Το δίλημμα της Κίνας με το Αφγανιστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το δίλημμα της Κίνας με το Αφγανιστάν

Αυτό που είναι κακό για την Ουάσινγκτον δεν είναι απαραίτητα καλό για το Πεκίνο
Περίληψη: 

Παρ' όλη τη μεγαλαυχία τους, οι ηγέτες της Κίνας ανησυχούν βαθιά για την αναδυόμενη τάξη στο Αφγανιστάν, η οποία θα μπορούσε να απειλήσει την σταθερότητα της περιοχής και να επιτρέψει στην τζιχαντιστική τρομοκρατία να διαχυθεί στις ταραχώδεις δυτικές περιοχές της Κίνας, όπου φιλοξενούνται μεγάλοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί.

Ο SETH G. JONES είναι ανώτερος αντιπρόεδρος και διευθυντής του Διεθνούς Προγράμματος Ασφάλειας στο Center for Strategic and International Studies, πρώην σύμβουλος της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, και συγγραφέας το βιβλίου με τίτλο Three Dangerous Men: Russia, China, Iran, and the Rise of Irregular Warfare.
Ο JUDE BLANCHETTE κατέχει την έδρα Freeman για Κινεζικές Σπουδές στο Center for Strategic and International Studies και είναι συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο China’s New Red Guards: The Return of Radicalism and the Rebirth of Mao Zedong.

Η βιαστική και ταραχώδης απομάκρυνση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και η μετέπειτα στρατιωτική νίκη των Ταλιμπάν προκάλεσαν κάτι περισσότερο από λίγη χαιρεκακία από την Κίνα. Σύμφωνα με κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, η αποχώρηση των ΗΠΑ σηματοδότησε «το τελευταίο δειλινό της αυτοκρατορίας». Το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας δήλωσε ότι η εμπειρία του πολέμου στο Αφγανιστάν θα πρέπει να δώσει ένα μάθημα στην Ουάσινγκτον για τις «απερίσκεπτες στρατιωτικές περιπέτειες». Κάποιοι στο Πεκίνο μάλιστα ισχυρίστηκαν ότι η Κίνα θα πετύχει εκεί που οι ΗΠΑ έχουν αποτύχει. «Το Αφγανιστάν θεωρείται από καιρό νεκροταφείο για κατακτητές -ο Μέγας Αλέξανδρος, η Βρετανική Αυτοκρατορία, η Σοβιετική Ένωση, και τώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες. Τώρα η Κίνα μπαίνει -οπλισμένη όχι με βόμβες αλλά με κατασκευαστικά σχέδια και μια ευκαιρία να αποδείξει ότι η κατάρα μπορεί να σπάσει», δήλωσε ο Zhou Bo, ένας ανώτερος αξιωματικός εν αποστρατεία του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, στους New York Times.

14092021-1.jpg

Φέρετρα που περιέχουν τις σορούς θανόντων Κινέζων εργαζομένων σε οδικά έργα, στην Καμπούλ, στο Αφγανιστάν, τον Ιούνιο του 2004. Reuters
---------------------------------------------------------

Η θριαμβολογία του Πεκίνου έχει προκαλέσει φόβους στις Ηνωμένες Πολιτείες ότι η Κίνα θα αξιοποιήσει το μεταβαλλόμενο στρατηγικό τοπίο στην Κεντρική Ασία. Όπως προειδοποίησε τον περασμένο μήνα ο Τζον Μπόλτον, ο οποίος ήταν σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, «η Κίνα και η Ρωσία, οι κύριοι αντίπαλοί μας παγκοσμίως, ήδη επιδιώκουν να αποκομίσουν πλεονεκτήματα».

Όμως, παρ' όλη τη μεγαλαυχία τους, οι ηγέτες της Κίνας ανησυχούν βαθιά για την αναδυόμενη τάξη στο Αφγανιστάν, η οποία θα μπορούσε να απειλήσει την σταθερότητα της περιοχής και να επιτρέψει στην τζιχαντιστική τρομοκρατία να διαχυθεί στις ταραχώδεις δυτικές περιοχές της Κίνας, όπου φιλοξενούνται μεγάλοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί. Μαζί με τους άλλους γείτονες του Αφγανιστάν, η Κίνα πρέπει τώρα να εξαρτάται από τους Ταλιμπάν για να σταθεροποιήσουν μια κατακερματισμένη και βίαιη χώρα. Ωστόσο, όπως το Πεκίνο γνωρίζει καλά, το ιστορικό της ομάδας είναι ζοφερό, ακόμη και στις αγροτικές περιοχές που ελέγχει τα τελευταία χρόνια. Και για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, η οικονομία του Αφγανιστάν έχει βουλιάξει και θα αγωνιστεί να ανακάμψει χωρίς μια τεράστια έγχυση διεθνούς βοήθειας, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας.

Μια τέτοια αβεβαιότητα θα επιδεινώσει τους μακροχρόνιους φόβους του Πεκίνου για διακρατικούς εξτρεμιστικούς δεσμούς μεταξύ Αφγανιστάν και Σιντζιάνγκ, της αυτόνομης περιοχής στην δυτική Κίνα, όπου η κυβέρνηση έχει εγκλείσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο Μουσουλμάνους Ουιγούρους υπό το πρόσχημα της αντιτρομοκρατίας και της εσωτερικής τάξης. Θα αυξήσει επίσης τις ανησυχίες για την περιφερειακή σταθερότητα, ειδικά ενόψει του 20ού Συνεδρίου του Κόμματος της Κίνας το επόμενο φθινόπωρο, όταν ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ θα παγιώσει το σχέδιό του να υπηρετήσει μια τρίτη θητεία ως γενικός γραμματέας του ΚΚΕ (ΚΚΚ). Τέλος, η κρίση στο Αφγανιστάν θα μπορούσε να δοκιμάσει τις σχέσεις της Κίνας με την Ρωσία και το Πακιστάν, καθώς και οι τρεις χώρες διαγκωνίζονται για επιρροή προς τους Ταλιμπάν και αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν ένα καταρρέον κράτος και μια ανθρωπιστική κρίση στην γειτονιά τους.

Καθώς το Πεκίνο αξιολογεί το μετα-αμερικανικό τοπίο στην περιοχή, οι κίνδυνοι που συνδέονται με την έξοδο των ΗΠΑ υπερτερούν των πιθανών οφελών. Αν η Κίνα φαίνεται να αγκαλιάζει τους Ταλιμπάν, αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχει άλλη επιλογή. Το Πεκίνο αντιμετωπίζει τώρα ένα αποτυχημένο κράτος στο Αφγανιστάν στα δυτικά του, αυξανόμενες εντάσεις με την Ινδία στα νοτιοδυτικά, έναν ασταθή και άγριο εταίρο στη Βόρεια Κορέα στα βορειοανατολικά του, και κλιμακούμενο ανταγωνισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες -κυρίως στο στενό της Ταϊβάν. Η κυβέρνηση του Σι επιθυμεί σταθερότητα και προβλεψιμότητα, αλλά μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, πιθανότατα δεν θα έχει κανένα από τα δύο.

ΚΛΗΡΟΝΟΜΩΝΤΑΣ ΕΝΑ ΧΑΟΣ

Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι του Πεκίνου στο Αφγανιστάν είναι σχετικά σαφείς. Στην κορυφή της λίστας είναι οι Ταλιμπάν να δημιουργήσουν μια διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση που να μπορεί να αρχίσει να πληροί τις θεμελιώδεις απαιτήσεις οποιουδήποτε κυρίαρχου κράτους: ένα μονοπώλιο στην χρήση βίας. Μόνο όταν ελέγχουν όλο το Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν μπορούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες του Πεκίνου ότι «θα αποκοπούν ξεκάθαρα από όλες τις τρομοκρατικές ομάδες και θα ζουν με καλές σχέσεις με άλλες χώρες, ειδικά με τους γείτονές τους», όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών, Wang Wenbin, νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Οι ηγέτες της Κίνας τόνισαν ότι αναμένουν από τη νέα κυβέρνηση να είναι «χωρίς αποκλεισμούς», αλλά ο πιο θεμελιώδης στόχος τους είναι η ενοποιημένη διακυβέρνηση, ο νόμος και η τάξη στο εσωτερικό [της χώρας], και η ασφάλεια των συνόρων, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο οι Ταλιμπάν θα επιτυγχάνουν αυτούς τους στόχους.

Το Πεκίνο μπορεί επίσης να καλοβλέπει τα κοιτάσματα ορυκτών του Αφγανιστάν που εκτιμώνται σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, και συμπεριλαμβάνουν σίδηρο, χαλκό, και λίθιο. Οι ΗΠΑ και οι Δυτικές εταιρείες παρέμειναν κυρίως μακριά από τις προσπάθειες εξόρυξης λόγω του κινδύνου, αλλά η Κίνα ίσως να είναι σε θέση να αξιοποιήσει την τεράστια στρατιά της από κρατικές επιχειρήσεις και οντότητες κυβερνητικής χρηματοδότησης για να αντλήσει αυτούς τους πόρους.