμερα χωρίς την υποστήριξη του Πακιστάν [2]. Στις χαοτικές συνέπειες που ακολούθησαν την σοβιετική αποχώρηση από το Αφγανιστάν στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Ισλαμαμπάντ είδε την οργάνωση ως μέσο για να επεκτείνει την επιρροή της προς τα δυτικά και, ουσιαστικά, να αρνηθεί το έδαφος σε περιφερειακούς αντιπάλους όπως το Ιράν και η Ινδία. Όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την Καμπούλ το 1996, μετέτρεψαν το Αφγανιστάν σε παιδική χαρά για ισλαμιστές τρομοκράτες και μαχητές, συμπεριλαμβανομένων υποστηριζόμενων από το Πακιστάν ομάδων για να επιτεθούν στην Ινδία. Ορισμένοι Πακιστανοί αξιωματούχοι ασφαλείας υποστήριξαν τους Ταλιμπάν από ιδεολογική συμπάθεια, ενώ άλλοι κοντόφθαλμα πίστευαν -και εξακολουθούν να πιστεύουν- ότι η οργάνωση θα μπορούσε να χειραγωγηθεί για να υποστηρίξει τα δικά τους συμφέροντα με λογικό κόστος.

Το Πακιστάν απέσυρε την επίσημη υποστήριξή του στους Ταλιμπάν μόνο αφού η κυβέρνηση του προέδρου Τζορτζ Μπους έπεισε τον Περβές Μουσάραφ, τον δικτάτορα της χώρας, να συμμετάσχει στην αποστολή του μετά τις 11 Σεπτεμβρίου κατά των επιχειρήσεων της Αλ Κάιντα. Αλλά ακόμη και τότε διατηρούσε μια πολιτική ανοιχτών θυρών για να φυγαδευτούν οι ηγέτες των Ταλιμπάν, κάτι που τους επέτρεπε να αποφύγουν την σύλληψη από τους Αμερικανούς. Μέσα σε λίγους μήνες, οι Ταλιμπάν άρχισαν να ανασυντάσσονται και να οργανώνουν νέους επιχειρησιακούς κόμβους από το Πακιστάν, όπου ξεκίνησαν την εξέγερση εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων.