Πώς η Κίνα εξάγει αυταρχισμό

Σε ομιλία του σε ανώτερα στελέχη του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) τον Ιούλιο, ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ δήλωσε ότι η Κίνα πρέπει να κάνει περισσότερα για να μοιραστεί την «ιστορία» της επιτυχίας του κόμματος με τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Σι υποστήριξε ουσιαστικά ότι προκειμένου να ενισχυθεί η διεθνής επιρροή τόσο της χώρας όσο και του κόμματος οι Κινέζοι αξιωματούχοι θα πρέπει να εξυμνούν τις αρετές του κινεζικού προτύπου αυταρχικής διακυβέρνησης στο εξωτερικό.

Ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, στο Μακάο, τον Δεκέμβριο του 2019. Jason Lee / Reuters
--------------------------------------------------------

Αν και ορισμένοι αναλυτές συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι η Κίνα δεν αποτελεί ιδεολογική απειλή για τα δημοκρατικά πρότυπα που επικρατούν και ότι το ΚΚΚ δεν εξάγει την ιδεολογία του, είναι σαφές ότι το ΚΚΚ έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια να προωθήσει το δικό του στυλ αυταρχισμού σε αντιφιλελεύθερους δρώντες παγκοσμίως. Ο στόχος του δεν είναι να διαδώσει τον μαρξισμό ή να υπονομεύσει μεμονωμένες δημοκρατίες, αλλά μάλλον να επιτύχει πολιτική και οικονομική υπεροχή, και οι προσπάθειές του προς αυτή την κατεύθυνση -η διάδοση της προπαγάνδας, η επέκταση των επιχειρήσεων πληροφόρησης, η εμπέδωση της οικονομικής επιρροής, και η ανάμειξη σε ξένα πολιτικά συστήματα- απογυμνώνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και κανόνες εντός και μεταξύ των χωρών.

Για να ανταποκριθούν στην ιδεολογική πρόκληση του Πεκίνου, οι υποστηρικτές της δημοκρατίας πρέπει να έχουν καλύτερη κατανόηση του τι επιδιώκει να επιτύχει η Κίνα εξάγοντας το πολιτικό της μοντέλο και πώς οι ενέργειές της αποδυναμώνουν την δημοκρατία παγκοσμίως. Μόνο τότε θα μπορούν να σχεδιάσουν αποτελεσματικά πολιτικές που θα αναζωογονήσουν την δημοκρατία στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, ενώ επιλεκτικά θα επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν την προώθηση της αυταρχικής διακυβέρνησης από το Πεκίνο.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΟ ΝΑ ΚΥΒΕΡΝΩΝΤΑΙ

Το Πεκίνο προσπαθεί λιγότερο να επιβάλει μια μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία στις ξένες κοινωνίες από όσο να νομιμοποιήσει και να προωθήσει το δικό του αυταρχικό σύστημα. Το ΚΚΚ δεν επιδιώκει την ιδεολογική συμμόρφωση, αλλά την ισχύ, την ασφάλεια, και την παγκόσμια επιρροή για την Κίνα και για τον εαυτό του. Για τον σκοπό αυτό, το κόμμα έχει εκδώσει άκαμπτες δηλώσεις εμπιστοσύνης στην δική του ιδεολογία και στην αντιδημοκρατική πολιτική πορεία της χώρας. Ο Σι κατέστησε σαφές ότι θεωρεί το μη φιλελεύθερο μοντέλο διακυβέρνησης της Κίνας ανώτερο από τα λεγόμενα Δυτικά πολιτικά συστήματα και ότι επιδιώκει να εκλαϊκεύσει αυτή την «κινεζική σοφία» σε όλο τον κόσμο ως «συμβολή στην ανθρωπότητα».

Ο Σι και άλλοι Κινέζοι ηγέτες παρουσιάζουν συχνά την οικονομική επιτυχία της Κίνας ως απόδειξη ότι ο δρόμος προς την ευημερία δεν περνάει πλέον από την φιλελεύθερη δημοκρατία. Όπως είπε ο Σι στο 19ο Συνέδριο του Κόμματος το 2017, το μοντέλο της Κίνας προσφέρει «μια νέα επιλογή για άλλες χώρες και έθνη που θέλουν να επιταχύνουν την ανάπτυξή τους διατηρώντας παράλληλα την ανεξαρτησία τους» -αγνοώντας ταυτόχρονα την εξωτερική πίεση για εκδημοκρατισμό. Αυτό το μήνυμα είναι ιδιαίτερα ελκυστικό για τους ηγέτες που ελπίζουν να επιτύχουν οικονομική επιτυχία χωρίς να απαντήσουν στις απαιτήσεις του λαού τους. Οι Κινέζοι αξιωματούχοι μιλούν τώρα συνήθως για το «δικαίωμα» των εθνών να επιλέγουν τα πολιτικά τους συστήματα, είτε είναι δημοκρατικά είτε αυταρχικά -και για την αλαζονεία χωρών όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες που θεωρούν ότι η δημοκρατία είναι η προτιμότερη επιλογή.

Η υπεράσπιση του δικαιώματος των χωρών να κυβερνώνται από μη δημοκρατικά καθεστώτα είναι σαφώς διαφορετική από την βίαιη εγκατάσταση αυταρχικών ηγετών σε όλο τον κόσμο, όπως έκανε η Σοβιετική Ένωση κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Όμως, η ολοένα αυξανόμενη προώθηση του αυταρχισμού από το ΚΚΚ [2] ως ανώτερο μοντέλο διακυβέρνησης δεν αποτελεί μικρότερη πρόκληση για την δημοκρατία από όσο η σοβιετική παρέμβαση, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με τα οικονομικά και πολιτικά μέτρα της Κίνας που ενισχύουν τα αυταρχικά καθεστώτα και αποδυναμώνουν τα δημοκρατικά σε όλο τον κόσμο.

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ

Οι διεθνείς προσπάθειες της Κίνας για την υπονόμευση της δημοκρατίας εμπίπτουν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη περιλαμβάνει τις προσπάθειές της να διαμορφώσει το αφήγημα για την Κίνα στις ανεπτυγμένες χώρες. Σε χώρες που κυμαίνονται από τον Καναδά και την Γερμανία έως την Αυστραλία και την Ιαπωνία, το Πεκίνο στοχεύει να φιμώσει τους επικριτές της Κίνας και να ενισχύσει τις φωνές ατόμων και θεσμών που προωθούν στενότερους δεσμούς με το Πεκίνο ή μια πιο θετική απεικόνιση της Κίνας. Το Πεκίνο ασκεί τόσο απειλές όσο και προτροπές προς αυτόν τον σκοπό, επιβραβεύοντας τις θετικές απεικονίσεις και τιμωρώντας την κριτική. Όπως παραδέχτηκε ο Κινέζος πρέσβης στην Σουηδία το 2019, «αντιμετωπίζουμε τους φίλους μας με καλό κρασί, αλλά για τους εχθρούς μας έχουμε καραμπίνες».